W zjednoczonej Europie jej wschodnia część, zwana dziś Europą Środkową, jest regionem raczej peryferyjnym, jest też obszarem, z różnych przyczyn, odbiegającym cywilizacyjnie od zachodnich części kontynentu - jak pisał Milan Kundera „porwanym Zachodem”. Dziś, w Unii Europejskiej ma niepowtarzalną szansę nadrobić swe zaległości. Zarazem jest to region o fascynującej historii, słabo niestety znanej poza jej obszarem lub często kojarzonej z dramatycznymi wydarzeniami II wojny Światowej czy okresu totalitaryzmów. Na pytanie czym jest właściwie Europa Środkowa niełatwo odpowiedzieć. Instynktownie każdy potrafi zakreślić (mniej więcej) ten obszar, gdy przyjdzie jednak do szczegółowego zdefiniowania jego granic - sprawa się komplikuje. Nie miejsce tu, aby pochylać się nad tym problemem - ambicje, aby go podjąć będzie miał w jakimś stopniu półrocznik naukowy „Historia Slavorum Occidentis”, którego założenia ideowe pragnęlibyśmy przedstawić.
Inspiratorzy powołania do życia nowego periodyku myśleli początkowo o wydawnictwie mającym w głównym punkcie zainteresowania historią Polski i Czech. Obecnie formuła ta została rozszerzona, nie tylko na innych Słowian Zachodnich (Słowaków, Serbów Łużyckich,), ale także na obszary Litwy, Zachodniej Ukrainy, Węgier, Austrii i Niemiec, gdzie już w XIX wieku interesowano się szczególnie mocno problematyką środkowoeuropejską. Jednym z celów periodyku jest uświadomienie, jak wiele wspólnego mają narody i państwa Europy Środkowej, że ich historia toczyła się nie tylko w rytmie walk, ale również pokojowej koegzystencji, wymiany myśli, idei, do pewnego stopnia wspólnych dziejów gospodarczych. Jeśli dziś multikultrowość jest pojęciem niezwykle modnym, to chyba trudno znaleźć w Europie region, którego historia toczyłaby się na bardziej „multikulturowej” scenie. Już choćby ze względu na jego położenie, umiejscowione na skrzyżowaniu szlaków między obszarem nordyckim a bałkańskim, zachodniej cywilizacji łacińskiej, a prawosławnego Wschodu. W takim miejscu wiele dziać się musiało i się działo. I to nie tylko bynajmniej na militarnej płaszczyźnie.
Do dziś, mimo wielokrotnych zmian granic, rozpadu starych i powstawania nowych państw, masowych migracji, zarówno dobrowolnych, jak i wymuszonych, obszar ten odznacza się swoją wyraźną specyfiką, a dziedzictwo przeszłości nadal rzuca się w oczy, trwając w mentalności, tradycjach, architekturze, kulturze politycznej. Warto o tym przypominać, pisać, rozmawiać, obalać mity i stereotypy, budować pomosty porozumienia. Jednym z najlepszych sposobów ku temu jest nauka - tu właśnie rozpoczyna się rola czasopisma „Historia Slavorum Occidentis”, które ma być platformą do środkowoeuropejskiej dyskusji, do przedstawiania wyników badań, do inspirowania i wytaczania ich nowych kierunków. Zainteresują nas oryginalne prace, ukazujące dzieje regionu, relacje między funkcjonującymi na jego obszarze podmiotami politycznymi, kontakty z sąsiadami, a także cały kompleks zagadnień społeczno-gospodarczych i kulturowych, jak również kwestie historiograficzne, autorstwa historyków, archeologów, historyków sztuki i kultury, a także propozycje ujęć interdyscyplinarnych. Nie stawiamy też żadnych ograniczeń chronologicznych. Oczekujemy również na recenzje, omówienia i sprawozdania, nasze czasopismo otwiera się także na polemiki i dyskusje. Chcemy zarazem, aby było miejscem gdzie można się dowiedzieć o planowanych konferencjach, sympozjach, wystawach i innych wydarzeniach naukowych związanych z Europą Środkową. Tutaj - jak liczymy - ogromnym wsparciem będzie strona internetowa „Historia Slavorum Occidentis”, na której bardziej skoncentrujemy się na tego rodzaju działalności informacyjnej.
Zapraszając do współpracy, zapraszamy jednocześnie do współtworzenia tego nowego periodyku przez wszystkich humanistów zajmujących się przeszłością Europy Środkowej tak w Polsce, w Czechach, na Słowacji, Ukrainie, Litwie, jak i w Austrii, na Węgrzech oraz w Niemczech. Zachęcamy zatem do nadsyłania artykułów, recenzji, sprawozdań z ważnych wydarzeń naukowych i popularnonaukowych oraz kulturalnych, odnoszących się do dziejów Europy Środkowej. Liczymy, że przy Państwa udziale następne, będące w przygotowaniu, numery „Historia Slavorum Occidentis” przyniosą znakomity plon naukowy a nasze czasopismo na trwałe wpisze się do kanonu naukowych periodyków.