- Year of publication: 2018
- Source: Show
- Pages: 3-8
- DOI Address: -
- PDF: ppk/45/ppk45toc.pdf
Model procesu legislacyjnego przyjętego w Wielkiej Brytanii często bywa stawiany za wzór dla innych legislatyw. Na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat ulegał on głębokim zmianom. Za ważniejsze zmiany w zakresie postępowania legislacyjnego można uznać wprowadzenie kontroli przed-legislacyjnej (pre-legislative scrutiny) i kontroli post-legislacyjnej (post-legislative scrutiny). Kontrola post-legislacyjna w Westminsterze stanowi rodzaj parlamentarnej kontroli nad działalnością rządu. Organem parlamentarnym, któremu powierzono przeprowadzenia kontroli post-legislacyjnej są komisje specjalne, które co do zasady nie są angażowane w postępowanie legislacyjne. Kontrola post-legislacyjna nie jest przy tym procedurą mającą zastosowanie do każdej ustawy uchwalanej przez parlament (wręcz przeciwnie, podlegają jej nieliczne akty prawne), a kryteria wyboru aktów normatywnych podlegających kontroli post-legislacyjnej nie zostały zdefiniowane. W konsekwencji zarówno decyzje rządu w zakresie wyboru aktów, odnośnie do funkcjonowania których faktycznie zostanie przygotowane sprawozdanie, jak i wybór ustaw podlegających pełnej kontroli post-legislacyjnej w parlamencie podejmowany jest w sposób uznaniowy i nie wymaga uzasadnienia. Można przy tym postawić tezę, że – jak wcześniej przewidywano – komisje specjalne nie mają możliwości poddania kontroli każdej uchwalonej ustawy publicznej, a skupiają się jedynie na tych, które mają szczególne znaczenie dla funkcjonowania społeczeństwa i demokracji.
kontrola post-legislacyjna parlament, postępowanie ustawodawcze
W niniejszym artykule analiza badanego tematu została przeprowadzona na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki (USA), Federacji Rosyjskiej oraz Republiki Federalnej Niemiec, państw posiadających dwuizbowy parlament i mogących zostać uznane za reprezentatywne. Wszystkie te państwa są państwami federalnymi. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie pojęcia drugiej izby parlamentu, jej reprezentatywności a także analizy procesu kształtowania się drugich izb na przestrzeni wieków oraz wskazanie, że struktura i rola współczesnych parlamentów w badanych państwach, jest skutkiem wielowiekowej ewolucji tego organu.
System polityczny każdego państwa podlega nieustannym zmianom. Faktyczna pozycja organów państwa może w związku z tym odbiegać od pozycji prawnej, opisanej w konstytucji. Analiza ma na celu stwierdzenie, czy w przypadku izby pierwszej polskiego parlamentu mamy do czynienia z takim zjawiskiem. W tym celu zostają wskazane przypadki, w których Sejm przekracza swoje kompetencje lub nadużywa swojej pozycji ustrojowej. Badania skupiają się na trzech funkcja realizowanych przez polski parlament: ustawodawczej, kontrolnej oraz kreacyjnej. Na tej podstawie zostają sformułowane wnioski końcowe, dotyczące Sejmu, parlamentaryzmu w Polsce, prawa zmieniającego się pod wpływem praktyki politycznej, a także postaw badawczych pozwalających trafnie oceniać zachodzące procesy.
Poprawki senackie są istotnym elementem w zakresie postępowania ustawodawczego. Aktualne rozwiązania zawarte w Konstytucji RP dotyczące tej instytucji budzą wątpliwości, gdyż nie pozwalają na wyraziste wskazanie kompetencji Senatu. Obrazuje to praktyka orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego oraz praktyka ustrojowa. Genezę problematyki zakresu poprawek odnajdujemy w sporach kompetencyjnych, jakie po 1989 r. prowadzone były między Sejmem a Senatem. Orzecznictwo polskiego sądu konstytucyjnego w odniesieniu opisywanej instytucji wskazuje, że organ ten w znaczący sposób wpłynął na proces ograniczania kompetencji drugiej izby. Obecne doświadczenia dotyczące poprawek senackich pokazują potrzebę nowelizacji Konstytucja RP w tym zakresie.
wyroki Trybunału Konstytucyjnego poprawka Senat Rzeczpospolitej Polskiej proces ustawodawczy
Celem prawodawcy jest, aby ustanowione przez niego prawo wywoływało zamierzone efekty społeczne i ekonomiczne. Istnieje niekwestionowana potrzeba ewaluacji stanowionego prawa, dokonywania rzetelnej analizy rzeczywistych efektów regulacji, choć stosunkowo niechętnie tego typu mechanizmy oceny są wdrażane przez prawodawców. Trudniejsze i bardziej dyskusyjne jest natomiast znalezienie satysfakcjonujących metod i instrumentów, za pomocą których należy prowadzić miarodajne badania efektywności regulacji prawnych. Niniejszy tekst poświęcony jest przedstawieniu pewnych rozwiązań dotyczących procedur i kryteriów w zakresie analizy skutków regulacji prawnych, modelowych warunków takiej oceny oraz przedstawienia polskiej regulacji i praktyki w tym zakresie.
Wyrażona w art. 11 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. zasada pluralizmu politycznego gwarantuje wolność tworzenia i działania partii politycznych. Zasada ta określa także cel partii, którym jest wpływanie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa, w tym sprawowanie władzy publicznej. Partie polityczne realizują go poprzez mechanizmy parlamentarne. W praktyce oznacza to tworzenie przez członków danej partii na terenie parlamentu frakcji parlamentarnych, które stanowią łącznik pomiędzy partią polityczną a jej reprezentacją w parlamencie. Z tego powodu w statutach ugrupowań politycznych umieszczane są regulacje normujące zasady tworzenia klubów parlamentarnych. Statuty partii określają także relacje klubu z macierzystą partią oraz zawierają wytyczne odnoszące się do działań podejmowanych przez klub na terenie parlamentu. Analiza treści statutów partii politycznych, które utworzyły kluby w Sejmie RP VIII kadencji, wskazuje że każdy z nich zawiera unormowania odnoszące się do reprezentacji parlamentarnej, chociaż stopień szczegółowości przyjmowanych rozwiązań jest różny.
pluralizm polityczny statut partii politycznej frakcje parlamentarne partie polityczne
Marszałek Sejmu ma szczególną pozycję ustrojową. Wynika ona z faktu, że jest kierowniczym organem Sejmu, posiadającym szereg kompetencji wykraczających poza zakres funkcjonowania organu przedstawicielskiego. Ponadto Marszałek w określonych ustawą konstytucyjną przypadkach wykonuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Kompetencje Marszałka zostały określone bardzo szeroko, jednak w ślad za tym nie został on objęty reżimem odpowiedzialności konstytucyjnej. Brak mechanizmów egzekwowania odpowiedzialności konstytucyjnej Marszałka Sejmu pozostaje w pewnej sprzeczności z zasadami demokratycznego państwa prawnego, zakładającymi odpowiedzialność władzy.
marszałek Sejmu odpowiedzialność polityczna odpowiedzialność konstytucyjna
© 2017 Adam Marszałek Publishing House. All rights reserved.
Projekt i wykonanie Pollyart