Niniejszy artykuł traktuje na temat społeczeństwa obywatelskiego jako potencjalnego instrumentu mogącego wpłynąć na podniesienie jakości demokratycznego systemu politycznego. Ukazanie źródeł sfery obywatelskiej oraz wskazanie na czynniki ją sankcjonujące, poprzez wykorzystanie koncepcji kapitału społecznego, umożliwia pogłębioną analizę relacji społecznych w wymiarze społecznym, jak i politycznym. W tym celu należy odwołać się do szerokiego dorobku badaczy z zakresu nauk społecznych, których efektem będzie modelowa analiza zjawiska tworzenia się społeczeństwa obywatelskiego oraz jego potencjalnych efektów dla całego systemu politycznego.

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, które manifestuje się w obszarach związanych między innymi z relacjami społecznymi, komunikacją werbalną i niewerbalną. W ciągu ostatnich dziesięciu lat liczne kampanie społeczne na całym świecie, także w regionie Półwyspu Arabskiego, podniosły ogólny poziom świadomości na temat tego zaburzenia zarówno wśród rodziców, jak i ekspertów. Jednakże tradycyjne wierzenia i przekonania pozostają nadal istotnymi czynnikami, które kształtują zachowania związane z profilaktyką prozdrowotną i nastawieniem do kwestii związanych z szeroko pojętym zdrowiem psychicznym. Niniejsze opracowanie omawia znaczenie tych czynników, a także religii, na percepcję zaburzeń ze spektrum autyzmu w regionie państw GCC (Rady Współpracy Zatoki).

Praca skupia się przede wszystkim na analizie zmiany, jaka zachodzi w kulturze masowej, odkąd jej dystrybucja została zdominowana przez masowe środki rejestrujące. Do tej pory interakcje społeczne oparte były głównie na kontakcie bezpośrednim, jednak wraz z pojawieniem się zjawiska audiowizualności relacje międzyludzkie i rodzaj komunikacji diametralnie się zmieniły. Rozwój mass mediów i ich upowszechnienie sprawiło, iż kultura zaczyna być postrzegana jako produkt zaspokajający nasze potrzeby i sprawiający przyjemność. W pracy pojawia się stwierdzenie, że mimo wszystko nie da się uciec od kultury masowej, która stała się już w zasadzie kulturą obecnie panującą, w której każdy z odbiorców jest zanurzony. Także każdy wytwór owej kultury jest produktem kultury popularnej i dawniej obowiązujący podział na kulturę niższą oraz wyższą generalnie przestał funkcjonować. W nowo obowiązującej rzeczywistości kultury masowej pojawia się pytanie o miejsce teatru jako sztuki opartej na bezpośrednim kontakcie aktora z publicznością i zawartej między nimi umowy społecznej, obowiązującej na czas przedstawienia. Jednak analiza przedstawienia pt. Dziady pokazuje, że sztuka teatralna doskonale odnajduje się w popkulturowej rzeczywistości, wykorzystując do tego audiowizualność.

In the general consciousness, political elites make a significant contribution to both shaping civic attitudes and consolidating democracy. Hence it is very important source of their recruitment, the authority enjoyed by (or not) in society, and finally determined the directions of its development, the principles of the political system and the measures taken to civic and political participation. The quality of the elite, their condition, on the one hand, is a reflection of the state of society, but on the other hand, it is a source of best practices for citizens. One can risk the thesis that political elites are a signpost of politi- cal behavior, whose source lies in civic values defined not only in the political culture of Poles, but also in the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997.

In the seventies, Cardinal Stefan Wyszyński was not only the undisputed leader of the Polish Church, but also a widely respected authority in society, whose voice was of great importance. In the above analysis, the attitude of the „Primate of the Millennium” to the socio-political reality of the PRL was discussed. A comprehensive view of this hierarch was presented regarding the functioning of the communist system in Poland; his approach to the state-church relationship; to key political events (amendment to the constitution, events of June 1976, election of Cardinal Wojtyła as pope) and attitude to the rise and activity of the pre-August opposition. This analysis does not aspire to the full exhaustion of the topic, it focuses on issues most for Cardinal Wyszyński important in the socio-political sphere.

A contemporary human being expands and uses their individual abilities to update, deepen and enrich the potential of knowledge, skills and competences in order to adapt to the changing social living space. The tasks imposed by the contemporary society necessitate creation and fulfillment of an individual who learns to live and is able to develop in the individual and collective dimension by professionalisation and use of their own competence potential. The contemporary civilisational tasks are not based on preparing individuals for the existing society but on providing stimuli enabling every human being, by using their competence potential, to understand the surrounding world, to create it, to be its actual participant and recipient, and to feel responsible for it now and in the future.

Wojna jako ekstremalne zjawisko o naturze społecznej przez stulecia charakteryzowała się swoistą hermetycznością wobec niemilitarnych domen rzeczywistości. Zarówno w wymiarze etycznym, politycznym, prawnym, obyczajowości, a nawet języka, wojskowość i wojskowi tworzyli ekskluzywną (sub)kulturę. Wpisywały się te procesy w „triadę” Carla von Clauzewitza, który właśnie „armię” wskazywał jako wyodrębniony filar wojny. Pozostając elementem struktury państw, armie pogłębiały swoją specyfikę kulturową i pewną odrębność. Jak wskazuje część badaczy, niejednokrotnie to właściwa organizacja wojskowości w państwie i działania na rzecz wzmocnienia jego potencjału wojennego narzucały szereg rozwiązań ustrojowych, prawnych i finansowych, stając się agregatem ewolucji systemów politycznych. W pierwszej połowie XX wieku doszło do głębokich przewartościowań w dziedzinie relacji między sferą militarną i państwową, które po 1945 roku doprowadziły do przesunięcia „punktu ciężkości” wojny w stronę bieguna społecznego. Konsekwencją była dość szczególna „demokratyzacja” wojskowości i postępujące rozszczelnienie dotychczasowych granic. Towarzyszyły temu procesy zmiany w postrzeganiu i prowadzeniu wojny. Celem stawały się w coraz większym stopniu społeczeństwa, a wobec totalizacji wojny – tradycyjny podział na domeny cywilną i wojskową uległ ostatecznemu zatarciu. Współczesna wojna zatem obliczona jest przede wszystkim na niszczenie społeczeństw, ich fundamentów oraz podstaw trwania i rozwoju. Na znaczeniu zyskują niekinetyczne i hybrydowe metody działań koercyjnych i przyporządkowane im środki. Pogłębieniu tych tendencji sprzyja rozwój kolejnego „teatru działań wojennych” – domeny psychologiczno-informacyjnej.

Szkoła w społeczeństwie wielokulturowym jako miejsce kontaktów z Innymi i wzajemnego oddziaływania różnych grup społecznych zmaga się z różnymi wyzwaniami w realizacji funkcji społecznych. W artykule ukazana została analiza społecznych funkcji edukacji i szkoły w perspektywie koncepcji strukturalno-funkcjonalnej, konfliktowej, interpretatywnej i podejścia środowiskowego. Na tym tle podjęto próbę zarysowania koncepcji pracy szkoły w społeczeństwie wielokulturowym, z uwzględnieniem jakości środowiska, które stanowi ważne zaplecze socjalizacyjne uczniów i opanowania kompetencji kulturowych niezbędnych do sprawnego obcowania z ludźmi pochodzącymi z różnych kultur. Zwrócono uwagę na środowisko rodzinne, lokalne, regionalne, a także na kulturę narodową i ogólnoludzką. Dokonująca się socjalizacja oznacza proces budowania wiedzy uczniów, modelowania ich percepcji świata i działania w tym świecie.

Atrakcyjność i aktualność badań prowadzonych wokół życia rodzinnego związana jest z dynamicznymi przemianami społeczno-kulturowymi, gospodarczymi, a także politycznymi zachodzącymi w skali globalnej. Nie bez znaczenia dla funkcjonowania rodziny i jej członków jest również sytuacja światowej pandemii, która znacząco wpłynęła na strukturę rodziny oraz potrzeby i wartości cenione przez jej członków. Żywotność tematu skłania do refleksji nad kondycją współczesnej rodziny i rodzi potrzebę poznania skutków oddziaływań zewnętrznych na jej kształt i środowisko wewnętrzne. W zaprezentowanym opracowaniu podejmuję rozważania wokół problematyki rodziny, interesują mnie przede wszystkim małżeństwa mieszane, które stają się coraz bardziej widoczne, nie tylko w statystykach zawieranych małżeństw, a przede wszystkim w życiu społecznym. Zawiązywanie małżeństw mieszanych znajduje swoje uzasadnienie w zwiększonej mobilności społecznej, pozbawieniu barier świata komunikacji interpersonalnej (powszechne wykorzystanie nowoczesnych technologii w życiu zawodowym oraz osobistym), może również wynikać z indywidualnych potrzeb i preferencji osób zawierających takie związki małżeńskie. Małżeństwo mieszane samo w sobie może być wartością, jednak fakt bycia w takim związku może stanowić swego rodzaju balast. Zaprezentowane opracowanie jest próbą uchwycenia pewnych tendencji zachodzących w doświadczeniach życia społecznego przez małżeństwa mieszane. W artykule wyróżniam trzy części, w których kolejno wprowadzam w problematykę życia rodzinnego i funkcjonowania małżeństw mieszanych, następnie analizuję dane i materiały, nakreślając pewne tendencje odnoszące się do różnych aspektów życia rodzinnego i życia w społeczeństwie. Opracowanie kończę podsumowaniem i wskazaniem wniosków.

Ze względu na nietolerancję społeczną zachowań związanych z tożsamością płciową, większość osób transpłciowych doświadcza poważnego stresu na różnych etapach swojego życia. Aspekty relacji społecznych są istotne dla godnego i przyjaznego funkcjonowania dziecka transpłciowego w szkole i jego osiągnięć szkolnych, a następnie – już jako osoby dorosłej – ścieżek rozwoju zawodowego i podejmowania relacji społecznych. Podczas gdy niektóre szkoły i miejsca pracy oferują bezpieczne przestrzenie, wiele osób transpłciowych wciąż doświadcza negatywnych, wrogich i niebezpiecznych środowisk. Bez określonych działań mających na celu ochronę osób transpłciowych i szerzenie wiedzy na temat transpłciowości w społeczeństwie, większość osób o nienormatywnej tożsamości płciowej pozostaje podatna na dyskryminację, nękanie i zastraszanie. Dlatego tak ważne jest diagnozowanie trudności w funkcjonowaniu społecznym osób transpłciowych i wskazanie propozycji rozwiązań zmierzających do poprawy ich sytuacji w warunkach wykluczenia.

The main theses of the authors concerned the mutual relation between social changes and the formation of state organisation, the militarisation of the Early Piast State (G. Labuda) and the question of the native, pre-foundation beginnings of urban life in Poland. In their research, A. Gieysztor and G. Labuda often used the methods of retrogression and comparison; in addition, G. Labuda appreciated the importance of archaeological findings.