An integral part of social discourse is discussions concerning the issue of how to motivate citizens to actively build civil society. Scholars search for the factors that develop and promote pro-civic attitudes. The discussions mostly refer to young citizens, as they are the ones that determine the direction of changes. This article presents a study following the trend of searching for psychological determinants of young people’s civic engagement. The researchers found that the determinants include two motivational variables: the sense of self-efficacy, and dispositional optimism. They also diagnosed the structure of values of individuals with different levels of civic engagement.

CZYNNIKI MOTYWUJĄCE POWSTAWANIE I UMACNIANIE SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO W POLSCE

Integralną częścią dyskursu społecznego są dyskusje podejmujące kwestie mobilizacji obywateli do czynnego budowania społeczeństwa obywatelskiego. Badacze zadają pytania o czynniki kształtujące postawy proobywatelskie oraz o te, które je umacniają. Dyskusje te w szczególności dotyczą młodych obywateli, bowiem to właśnie oni wyznaczają kierunek zmian. Niniejszy artykuł prezentuje badanie wpisujące się w nurt poszukiwań psychologicznych uwarunkowań zaangażowania obywatelskiego młodych ludzi. Wśród tych uwarunkowań zwrócono uwagę na dwie zmienne motywacyjne – poczucie własnej skuteczności oraz dyspozycyjny optymizm, jak również zdiagnozowano strukturę wartości jednostek o różnym poziomie zaangażowania obywatelskiego.

REFERENCES:

• Bańka, A. (2005). Poczucie samoskuteczności. Konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Poczucia Samoskuteczności w Karierze Międzynarodowej. Poznań, Warszawa: Studio PRINT-B, Instytut Rozwoju Karier.
• Bardi, A., Schwartz, S.H. (2003). Values and Behavior: Strength and Structure of Relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 29(10), 1207 – 1220. DOI: 10.1177/0146167203254602.
• Beierlein, C., Davidov, E., Cieciuch, J., Rammstedt, B., Schwartz, S.H. (2014). The Schwartz Values Short Scale. An Economic Measurement Tool for Cross-Cultural Research. Paper presented at the 28th International Congress of Applied Psychology, Paris, France.
• Bokajło, W. (2001). Społeczeństwo obywatelskie: sfera publiczna jako problem teorii demokracji. In: W. Bokajło, K. Dziubka (eds.), Społeczeństwo obywatelskie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. In: J.G. Richardson (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. Westport, C.T.: Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (1993). The Field of Cultural Production. Columbia: Columbia University Press.
• Broda-Wysocki, P. (2003). Rozwój społeczeństwa obywatelskiego w Polsce: analiza na przykładzie regionów koszalińskiego i opolskiego. Warszawa: IPiSS.
• Calhoun, C. (1999). Nacjonalizm i społeczeństwo obywatelskie: demokracja, zróżnicowanie i samookreślenie (transl. J. Szacki). In: J. Szacki (ed.), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Kraków: Znak; Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Cieciuch, J. (2010). Nadzieja jako moderator związku poczucia koherencji z preferencjami wartości. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2(2), 25 – 38.
• Cieciuch, J. (2013). Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu wartości Shaloma Schwartza. Psychologia Społeczna, 8(1), 22 – 41.
• Ciżewska, E. (2010). Filozofia publiczna Solidarności. Solidarność 1980 – 981 z perspektywy republikańskiej tradycji politycznej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Dahl, R. (1971). Demokracja i jej krytycy. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
• Dzwończyk, J. (2009). Polityczne aspekty rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce po 1989 roku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Fukuyama, F. (1997). Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Fukuyama, F. (2000). Kapitał społeczny. In: L.E. Harrison, S.P. Huntington (eds.), Kultura ma znaczenie. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gliński, P. (2009). Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – dwadzieścia lat przemian. In: R. Glajcar, W. Wojtasik (eds.), Transformacja systemowa w Polsce 1989 – 2009. Próba bilansu. Katowice: REMAR.
• Jałowiecki, S. (1979). Struktura systemu wartości. Stadium zróżnicowań międzygenetycznych. Warszawa: PWN.
• Juczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Karnowska, D. (2011). Spór o wspólnoty. Idee komunitarystyczne we współczesnej polskiej myśli politycznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Król, M. (1996). Liberalizm strachu czy liberalizm odwagi. Kraków: Znak; Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Lipiec, J. (2002). Społeczeństwo obywatelskie – analiza esencjalna. In: B. Goryńska-Bittner, J. Stępień (eds.), Społeczeństwo obywatelskie w procesie integracji europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. A. Cieszkowskiego.
• Nenovsky, N. (1987). Law and Values. Moscow: Progress.
• Pérez-Díaz, V. (1996). Powrót społeczeństwa obywatelskiego w Hiszpanii. Kraków: Znak; Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Pilch, I. (2012). Wartości podstawowe a preferencje ideologiczne i decyzje wyborcze w wyborach do Sejmu 2011. Preferencje Polityczne, 3, 127 – 144.
• Plecka, D., Turska-Kawa, A., Wojtasik, W. (2013). Obywatelskie kompetencje polityczne. Kultura i Edukacja, 3, 73 – 98.
• Putnam, R.D. (1993). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Prince-Ton: Princeton University Press.
• Raciborski, J. (2010). Wprowadzenie: oblicza obywatelstwa. In: J. Raciborski (ed.), Praktyki obywatelskie Polaków . Warszawa: IPiSS.
• Ramos, A. (2006). Social Values Dynamics and Socio-Economic Development. Portuguese Journal of Social Science, 5(1), 35 – 64.
• Rokeach, M. (1973). The Natures of Human Values. New York: The Free Press.
• Sartori, G. (1994). Teoria demokracji. Warszawa: PWN.
• Scheier, M.F., Carver C.S., Bridges, M.W. (1994). Distinguishing Optimism from Neuroticism (and Trait Anxiety, Self-Mastery, and Self-Esteem): A Reevaluation of the Life Orientation Test. Journal of Personality and Social Psychology, 67, 1063 – 1078.
• Schwartz, S.H. (2006). Basic Human Values: Theory, Measurement and Applications. Revue française de sociologie, 47(4), 249 – 288.
• Schwartz, S.H. (1992). Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Empirical Tests in 20 Countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1 – 65.
• Schwartz, S.H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lonnqvist, J.E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O., Konty, M. (2012). Refining the Theory of Basic Individual Values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663 – 688.
• Szacki, J. (1996). Wstęp. In: J. Szacki (ed.), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Kraków: Znak; Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
• Turska-Kawa, A. (2016). Preferowane wartości podstawowe a zachowania wyborcze w elekcji parlamentarnej 2015 roku. Preferencje Polityczne, 12, 105 – 119.
• Weryński, P. (2008). Wzory uczestnictwa obywatelskiego Polaków. Warszawa: IPiSS.
• Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Warszawa: „Scholar”.
• Zarzycka, B., Dawidowicz, M., Koziatek, E. (2007). Typy samoświadomości a preferencja wartości. In: P. Francuz, W. Otrębski (eds.), Studia z psychologii w KUL, tom 14. Lublin: Wydawnictwo KUL.