Wpływ proponowanych zmian na możliwość odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego w drodze referendum
- Institution: Uniwersytet Łódzki
- ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0226-6593
- Institution: Uniwersytet Łódzki
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4062-1253
- Year of publication: 2024
- Source: Show
- Pages: 43-67
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/athena.2024.81.03
- PDF: apsp/81/apsp8103.pdf
The impact of the proposed changes to the system of local referenda on the position of local government authorities in Poland
The article is an attempt to assess the potential effects of the changes to the Local Referendum Act currently being processed by the Sejm of the 9th term, and proposed by the circles associated with the Kukiz’15 party. The authors focused on the changes concerning referenda on revoking the authority of a local government unit, with regard to: changing the number of signatures required to order a referendum from 10% to 5% (in the case of commune and poviat authorities) and from 5% to 2.5% (in the case of voivodship authorities) and lowering the referendum validity threshold to 15% (in the case of decision-making authorities), and 3/5 of the number of votes cast for the incumbent mayor/president of the city. The hypotheses of a significant facilitation in the organization of referenda and in the dismissal of both the legislative and executive authorities of the local government were verified.
Artykuł stanowi próbę oceny potencjalnych skutków zmian w ustawie o referendum lokalnym procedowanych obecnie przez Sejm IX kadencji, a zgłoszonych przez środowiska związane z ugrupowaniem Kukiz’15. Autorzy skupili się na zmianach dotyczących referendów w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego, dotyczących: zmiany liczby podpisów wymaganych dla zarządzenia referendum z 10 % do 5 % (w przypadku organów gminy i powiatu) oraz z 5 % do 2,5 % (w przypadku organów województwa), a także obniżenia progu ważności referendów do 15 % (w przypadku organów stanowiących) i 3/5 liczby głosów oddanych na urzędującego wójta/burmistrza/prezydenta miasta. Weryfikacji poddano hipotezy o znacznym ułatwieniu w doprowadzeniu do referendów oraz w samym odwołaniu zarówno organów stanowiących, jak i wykonawczych samorządu.
BIBLIOGRAFIA:
- Alman, T. (2018). Local referendum and assembly of municipality inhabitants in the Slovak Republic. Central European Papers, 6(2), 56–65.
- Cieśliński, P. (2016). Referendum lokalne w Polsce – ale jakie? Civitas et Lex, 11(3), 27–37. DOI: https://doi.org/10.31648/cetl.2311.
- Czaplicki, K. (2007). Ustawa o referendum lokalnym: komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Business.
- Dąbkowski, D. (2002). Referendum lokalne: praktyczny komentarz do ustawy. Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji.
- Danel, Ł. (2014). Lokalne referendum odwoławcze – rys historyczny i propozycje zmian. Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2(926), 5–19.
- Bokszczanin, I., Mirska, A. (red.). (2014). Demokracja lokalna w państwach Europy. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
- Feja-Paszkiewicz, A. (2016). Referendum lokalne w sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy wybrane aspekty. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne / Central European Political Studies, 1, 191–207.
- Garkājs, O. (2011). Municipal referendums in the Republic of Latvia, Human Resources, 5, 102–108.
- Ilnytskyi, O. i Przywora, B. (2023). A Local Referendum in Ukraine and the Republic of Poland – A comparative Analysis. Polish Political Science Yearbook, 52(1), 109–122. DOI: https://doi.org/10.15804/ppsy202266.
- Jakowiec, D. (2021). Budżet obywatelski w jednostkach samorządu terytorialnego jako specyficzny rodzaj referendum lokalnego. Studia Politologica, 336(26), 141–149.
- Jurczyńska-McCluskey, E. i Szczepański, M. (red.). (2003). Demokracja lokalna i partycypacja obywatelska: zachodnioeuropejskie doświadczenia, polskie obawy i perspektywy. Bielsko – Biała: Śląskie Wydawnictwo Naukowe WSZiNS.
- Kotulski, M. (2017). Referendum lokalne. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 8(3), 109–118. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2017.79.3.9.
- Kozłowski, P. i Rosińska, A. (2022). Skuteczność instytucji referendum lokalnego w sprawie referendów tematycznych w kadencji 2014–2018. Eastern Review, 11(1), 181–197. DOI: https://doi.org/10.18778/1427-9657.11.12.
- Małysa-Sulińska, K. i Stec, M. (red.). (2010). Wybory i referenda lokalne: aspekty prawne i politologiczne. Warszawa: Wolters Kluwer Business.
- Marmola, M. (2014). Porównanie skuteczności referendów lokalnych w sprawie odwołania organów samorządu terytorialnego w Polsce i w województwie śląskim, Vademecum Śląsk, 2, 65–81.
- Musiał-Karg, M. (2008). Referendum w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
- Musiał-Karg, M. (2012). Elektroniczne referendum w Szwajcarii. Wybrane kierunki zmian helweckiej demokracji bezpośredniej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
- Musiał-Karg, M. (2016). Alternatywne metody głosowania na przykładzie głosowania korespondencyjnego oraz e-voting w Szwajcarii. Białostockie Studia Prawnicze, 20/A, 16–24.
- Musiał-Karg, M. (2020). Elektroniczne głosowanie w opiniach Polaków. Postawy i poglądy na temat e-voting. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
- Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 listopada 2014 r. o zbiorczych wynikach wyborów do rad na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 16 listopada 2014 r. (Dz.U. z 2014 r. Poz. 1640). Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 października 2018 r. o zbiorczych wynikach wyborów do rad na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 21 października 2018 r. (Dz.U. z 2018 poz. 2069).
- Owczarek, L. (2006). Tendencje i uwarunkowania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego – referendum lokalne. Państwo i Społeczeństwo, VI(1), 37–43.
- Pawłowska, A. (2020). Referendum jako wyznacznik modelu demokracji lokalnej (ze szczególnym uwzględnieniem referendum lokalnego w Stanach Zjednoczonych Ameryki). Politeja, 17(64), 337–355. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.64.17.
- Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o referendum lokalnym (druk nr 1768).
- Autopoprawka do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o referendum lokalnym (druk nr 1768-A).
- Resetar, V. (2014). Local Referendum as an Institutionalized Instrument of Citizen Participation in Croatia, Croatian and Comparative Public Administration, 14(3), 703–730.
- Rytel–Warzocha, A. (2020). Referendum lokalne w Polsce w świetle aktualnych regulacji prawnych i proponowanych zmian. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 2(54), 67–89. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.02.04.
- Stępień, P. (2021). Wybory bez wyborów. Niekonkurencyjne elekcje do rad gminnych w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Uchwała nr 61/2021 Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 24 maja 2021 r. w sprawie wytycznych i wyjaśnień w sprawie referendów lokalnych dotyczących odwołania organów jednostek samorządu terytorialnego (M.P. z 2021 r. Poz. 586, pkt. 49).
- Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 marca 2023 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o referendum lokalnym (druk 3119).
- Ustawa z dnia 15 września 2000r. o referendum lokalnym (Dz.U. z 2000 r. Nr 88 poz.985 ze zm.).
- Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. Nr 21 poz. 112 ze zm.).
- Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2023 poz. 497.
- Uziębło, P. (2008). Ustawa o referendum lokalnym: komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Business.
- Węglarz, B. (2013). Ewolucja lokalnej demokracji bezpośredniej w Polsce po 1989 roku. Kraków: Księgarnia Akademicka.
- Wierzbica, A. (2014). Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego: władcze, administracyjnoprawne formy wyrażania woli przez jednostki samorządu terytorialnego. Warszawa: LexisNexis.
- Wojdyła, K., Ciepielewski, M. (2015). Partycypacja referendalna mieszkańców województwa małopolskiego w latach 2006–2014 jako przejaw braku współpracy na poziomie lokalnym. Zarządzanie Publiczne, 3, 299–311.
- Wójcik, M. (2015). Referendum lokalne w Polsce jako instrument demokracji bezpośredniej, Rynek – Społeczeństwo – Kultura: Kryzys, 2(14), 33–38.
revocation of the authority of local government units odwołanie organu JST selfgovernment local referendum referendum lokalne samorząd referendum