Roman Rybarski o ustroju politycznym w latach 1918-1926
- Institution: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9321-9196
- Year of publication: 2019
- Source: Show
- Pages: 76-88
- DOI Address: https://doi.org/10.5604/cip201906
- PDF: cip/17/cip1706.pdf
Roman Franciszek Rybarski (1887-1942) należał do wybitnych teoretyków i działaczy Narodowej Demokracji. Pozostawił szereg prac z zakresu ekonomii, prawa i polityki. Wśród tych ostatnich szczególne miejsce zajmują Naród, jednostka i klasa oraz Siła i prawo. Był prezesem Klubu Narodowego w Sejmie w latach 1928-1935 oraz przywódcą frakcji liberalnej zwanej grupą „starych” lub „profesorską” w Stronnictwie Narodowym. W artykule przedstawiono jego poglądy dotyczące problematyki ustrojowej. W pierwszym okresie istnienia niepodległej Rzeczypospolitej do 1922 r. Rybarski zdecydowanie opowiada się za ustrojem demokracji parlamentarnej i ideą państwa narodowego. Wybory 1922 r. i porażka w Zgromadzeniu Narodowym przy wyborze prezydenta Gabriela Narutowicza oraz tragiczne skutki jego śmierci powodują, że Rybarski, jak i inni działacze endeccy, dostrzegają że do niedawna tak bliski im parlamentaryzm staje się zgubny dla Polski. Rozpoczyna się jego krytyka, Rybarski podkreślał, że konstytucja doprowadza do krańcowości i absurdu zasadę rządów parlamentarnych. Niezadowolenie przeniosło się na wszystkie klasy i warstwy. Domagano się zmian, które stawały się koniecznością chwili.
Roman Rybarski about political regime in 1918-1926
Roman Franciszek Rybarski (1887–1942) was one of the most prominent theorist and activist of National Democracy. He left number of works covering economy, law and politics. Among his politics works special place occupies works titled: Naród, jednostka i klasa and Siła i prawo. Rybarski was a president of parliamentary club – Klub Narodowy in Sejm (1928–1935) and the leader of a liberal faction of his party, which was called „seniors” or „professors” in National Democracy party. In this paper Rybarski’s view on problems of political regime are presented. In the first period of Poland’s independence from 1918 till 1922 Rybarski is a strong supporter for parliamentary democracy and the idea of nation state. After the general election in 1922 and President of The Republic of Poland murder, Rybarski and his followers saw that parliamentary practice was disastrous for Poland. This marks the start of Rybarski’s criticism of parliamentarism. He stressed that Constitution of The Republic of Poland generated parliamentarism ad absurdum. Disscontent of parliamentarism included all classes and groups of society. Changes were demanded as the need of the hour.
REFERENCES:
- Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa 1990.
- Bardach J., Leśniodowski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 2005.
- Borzym S., Rybarskiego uzasadnienie koncepcji państwa narodowego, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2008.
- Dmowski R., Pisma, t. X, Częstochowa 1938.
- Friszke A., O kształt niepodległej, Warszawa 1989.
- Grott B., Nacjonalizm i religia. Proces zespolenia nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926–1939, Kraków 1984.
- Halczak B., Publicystyka narodowo-demokratyczna wobec problemów narodowościowych i etnicznych II Rzeczypospolitej, Zielona Góra 2000.
- Jakubiak K., Kategoria państwa w kształtowaniu koncepcji wychowania państwowego w II Rzeczypospolitej, [w:] Wychowanie a polityka. Mity i stereotypy w polskiej myśli społecznej XX wieku, red. W. Wojdyło, Toruń 2000.
- Kawalec K., Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939, Wrocław 2000.
- Kozicki S., O reformę konstytucji, „Przegląd Wszechpolski” 1922, nr 12.
- Maj E., Narodowa Demokracja, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
- Paruch W., Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926–1939, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2005.
- Paruch W., Trembicka K., Wybrane modele rozwiązywania problemów narodowościowych w polskiej myśli politycznej XX wieku, [w:] Oblicza i koncepcje rozwiązywania konfliktów w polskiej myśli politycznej XX wieku, red. A. Wojtas, M. Strzelecki, Bydgoszcz 2000.
- Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. V, Warszawa 1937.
- Rybarski R., Naród, jednostka i klasa, Warszawa 1926.
- Rybarski R., (A.E.K.), O romantyzmie i pracy organicznej, „Rok Polski” 1916, nr 1.
- Rybarski R., (R. Torski), Aktywizm a pesymizm, „Rok Polski” 1919, nr 3.
- Rybarski R., (W. Karniowski), W przededniu Sejmu ustawodawczego, „Rok Polski” 1919, nr 1–2.
- Rybarski R., Kryzys ustroju politycznego, „Myśl Narodowa” 1926, nr 8.
- Rybarski R., Osoby, hasła, idee, „Myśl Narodowa” 1925, nr 12.
- Rybarski R., Państwo buforowe, „Rok Polski” 1917, nr 2.
- Rybarski R., Państwo narodowe i państwo narodowości, „Przegląd Wszechpolski” 1922, nr 8.
- Rybarski R., Potrzeba rządu, „Gazeta Warszawska”, 16.11.1924, nr 314.
- Rybarski R., Rozstaje drogi, „Gazeta Warszawska Poranna”, 3.04.1926, nr 93.
- Rybarski R., Tradycje niewoli, „Myśl Narodowa” 1925, nr 6.
- Skwarczyński A., Rewolucja moralna, „Droga” 1926, nr 15.
- Sokół W., Legitymizacja systemu politycznego w Drugiej Rzeczypospolitej jako element bezpieczeństwa państwa, [w:] Sen o potędze. Bezpieczeństwo – suwerenność – mocarstwowość. Rzeczpospolita Polska 1918–1939, red. E. Maj, Lublin 2014.
- Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historyczny” 1983, z. 3.
- Wapiński R., Z dziejów tendencji nacjonalistycznych. O stanowisku narodowej demokracji wobec kwestii narodowej w latach 1893–1939, „Kwartalnik Historyczny” 1973, z. 4.
- Waskan J., Idea państwa narodowego w myśli politycznej Romana Rybarskiego do 1939 roku, Bydgoszcz 2018.
- Wojdyło W., Wychowanie jako forma działania politycznego w myśli społeczno-politycznej obozu narodowego w latach 1926–1939, [w:] Wychowanie i polityka. Między wychowaniem narodowym a państwowym, red. W. Wojdyło, Toruń 1999.
national camp Piłsudski’s camp obóz narodowy obóz piłsudczykowski rząd demokracja konstytucja naród nation Constitution democracy parliament government