Prawdziwe centrum lokalnej władzy w okresie stalinowskim – Komitet Powiatowy PZPR w Nidzicy w latach 1948–1956

A real center of local power in the Stalinist period – the District Committee of the Polish United Workers’ Party in Nidzica in 1948–1956

The article presents selected aspects of the history of the Polish United Workers’ Party in the Nidzica poviat in the years 1948–1956. The genesis of the Stalinist party in this poviat was characterized, i.e. selected aspects of the activities of the Polish Workers’ Party and its activities in 1946–1948. Attention was drawn to the extremely developed propaganda activity of the communist authorities, which used lies on a very large scale, promoting, inter alia, Soviet models in all areas of life, from political matters to the economy and the sphere of culture. The process of strengthening the position of the PPR in the Nidzica poviat was emphasized, which was related to, inter alia, with the destruction of the illegal opposition, as well as the Polish People’s Party and the Polish Socialist Party. The course of major political events of that period was also presented: the falsified people’s referendum in June 1946, the equally falsified parliamentary elections in January 1947, and the increasingly wider scope of political repressions against communist opponents. The process of creating the structures of the Polish United Workers’ Party and its leading activists was described, from December 1948 to 1956. Selected aspects of the PZPR’s activities in the political, social and economic fields were characterized. The consolidation of the hegemonic position of the PZPR in political life, socialist realism in the sphere of culture and the Stalinization of economic life, including activities for the collectivization of agriculture. Very strong ties between the party leadership and the local security apparatus, that is, above all, with the County Public Security Office, were emphasized. Attention was paid to the persecution of political opponents, and at the same time to various manifestations of social resistance against communists.

REFERENCES:

• Archiwa
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Białymstoku (AIPN Bi): 084/263; 120/66; 0404/263; 0404/264; 084/486/1; 191/4; 120/111; 0404/265; 0404/401, 0404/402, t.2; 120/28; 120/111.
• Archiwum Państwowe w  Olsztynie (APO): 1086/1; 1086/2; 1086/3; 1086/5; 1086/6; 1153/1; 1106/1; 1153/15; 1153/1; 1153/2; 1153/3; 1153/12; 1153/16; 1153/17;
• Archiwum Państwowe w Olsztynie, Oddział w Nidzicy (APN; współcześnie archiwum to już nie istnieje, a zasób w drugiej dekadzie XXI w. został przeniesiony do Olsztyna): 191/2; 191/4; 191/7; 10/1; 10/5.
• Wydawnictwa źródłowe
• Biuletyny Informacyjne Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. 1948, Warszawa 1995.
• Cenzura na Warmii i Mazurach w latach 1945–1956. Sprawozdania Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy w Olsztynie (1945– –1947), t. 1, pod red. Elżbiety Kossewskiej, Warszawa 2005.
• Dokumenty fałszerstw wyborczych w Polsce w roku 1947. Memoriał PSL w  sprawie wyborów w  Polsce złożony wraz załącznikami w dniu 18 XII 1946 r. ambasadorom Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Związku Sowieckiego w Warszawie, wst. i opr. M. Adamczyk, J. Gmitruk, Warszawa 2000.
• Posiedzenie Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej 31 sierpnia – 3 września 1948 r. Stenogram, opr. A. Kochański, Pułtusk–Warszawa 1998.
• Opracowania
• Albert A. (W. Roszkowski), Najnowsza historia Polski 1914–1993, Warszawa 1995.
• Białas T., Liga Morska 1944-1953, Gdańsk 2002.
• Golon M., Historia Lidzbarka Warmińskiego w latach 1945–1975, w: Dzieje Lidzbarka Warmińskiego, t. II, pod red. K. Mikulskiego i E. Borodija, Lidzbark Warmiński 2011.
• Golon M., Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945–1956. Okupant w roli sojusznika, w: „Czasy Nowożytne” 1999, t. VI.
• Golon M., Wśród poniemieckich ruin i sowieckich maruderów na południowych Mazurach. Działalność Armii Czerwonej i polskiej administracji w  powiecie nidzickim w  1945 roku, w: Miasta, regiony i ludzie. Studia i szkice z historii powszechnej i Polski w XX wieku, red. nauk. R. Kozłowski, Z. Girzyński, M. Golon, Toruń 2016.
• Grabowski S., Rola organów bezpieczeństwa w likwidacji polskiej konspiracji niepodległościowej na terenie Warmii i Mazur, „Czasy Nowożytne” 1996, t. I.
• Historia Nidzicy i okolic, pod red. W. Rezmera, Nidzica 2012
• Jarmułowicz M., Przodownika pracy obraz, w: Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004.
• Kozik J., Pstrowski Wincenty (1904-1948), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Ossolineum 1986.
• Łukaszewicz B., PSL na Warmii i Mazurach w latach 1945-1947, Olsztyn 1991.
• Machcewicz P., „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa. 1950–1989, Warszawa 2007.
• Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, Warszawa 1999 (seria: Druga Wielka Emigracja 1945-1990, cz. 2).
• Mazowiecki W., Pierwsze starcie. Wydarzenia 3 maja 1946 r., Warszawa 1998.
• Nidzica: z dziejów miasta i okolic, pod red. A. Wakara, Olsztyn 1976.
• Osękowski Cz., Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce, Warszawa 2000.
• Osękowski Cz., Wybory do sejmu z 19 stycznia 1947 r. w Polsce, Poznań 2000.
• Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004.
• Sowa A.  L., Od drugiej do trzeciej Rzeczypospolitej (1945–2001), Kraków 2001.
• Szczurowski M., Dowódcy Wojska Polskiego na froncie wschodnim. 1943-1945. Słownik biograficzny, Pruszków 1996.
• Szuba L., Pierwsze lata działalności Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”, „Czasy Nowożytne” 2003, t. XIV.
• Wojnowski E., Warmia i Mazury w latach 1945-1989.