Starożytna geneza nazwy „Państwo Środka”: na tropach formowania tożsamości chińskiej

The ancient roots of the term the “Middle State’: Remarks on the evolution of the Chinese identity

The author outlines first the contemporary essential terms related to the “Chineseness”; 1) the ‘Middle’ or ‘Central State’ (Zhongguo); with its derivates – a ‘Chinese’ (Zhongguoren) and the ‘Chinese nation’ (zhongguo minzu); 2) ‘the Middle Country of Splendid Culture’ (Zhonghua), and its derivates – ‘the Republic of China’ (Zhonghua Min’guo) and the ‘People’s Republic of China’ (Zhonghua Renmin Gongheguo), the ‘All-Chinese nation’ (zhonghua minzu); ‘rejuvenation of China’ (Zhonghua fuxing); 3) ‘Chinese’ as ethnicity or cultural characteristics (Han). The southern term (tang) and its use is indicated. Their content is briefly presented: as political, cultural and ethnic. Then the author analyses the evolution of the term ‘Middle/Central State’ starting with the concept of the ‘Central Shang [capital]’ (Zhong Shang) and the ‘capital region’. The ‘five parts of the world’ (wu fang) appears essential in its genesis. Various ancient mystical meanings and semi-religious notions are considered. The author indicates when and in what sense the term had been used.
The author also analyses various ancient notions of ‘the Middle State’; its belt structure, its division into ‘9 provinces’, the concept of the ‘continent’ (in between the Four Seas), a 1/9 part of one continent among 9, the ‘holy land’; the Buddhist concept that the true Middle State is in India, etc. The ancient sources are extensively quoted and analyzed.
Hence it becomes obvious that this contemporary political term has various nuances and potential meanings, since traditional culture is still vivid.

REFERENCES:

• Barabantseva E., From the Language of Class to the Rhetoric of Development: Discourses of ‘Nationality’ and ‘Ethnicity’ in China, „Journal of Contemporary China” 2008, t. 17, nr 56.
• Barabantseva E., Overseas Chinese, Ethnic Minorities and Nationalism: Decentering China, New York 2011.
• Chang Kwang-chih, Shang Civilization, New Haven 1980.
• Chen Mengjia (陳夢家), Yinxu buci zongshu (殷墟卜辭綜述) [Ogólne omówienie inskrypcji wróżebnych z Yinxu], Beijing 1956.
• Chen Mengjia (陳夢家), Yinxu buci zongshu (殷墟卜辭綜述) [Ogólne omówienie inskrypcji okresach historii Chin], Shanghai 1955.
• Creel H.G., The Origins of Statecraft in China, t. 1: The Western Chou Empire, Chicago 1970.
• De Bary T. W., Irene Bloom I. (red.), Sources of the Chinese Tradition, t. 1: From Earliest Times to 1600, New York 1999.
• Eberhard W., Miller R., Contributions to the Astronomy of the Sankuo Period, „Monumenta Serica” 1936–1937, t. 2.
• Fairbank J.K. (red.), The Chinese World Order: Traditional China’s Foreign Relations, Cambridge 1968.
• Fung Yu-lan, A History of Chinese Philosophy, t. 1: The Period of the Philosophers, przekł. D. Bodde, Princeton 1983.
• Gang Zhao, Reinventing China. Imperial Qing Ideology and the Rise of Modern Chinese National Identity in the Early Twentieth Century, „Modern China” 2006, t. 32, nr 1.
• Gao Shufan (高樹藩), Zhongwen xingyinyi zonghe da zidian (中文形音義綜 合大字典) [Wielki etymologiczny słownik znaków chińskich], Beijing 1989.
• Gawlikowski K., The Western and Confucian Approaches to War: The Universe Based on Struggle versus the Universe Based on Harmony, [w:] A.W. Jelonek, B.S. Zemanek (red.), Confucian Tradition: Towards the New Century, Kraków 2008.
• Gawlikowski K., Zmiany stosunku do Mao Zedonga w Chinach współczesnych i jego kult religijny, „Azja-Pacyfik: Społeczeństwo – Polityka – Gospodarka” 2015, t. 18.
• Golik K., Polityka edukacyjna w Chińskiej Republice Ludowej na przykładzie mniejszości mongolskiej w Regionie Autonomicznym Mongolii Wewnętrznej w latach 1979–2014, Warszawa 2018.
• Golik K., W popkulturowym tyglu muzycznym… Tendencje przemian kultury masowej w Chinach współczesnych, [w:] W.J. Dziak, K. Gawlikowski, M. Ławacz, Chiny w XXI wieku: perspektywy rozwoju, Warszawa 2012.
• Gu Jiegang (顧頡剛), Shilin zazhi (史林雜職) [Rozmaitości z lasu historii], Beijing 1977.
• Guo Moruo (郭沫若), Zhongguo shigao (中國史稿) [Zarys historii Chin], Beijing 1976, t. 1.
• Hsu Cho-yun, Linduff K.M., Western Chou Civilization, New Haven 1988.
• Hu Houxuan (胡厚宣), Yin puci zhong suojian sifang shounian yu wu fang shounian kao (殷卜辭中所見四方受年與五方受年考) [Analizy zapytań o urodzaj w Czterech Stronach Świata i w Pięciu Stronach Świata w inskrypcjach na kościach wróżebnych z Yin], [w:] Zhongguo wenhua yu Zhongguo zhexue (中國文化與中國哲學) [Chińska kultura i filozofia], Beijing 1986.
• Huainanzi (淮南子) [Księga Króla Huainanu], [w:] Zhuzi jicheng (諸子集成) [Zebrane dzieła mistrzów], Beijing 1956, t. 7.
• Huangdi fa Chidi (黃帝伐赤帝) [Ekspedycja karna Cesarza Żółtego przeciwko Cesarzowi Czerwonemu], [w:] Sunzi bingfa Sunzi bingfa. Yinque Shan Han mu zhujian (孫子兵法.銀雀山漢墓竹簡) [Reguły wojowania Mistrza Suna. Deszczułki bambusowe z grobowca epoki Han ze Wzgórza Jaskółczego], Beijing 1976.
• Jiejue minzu wentide lilun yu shijian (中國的民族與民族問題: 論中國共產 黨解決民族問題的理論與實踐) [Narodowości Chin i problem narodowościowy: o teoretycznych i praktycznych aspektach rozwiązywania problemu narodowości przez Chińską Partię Komunistyczną], Nanchang 1996.
• Juań Ke, Mify drevnego Kitaja, przekł. B. Riftin, Moskwa 1965.
• Künstler M.J., Mitologia chińska, Warszawa 2001.
• Künstler M.J., Zduń G. (przekł.), Zapiski z krajów buddyjskich, Warszawa 1997.
• Legge J. (przekł.), The Chinese Classics, t. 2: The Works of Mencius, Taipei 1972.
• Leibold J., Positioning ‘Minzu’ within Sun Yat-sen Discourse of Minzhuzhuyi, „Journal of Asian History” 2004, t. 38, nr 2.
• Leibold, Reconfi guring Chinese Nationalism: How the Qing Frontier and Its Indigenes Became Chinese, Palgrave 2007.
• Lewis M.E., China’s Cosmopolitan Empire: The Tang Dynasty, Cambridge 2009.
• Li Leyi (李樂毅), Hanzi yanbian wubai li (漢字演變五百例) – Tracing the Roots of Chinese Characters: 500 Cases, Beijing 1994.
• Li Liu, Chen Xingcan, The Archeology of China: From the Late Paleolithic to Early Bronze Age, Cambridge 2012.
• Li Zhangfu (李長傅), Yugong shi di (禹貢釋地) [Objaśnienie terenu opisanego w Daninach wyznaczonych przez Yu], Zhengzhou 1982.
• Liu An (przekł.), The Huainanzi: A Guide to the Theory and Practice of Goverment in Early Han China, przekł. J.S. Major i in., New York 2010.
• Liu Fanyuan (劉方元), Mengzi jinyi (孟子今譯) [Księga Mencjusza w przekładzie współczesnym], Jiangxi Renmin Chubanshe 1985.
• Mengzi (孟子) [Księga Mencjusza], 9.5 (rozdz. Wang Zhang, 萬章, cz. 1). Mengzi zhushu (孟子註疏) [Księga Mencjusza z komentarzami i objaśnieniami], [w:] Shisan jing zhushu (十三經註疏) [Trzynaście ksiąg kanonicznych z komentarzami i objaśnieniami], Beijing 1983.
• Mircea Eliade, Mit wiecznego powrotu, przekł. K. Kocjan, Warszawa 1998.
• Needham J., Science and Civilisation in China, t. 2: History of Scientific Thought, Cambridge 1956.
• Pankenier D.M., Astrology and Cosmology in Early China: Conforming Earth to Heaven, Cambridge 2013.
• Pawłowski J., „Państwo” we wczesnej fi lozofi i konfucjańskiej, Warszawa 2010.
• Qu Wanli (屈萬里), Shangshu shiyi (商書釋義) [Księga szacownych dokumentów z objaśnieniami], Taibei 1958.
• Schwartz B.I., Starożytna myśl chińska, przekł. M. Komorowska, Kraków 2009.
• Shi ji (史記) [Zapiski historyka], autorstwa Sima Qiana (司馬遷, 145–86? p.n.e.), (juan 74, życiorys Mencjusza i Xun Qinga), Beijing 1972.
• Shih Chih-yu, Ethnic Economy of Citizenship in China, [w:] M. Goldman, E.J. Perry (red.), Changing Meanings of Citizenship in Modern China, Cambridge 2002.
• Sun Yat-sen, Trzy zasady ludu, przekł. A. Łobacz, Warszawa 2014.
• Sun Yunhe (孫雲鶴), Changyong hanzi xiangjie zidian (常用漢子詳解字典) [Słownik etymologiczny często używanych znaków pisma chińskiego], Fuzhou 1986.
• Sun Zhongshan (孫中山), Xing Zhong Hui xuanyan (興中會宣言) [Manifest Stowarzyszenia Odrodzenia Chin], [w:] Sun Zhongshan xuanji (孫中山選集) [Wybrane pisma Sun Zhongshana], Beijing 1956.
• Szynkiewicz S., Mniejszości etniczne, [w:] K. Tomala (red.), Chiny: przemiany państwa i społeczeństwa w okresie reform, 1978–2000, Warszawa 2001.
• Szynkiewicz S., Zmiany polityki Chińskiej Republiki Ludowej wobec mniejszości etnicznych po 1978 r.: ku uznaniu odrębności kulturowych, [w:] K. Gawlikowski, M. Ławacz (red.), Wielkie przemiany w Chinach: próba bilansu reform Deng Xiaopinga, Warszawa 2012.
• Tajwański podręcznik akademicki z czasów rządów Guomindangu: Zhou Shifu (周世輔), Zhou Yangshan (周陽山), Guo Fu sixiang (國父思想) [Myśl Ojca Narodu], Taibei 1996.
• Tomala K., Emigracja chińska w Azji Południowo-Wschodniej, Warszawa 1981.
• Tsou Jung, The Revolutionary Army: A Chinese Nationalist Tract of 1903, przekł. J. Lust, The Hague 1968.
• Wilkinson E., Chinese History. A New Manual, Cambridge 2015.
• Xi Jinping, Achieving Rejuvenation Is the Dream of the Chinese People, [w:] Xi Jinping, The Governance of China, Beijing 2014.
• Xi Jinping, Innowacyjne Chiny, przekł. S. Szafarz, Warszawa 2015.
• Xu Jieshun (徐傑舜), Han minzu lishi he wenhua xintan (漢民族歷史和文化 新探) [Nowe omówienia historii i kultury narodowości Han], Nanning 1985.
• Yang Bojun (楊伯峻), Chunqiu Zuozhuan ci dian (春秋左轉詞典) [Leksykon Kroniki Wiosen i Jesieni oraz Komentarza Pana Zuo], Beijing 1985.
• Yang Bojun (楊伯峻), Chunqiu Zuozhuan zhu (春秋左轉注) [Kronika Wiosen i Jesieni oraz Komentarz Pana Zuo z objaśnieniami], Beijing 1981.
• Younglin Jiang, The Mandate of Heaven and the Great Ming Code, Seattle 2011.
• Zang Xiaowei, Ethnicity in China: A Critical Introduction, Cambridge–Malden 2015.
• Zhongguo Gongchandang zai minzu zhanzheng zhongde diwei (中國共產黨 在民族戰爭中的地位) [Pozycja Komunistycznej Partii Chin w wojnie narodowej], tekst z października 1938 r., [w:] Mao Zedong xuan ji (毛澤東選集) [Dzieła wybrane Mao Zedonga], Beijing 1965, t. 2.
• Zhongguo Renmin Jiefangjun xuanyan (中國人民解放軍宣言) [Deklaracja Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej], tekst z października 1947, Beijing 1965.
• Zhongguo renmin zhanqilaile (中國人民站起來了) [Lud chiński powstał z kolan], tekst z 21 września 1949, Beijing 1965.