„My już są Amerykany”? O neoliberalnych przemianach państwa opiekuńczego w Polsce i Izraelu

Artykuł opisuje dwa przypadki rozwoju państwa opiekuńczego (welfare state): polski i izraelski. W obu przykładach mieliśmy do czynienia z przejściem z etatystycznego państwa opiekuńczego do modelu neoliberalnego charakterystycznego dla państw anglosaskich. W przypadku Polski dokonało się to częściowo, w przypadku Izraela w stopniu znacznie większym. Analizując rozwój welfare state na wskazanych przykładach, spróbowano także odpowiedzieć na pytanie o przyczynę kierunku tych przemian.

“ARE WE AMERICANS ALREADY?”: NEOLIBERAL CHANGES IN THE WELFARE STATE IN POLAND AND ISRAEL

The paper describes two cases of the development of the welfare state: Polish and Israeli. In both examples, there has been a change from a socialist welfare state to a neoliberal model characteristic of Anglo-Saxon countries. In the case of Poland, this has happened partially, in the case of Israel to a much greater extent. Analyzing the development of the welfare state on these examples, we also tried to find answers about the reasons for these changes.

BIBLIOGRAFIA:

• Anioł, W., Bakalarczyk, R., Frysztacki, K., Piątek, K. (2015). Nowa opiekuńczość? Zmieniająca się tożsamość polityki społecznej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
• Auleytner, J. (2005). O potrzebie strategii nowoczesnego państwa opiekuńczego. Res Humana, 2–3, 19–23.
• Azaryahu, M. (2000). McIsrael? On the “Americanization of Israel”. Israel Studies, 5, 41–64. DOI: 10.2979/ISR.2000.5.1.41.
• Barkai, H. (2007). Economic Affairs. W: F. Skolnik (red.). Encyclopedia Judaica (ss. 479–593). T. 10. Detroit: Macmillan Reference.
• Brenk, M., Chaczko, K., Pląsek R. (2018). Organizacja pomocy społecznej w Polsce 1918- 2018. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Brenk, M., Chaczko, K., Pląsek, R. (2019). Opieka społeczna w II Rzeczpospolitej – wprowadzenie do tekstów źródłowych. Praca Socjalna, 4, 7–22. DOI: 10.5604/01.3001.0013.6194.
• Bugaj, R. (2015). Plusy dodatnie i ujemne, czyli polski kapitalizm bez solidarności. Warszawa: Poltext.
• Chaczko, K. (2021). Przypowieści socdziadersów. Magazyn Kontakt. Pobrane z: https://magazynkontakt.pl/przypowiesci-socdziadersow/.
• Chaczko, K., Skorek, A. Sroka, Ł.T. (2018). Demokracja izraelska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chołaj, H. (2004). Problemat rozwoju dościgającego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. W: Polska transformacja ustrojowa (ss. 50–101). Warszawa: Fundacja Innowacja.
• Doron, A. (2001). Social Welfare Policy in Israel: Developments in the 1980s and 1990s. Israel Affairs, 7, 153–180. DOI: 10.1080/13537120108719619.
• Dziewięcka-Bokun, L., Pisz, Z. (2018). Polityka społeczna w doby zasadniczej transformacji ustrojowej (1989–2004). W: E. Bojanowska, M. Grewiński, M. Rymsza, G. Uścińska (red.). Stulecie polskiej polityki społecznej 1918–2018 (ss. 127–155). Warszawa: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
• Esping-Andersen, G. (2010). Trzy światy kapitalistycznego państwa dobrobytu. Warszawa: Difin.
• Florczak, I., Otto, M. (2019). Prekaryzacja zatrudnienia. Wyzwania dla prawa pracy w Europie. Warszawa: Difin.
• Golinowska, S. (2013). The Polish Welfare State Birth and Twilight? W: P. Michoń, J. Orczyk, M. Żukowski (red.). Facing the Challenges Social policy in Poland after 1990 (ss. 7–36). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• Golinowska, S. (2018). Modele polityki społecznej w Polsce i Europie na początku XXI wieku. Warszawa: Fundacja Batorego.
• Grata, P. (2013). Polityka społeczna Drugiej Rzeczpospolitej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Grewiński, M. (2007). Dynamika i sens pluralizmu – o przeobrażeniach państwa opiekuńczego. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 10, 63–81.
• Grewiński, M. (2012). Transformacja polityki społecznej w Polsce na tle europeizacji rozwiązań socjalnych. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 19, 27–38.
• Grewiński, M. (2021). Usługi społeczne we współczesnej polityce społecznej. Przegląd problemów i wizja przyszłości. Warszawa: Elipsa.
• Harris, J. (2002). Political Thought and the State. W: S.J.D. Green, R.C. Whithing (red.). The Boundaries of the State in Moder Britain (ss. 15–27). Cambridge: Cambridge University State.
• Inglot, T. (2010). Welfare States w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1919–2004. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka w Warszawie.
• Kiersztyn, A. (2018). Labour Market Precatity and Political Alienation. Przegląd Socjologiczny, 3, 35–61. DOI: 10.26485/Ps/2018/67.3/2.
• Kop, Y., Blankett, J., Sharon, D. (1986). Goverment Expenditure on Social Services. W: Y. Kop (red.). Changing Social Policy – Israel 1985–86 (ss. 259–260). Jerusalem: Taub Center.
• Kowalik, T. (2009). WWW.POLSKATRANSFORMACJA.PL. Warszawa: Muza.
• Księżopolski, M. (2013). Wspólnie czy osobno? Rozważania o polityce społecznej. Warszawa: Elipsa.
• Księżopolski, M. (2018). Charakterystyka wybranych modeli polityki społecznej. W: G. Firlit-Fesnak, J. Męcina (red.). Polityka społeczna (s. 509–524). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Leszczyński, A. (2013). Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943–1980. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Narojek, W. (1991). Socjalistyczne „welfare state”. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Neal, A.C. (2019). European Social Policy and the Nordic Countries. London: Routledge.
• Obinger, H., Petersen, K., Starke, P. (red.). (2018). Warfare and Welfare. Military Conflict and Welfare State Develepment in Western Countres. Oxford: Oxford University Press.
• Pfeffer, A. (2020). Bibi. Burzliwe życie i czasy Beniamina Netanjahu. Warszawa: Sonia Draga.
• Rosenhek, Z. (1998). Policy Paradigms and the Dynamics of the Welfare State: The Israeli Welfare State and the Zionist Colonial Project. International Journal of Sociology and Social Policy, 2–4, s. 157–202. DOI: 10.1108/01443339810788371.
• Rusinek, K. (1950). Zagadnienia pracy i pomocy społecznej w działalności Rad Narodowych. Praca i Opieka Społeczna, 1/2, 3–20.
• Rymsza, M. (2013). Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare state? Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Szarfenberg, R. (2013). Analiza polityki publicznej – perspektywa racjonalnej dyskusji. W: A. Wojciuk (red.). Analiza polityki publicznej. Podejście teoretyczno-metodologiczne (s. 56–70). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Wołoszyn, A. (2020). Nierówności dochodowe gospodarstw domowych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wulfgramm, M., Bieber, T., Leibfried, S. (2020). Welfare State Transformations and Inequality in OECD Countries. London: Palgrave Macmillian.
• Zamorska, K. (2016). Wpływ transformacji systemowej oraz akcesji do Unii Europejskiej na politykę społeczną w Polsce. W: K. Chaczko, K.M. Stanek (red.). Polityka społeczna w zmieniającej się rzeczywistości (s. 82–103). Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.