Mitteleuropa vs panslawizm. Polityczne wizje organizacji przestrzeni środkowoeuropejskiej

Porządek społeczny tworzony przez duże grupy ludzkie opiera się na mitach i wyobrażeniach podzielanych przez członków danej zbiorowości. Te różnorodne mity i wyobrażenia wykorzystywane są do mobilizowania ludzi do współpracy z wielką liczbą ludzi. Elity polityczne bardzo często wykorzystują różnorodne idee aby mobilizować ludzi na rzecz podjęcia działań zmierzających do realizacji określonych celów. Realizacja celów politycznych wymaga zorganizowania odpowiednich środków i legitymizowania podjętych działań. Celem artykułu jest analiza w jaki sposób wykorzystuje się koncepcje polityczno-ideologiczne, aby uzasadnić swoje roszczenia do panowania na określonym terytorium. Na podstawie dwóch idei: rosyjskiego panslawizmu i niemieckiej koncepcji Mitteleuropy autor analizuje rolę tzw. wyobrażeń geopolitycznych w rywalizacji politycznej między państwami.

Pan-Slavism vs Mitteleuropa: visions of the political organization of the Central European space

Creating of social order based od myth shared by all the members of community. Those collective myths and imaginations are used for to build the social order and to mobilize people for cooperation in society. Political elites uses collective myth and emotions with them relate in order to mobilize people for achievement of political purpose. The purpose of the article is to analyse how political elites create and use collective myth to legitimize their political activity. In the example of Russian panslavism and German Mitteleuropa the author examines the role of „geopolitical imagination” in political competition and legitimizing claims in a particular territory.

REFERENCES:

• Czapliński W., Gatos A., Korta W., Historia Niemiec, Wrocław 1990.
• Eberhardt P., Geneza niemieckiej koncepcji Mitteleuropy, „Przegląd Geograficzny” 2005, vol. 77, nr 4, s. 463–483.
• Elvert J., Mitteleeuropa!: deutsche Pläne zur europäischen Neuordnung, Stuttgart 1999.
• Katzenstein P.J., (red.), Mitteleuropa: between Europe and Germany, Providence 1998.
• Koszel B., Mitteleuropa rediviva? Europa Środkowo- i Południowo-Wschodnia w polityce zjednoczonych Niemiec, Poznań 1999.
• Martin B., Niemcy, Europa i Polska. Historyczna hipoteka i perspektywy na przy­szłość, [w:] Rola Niemiec w procesach rozwojowych Europy XIX i XX wieku, A. Czu­bański, Poznań 1995.
• Meyer H.C., Mitteleuropa in German thought and action 1815–1845, Haga 1955.
• Pajewski J., „Mitteleuropa”. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej, Poznań 1959.
• Prokš P., „Mitteleuropa – Zwischeneuropa”. Niemieckie koncepcje Europy Środko­wej w czasie wielkiej wojny w latach 1914–1918, „Studia Środkowoeuropejskie i Bał­kanistyczne” 2016, t. XXIV, 2016, s. 77–98.
• Sinnhuber K.A., Central Europe: Mitteleuropa: Europe Centrale: An analysis of a geographical term, „Transactions and Papers (Institute of British Geographers)”, 1954, nr 20, s. 15–39.
• Tanty M., Bosfor i Dardanele w polityce mocarstw, Warszawa 1982.
• Tanty M., Panslawizm, carat, Polacy. Zjazd Słowiański w Moskwie 1867 roku, Warszawa 1979.
• Tanty M., Rosja wobec wojen bałkańskich 1912–1913, Warszawa 1970.
• Walicki A., Rosyjska filozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu, War­szawa 1973.
• Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii, Warszawa 2002.
• Wereszycki H., Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe, Kraków 1975.
• Wolff-Powęska A., Doktryna geopolityki w Niemczech, Poznań 1979.
• Wolff-Powęska A., Niemiecka myśl polityczna wieku oświecenia, Poznań 1998.