Ruchy protestu jako przykład asertywnej kultury obywatelskiej . Przypadek Ogólnopolskiego Strajku Kobiet

Kategoria kultury obywatelskiej stanowi jedno z pojęć służących do opisu współczesnej rzeczywistości społeczno-politycznej. W ujęciu klasycznym (civic culture) jest ona definiowana jako kombinacja trzech podstawowych typów kultury politycznej: parafialnej, poddańczej i uczestniczącej (Almond, Verba, 1963). Jako przeciwwagę dla „klasycznego” modelu kultury obywatelskiej (określanej jako „lojalna” – allegiant culture) w ostatnich latach wprowadzono kategorię asertywnej kultury obywatelskiej (assertive culture, Dalton, Welzel, 2014). Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na pytanie o możliwości opisania współczesnych ruchów protestu za pomocą kategorii asertywnej kultury obywatelskiej. Innymi słowy jest to pytanie o przydatność dotychczasowej definicji kultury obywatelskiej do zobrazowania przeobrażeń zachodzących we współczesnej sferze publicznej, a w szczególności, w obszarze oddolnej aktywności społecznej. Przeprowadzone analizy pozwalają zgodzić się z tezą mówiącą o potrzebie redefinicji „klasycznej” definicji kultury obywatelskiej w kierunku modelu asertywnego, z zastrzeżeniem dotyczącym zaufania pomiędzy członkami opisywanych ruchów. Punktem odniesienia dla postawionego w artykule problemu są ruchy protestu, będące od kilku lat coraz częstszym „aktorem” w przestrzeni publicznej.

PROTEST MOVEMENTS AS AN EXAMPLE OF ASSERTIVE CIVIC CULTURE: THE CASE OF POLISH WOMEN’S STRIKE

The “civic culture” is one of the concepts used to describe contemporary socio-political reality. The “classical” civic culture is defined as a combination of three basic types of political culture: parochial, subject and participant (Almond & Verba, 1963). As a counterweight to this approach, the category of assertive civic culture has been introduced (Dalton & Welzel, 2014). The aim of this article is to answer the question about the possibility of describing contemporary protest movements using the category of assertive civic culture. In other words, it is a question of the usefulness of the current definition of civic culture in describing transformations taking place in the contemporary public sphere, and in the area of grassroots social activity in particular. The conducted analyses allow to agree with the thesis about the need to redefine the “classical” definition of civic culture towards an assertive model, with an exception regarding trust between the members of the described movements. The reference point are in the article the protest movements that have been an increasingly common “actor” in public space for several years.

BIBLIOGRAFIA:

• Almond, G.A., Verba S.(1963).Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations. Princton: Princeton University Press.
• Almond, G.A., Powell, G.B.(1966).Comparative Politics: a Developmental Approach. Boston: Little, Brown and Company.
• Andrews, R., Cowell, R., Downe, J.(2010).Promoting Civic Culture By Supporting Citizenship: What Difference Can Local Government Make? Public Administration, 89(2), 595–610.
• Bajer, J.(2011).Polityczne ruchy protestu we współczesnym systemie demokratycznym: analiza pojęcia.W: S.Wróbel (red.).Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado.
• Baudrillard, J.(2006).W cieniu milczącej większości.Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Bilewicz, A., Potkańska, D.(2013), Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie? Koopera­tywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego.Trzeci sektor, 31(3), 25–44.
• Castells, M.(1982).Kwestia miejska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Castells, M.(2013).Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze internetu. War­szawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chodak, J.(2016).Okupacja przestrzeni publicznej jako taktyka współczesnych ruchów protestu.Przestrzeń społeczna, 1(11), 74–101.
• Czarnacka, A.(2017).Po Czarnym Wtorku – czy kobiety przegrały? pobrane z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1722500,1,po-czarnym-wtorku-czy-kobiety-przegraly.read.
• Dalton, R.J., Welzel, Ch.(red.).(2014).The Civic Culture Transformed From Allegiant to Assertive Citizens. Cambridge: University Press.
• Dalton, R.J., Welzel, Ch.(2014).Political Culture and Value Change.W: Dalton, R.J., Welzel, Ch.(red.).The Civic Culture Transformed From Allegiant to Assertive Citizens (s.1-16), Cambridge: University Press.
• della Porta, D.Diani, M.(2009).Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnic­two Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Galston, W.(1999).Cele liberalizmu. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Inglehart, R.(1977).The Silent Revolution. Changing Values and Political Styles among Western Publics. Princeton: Princeton University Press.
• Inglehart, R.(2006).Pojawienie się wartości postmaterialistycznych.W: P.Sztompka, M.Kucia (red.). Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Jackman, R.W, Miller, R.A.(2004).Before Norms Institutions and Civic Culture. Michi­gan: The University of Michigan Press.
• Janmaat, J.G.(2006) Civic Culture in Western and Eastern Europe.European Journal of Sociology, 47(3), 363–393, DOI:10.1017/S0003975606000129.
• Jakobsen, T.G., Listhaug,O.(2014).Social Change and the Politics of Protes.W: R.J.Dal­ton, Ch.Welzel (red.).The Civic Culture Transformed. From Allegiant to Assertive Citizens (s.213–239).Cambridge University Press.
• Judt, T., (2013).Historia niedokończona. Francuscy intelektualiści 1944–1956. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Klingemann, H.D.(2014).Dissatisfied Democrats: Democratic Maturation in Old and New Democracies.W: R.J.Dalton, Ch.Welzel (red.).The Civic Culture Transformed. From Allegiant to Assertive Citizens (s.116–157).Cambridge University Press.
• Kowalewski, M.(2016).Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki niezadowo­lonych obywateli miast. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Korolczuk, E., Kowalska, B., Ramme, J., Snochowska-Gonzalez, C.(red.).(2018).Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet.Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności
• Koroluczuk, E.(2016).Czarne protesty 2016: skąd się wzięły i czego nas uczą? pobrane z: https://www.researchgate.net/publication/314724410_Czarne_protesty_2016_skad_sie_wziely_i_czego_nas_ucza.
• Krastew, I.(2015).Demokracja: przepraszamy za usterki. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Król, A., Pustułka, P.(2018).Women on strike: mobilizing against reproductive injustice in Poland.International Feminist Journal of Politics, 20(4), 1–19.
• Kymlicka, W.(1998).Współczesna filozofia polityczna. Wprowadzenie. Kraków-War­szawa: Wydawnictwo Znak, Fundacja im.Stefana Batorego.
• Lewicki, M., Rogaczewska, M., Ziętek, A.(2016).Kultura i rozwój – podsumowanie projektu badawczego.W: J.Hausner, I.Stokfiszewski, I.Jasińska, M.Lewicki (red.).Kultura i rozwój. Analizy, rekomendacje, studia przypadków (s.79–138).Warszawa–Kraków: Instytut Studiów Zaawansowanych, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
• Majewska, E.(2016).Słaby opór i siła bezsilnych.#CzarnyProtest w Polsce 2016.Praktyka Teoretyczna, 10.Pobrane z: http://www.praktykateoretyczna.pl/ewa-m­ajewska-slaby-opor-i-sila-bezsilnych-czarnyprotest-kobiet-w-polsce-2016/.
• Mandes, S.(2007).Ruchy społeczne w Polsce.W: M.Marody (red.).Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Mason, P.(2013).Skąd ten bunt? Nowe światowe rewolucje. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Nawojski, R., Ramme, J.(2019).Przemówienia.W: E.Korolczuk, B.Kowalska, J.Ramme, C.Snochowska-Gonzalez (red.).Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet (s.185–200).Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
• Nowak, M., Nowosielski M.(red.).(2006).Czy społeczny bezruch? O społeczeństwie obywatelskim i aktywności we współczesny, Poznań: Instytut Zachodni.
• Nowosielski, M.(2011).Socjologiczna refleksja na temat ruchów społecznych.Przegląd Zachodni, 4, 3–28.
• Offe, C.(2005).Nowe ruchy społeczne, przekraczanie granic polityki instytucjonalnej.W: P.Sztompka, M.Kucia (red.). Lektury (s.218–224).Kraków: Wydaw­nictwo Znak.
• Offe, C.(2014).Kapitalizm postdemokratyczny, pobrano z: https://krytykapolityczna.pl/swiat/ue/offe-kapitalizm-postdemokratyczny/.
• Piotrowski, G., Muszel, M.(2019).Rocking the small-town boat: black protest activists in small and provincial polish cities.Praktyka Teoretyczna, 4(30), 89–116.
• Polańska, D.V.(2015).Motywacje osób niezinstytucjonalizowanego sektora społecz­nościowego.W: G.Chimiak, K.Iwińska (red.).Krajobraz społecznościowy – Polska 2014 (s.27–46).Warszawa: Collegium Civitas i Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL.
• Putnam, R.D.(1995).Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Richard, J., Regan, S.J., (1988).Virtue, Religion, and Civic Culture.Midwest Studies In Philosophy, XIII, 342–351.
• Rice, T.W., Feldman, J.L.(1997).Civic culture and democracy from Europe to America.Journal of Politics, 59(4), 1143–1172.
• Sarnacki, A., J.(red.).(2016).Kultura polityczna jako przedmiot badań. Kraków: Aka­demia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
• Sekuła, P.(2009).Kultura polityczna a konsolidacja demokracji. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp.z o.o., Oficyna Wydawnicza AFM.
• Siemieński, J.(1932).Kultura polityczna wieku XVI.W: Kultura staropolska, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, pobrane: http://www.polskietradycje.pl/artykuly/widok/452.
• Sztompka, P.(2007). Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Touraine, A.(1977).The Self-Production of Society. Chicago: University of Chicago Press.
• Webber, S., Liikanen, I.(red.).(2001).Education and Civic Culture in Post-Communist Countries. New York: Palgrave Macmillan UK.
• Wiatr, J.(1999).Socjologia wielkiej przemiany. Warszawa: Wydawnictwo KAP.
• Wnuk-Lipiński, E.(2008).Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Żuk, P., Żuk P.(2015).Od utopii do protestu...i dalej poza horyzont status quo.W: P.Żuk, P.Żuk (red.).O kulturze protestu jako rdzeniu tradycji europejskiej (s.9–16).War­szawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.