Proces demokratyzacji Tunezji w świetle teorii transformacji systemowej

Tunezja jako jedyne państwo obszaru Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu obrała drogę transformacji demokratycznej w następstwie wydarzeń rewolucyjnych tzw. arabskiej wiosny. W świetle dominujących w naukach o polityce teorii transformacji proces „przejścia demokratycznego” odbywa się w dwóch fazach. W pierwszej z nich dochodzi do obalenia autorytarnego reżimu i ustanowienia demokracji, w drugiej kolejności następuje jej konsolidacja. Jednym z czynników dominujących, ułatwiających ustanowienie demokracji, jest konsensualna postawa elit politycznych. Celem artykułu jest próba uchwycenia zjawiska budowy demokracji tunezyjskiej w świetle powyższych stadiów. W dalszej kolejności wykazane zostanie, że zasadniczą przesłanką ułatwiającą transformację demokratyczną i zarazem modelem, w którym dokonuje się zmiana, jest konsens polityczny w procesie ustanawiania instytucji i prawa Tunezji.

TUNISIA’S DEMOCRATISATION PROCESS IN THE LIGHT OF THE SYSTEM TRANSITION THEORIES

Tunisia is the only country of the Middle East and North Africa Region which has chosen the democratic transformation to follow the Arab Spring uprisings. Under the prevailing transitology theories, the democratization proceeds in two major phases. The first one leads to the overthrow of the authoritarian regime and “installation of a democratic government”, while the second one consists of the consolidation of democracy. One of the dominant factors which facilitate the establishment of democracy is the consensual attitude of the political elites. The paper aims to study the phenomenon of the above mentioned stages of Tunisian democratization process. Subsequently, the author attempts to prove that the political consensus of the elites is at the same time a driving force and serves as a model for democratic change to be made.

BIBLIOGRAFIA:

• Antoszewski, A.(2011).Demokratyzacja w Polsce w świetle współczesnej tranzytologii.Working paper 1/2011, Uniwersytet Wrocławski.Pobrane z: http://politologia.uni.wroc.pl/zspa/images/stories/dylematy%20tranzytologii.pdf.
• Bel Aïba, I.(2013).Dialogue national: La majorité des acteurs de la classe politique tunisienne signe la feuille de route.HuffPostb Maghreb.Pobrane z: https://www.huffpostmaghreb.com/2013/10/05/signature-feuille-de-route-tunisie_n_4049931.html?utm_hp_ref=maghreb.
• Ben Hamadi, M.(2013).Crise politique en Tunisie: Ennahdha n’a jamais accepté la feuille de route du quartet.HuffPost Maghreb.Pobrane z: https://www.huffpostma­ghreb.com/2013/10/07/tunisie-ennahdha_n_4055767.html.
• Ben Néfissa, S.(2012).Trajectoires transitionnelles et élections en Tunisie et en Égypte.Confluences Méditerranée, nr 8, 2012/3, s.9–27, l’Harmattan.
• Bonnefoy, L.(2011).Les révolutionssont-ellesexportables? “L’effet domino” à la lumière du cas yéménite.Mouvements, 66, 110–116.
• Bozonnet, Ch.(2017).Tunisie: La démocratie est un processus difficile, mais on ne reviendra jamais à la dictature.Monde Afrique.Pobrane z: http://www.lemonde.fr/afrique/article/2017/11/17/tunisie-la-democratie-est-un-processus-difficile-mais-on-ne-reviendra-jamais-a-la-dictature_5216500_3212.html#MrHS5iuGC­srT0uod.99.
• Bras, J-P., Gobe, E.(2017).Légitimité et révolution en Tunisie.Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée, nr 142.Pobrane z: http://journals.openedition.org/remmm/9573.
• Burton, M., Highley, J.(1987).Elite Settlements.American Sociological Review, 52, 295–307.
• Chamzi, M.Z.(2017).Tunisie – Consensus sur la scène politique.The Maghreb and Orient Curier, 39.Pobrane z: https://lecourrierdumaghrebetdelorient.info/focus/tunisie-consensus-sur-la-scene-politique/.
• Chouikha, L.(2016).Ennahada – de la polarization au consensus: Les tentations hégémo­niques du mouvement islamiste semblent s’estomper au profit d’une‘démarche consen­suelle’: pragmatisme ou tactique? IEMed: European Institute of the Mediterranean.Pobrane z: http://www.iemed.org/observatori/arees-danalisi/arxius-adjunts/afkar/afkar-ideas-41/Ennahdha-%20de%20la%20polarisation%20au%20consensus%20-Larbi%20Chouikha.pdf.
• Dahmani, F.(2018).Tunisie: seulement 33,7% de participation pour les premières municipales de l’après-révolution.Jeune Afrique.Pobrane z: http://www.jeune­afrique.com/557942/politique/tunisie-seulement-337-de-participation-pour-les-premieres-municipales-de-lapres-revolution/.
• Diamond, L., (1997).Is the Third Wave of Democratization Over? Empirical Asses­sment.Working Paper 236.Pobrane z: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/down­load?doi=10.1.1.122.4030&rep=rep1&type=pdf.
• Dunay, A.M.(2017).The Fourth Wave of Democratization: A Comparative Analysis of Tunisia and Egypt.Pobrane z: http://commons.lib.jmu.edu/honors201019/344.
• El Husseini, F.(2016).Printemps arabe: théorie du complot ou élan populaire? Contre­ligne.Pobrane z: http://www.contreligne.eu/2013/06/le-printemps-arabe-theorie-du-complot-ou-elan-populaire/.
• Guilhot, N., Schmitter, P.C.(2000).De la transition à la consolidation.Une lecture rétrospective des democratizationstudies.Revue française de science politique, 50(4–5), 615–632.
• Hachemaoui, M.(2013).La Tunisie à la croisée des Chemins.Quelles règles pour quelle transition? SWP Research Paper.Pobrane z: https://www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/research_papers/2013_RP06f_hmu.pdf.
• Huntington, S.P.(1995).Trzecia fala demokratyzacji.Warszawa: PWN.Kerrou, M.(2016).Challenges and Stakes of State and Societal Resilience in Tunisia.IAI Working Paper 2017, Instituto Affari Internazionali, nr 31.Pobrane z: http://www.iai.it/en/pubblicazioni/challenges-and-stakes-state-and-societal-resilience-tunisia.
• Konstytucja Republiki Tunezyjskiej.(2015).Dziennik urzędowy, 20 kwietnia 2015.Pobrane z: http://www.legislation.tn/sites/default/files/news/constitution-b-a-t.pdf.
• Kurzman, Ch.(1998).Waves of Democratization.Studies in Comparative International Development, 33(1), 42–64.
• Markoff, J.(2015).Waves of Democracy: Social Movements and Political Change.Londyn: Routledge.
• Nachi, M.(2016).Transition to Democracy in Tunisia: Learning About Citizenship in a National and Transnational Context.Social Science Information, 55(4), 429–445.Pobrane z: https://doi.org/10.1177/0539018416658151.
• O’Donnell, G., Schmitter, P., Whitehead, L.(red).(1986).Transitions from Authoritarian Rule. Prospects for Democracy, t.1-4.Baltimore: The John Hopkins University Press.
• Potocki, R., Piskorski, M., Hładkiewicz, W.(2014).Fale Tunisami.Warszawa: Wydaw­nictwo: Europejskie Centrum Analiz Geopolitycznych.
• Przeworski, A.(1986).Some Problems in the Study of Democratic Transitions.W: G.O ‘Donnel, P.Schmitter, L.Whitehead (red.).Transitions from Authoritarian Rule: Prospects for Democracy, s.121–145.Baltimore: John Hopkins University Press.
• Rustow, D.(1970).Transitions to Democracy.Toward a Dynamic Model.Comparative Politics, 3, 337–363.
• Schedler, A.(1997a).Concepts of Democratic Consolidation.Paper delivered at the 1997 Meeting of the Latin American Studies Association LASA, Guadalajara Mexico 17–19 April 1997.Pobrane z: http://lasa.international.pitt.edu/LASA97/schedler.pdf.
• Schedler, A.(1997b).Expected Stability Defining and Measuring Democratic Consolida­tion.Institute for Advanced Studies, Vienna.Pobrane z: http://irihs.ihs.ac.at/1026/1/pw_50.pdf.
• Séréni, J.P.(2011).En Tunisie, les soubresauts de la révolution.Le Monde diplomatique, 686, 4.
• Shared, D.(1987).Transition to Democracy and Transition Through Transaction.Comparative Political Studies, 19, 5, 525–548.
• Tamzini, W.(2015).La nouvelle constitution tunisienne du 26 janvier 2014-entre tradition et modernité.Centre International pour la Paix et les Droit de l’Homme, 20 maja 2015.Pobrane z: http://www.cipadh.org/fr/la-nouvelle-constitution-tunisienne-du-26-janvier-2014-entre-tradition-et-modernit%C3%A9.
• Yahya, M.(2016).Great Expectations in Tunisia.Carnegie Middle East Penter, Paper, 31 marca 2016.Pobrane z: http://carnegie-mec.org/2016/03/31/great-expectations­-in-tunisia-pub-63138.