„Samorządna Rzeczpospolita” – ideowy drogowskaz „Solidarności”
- Institution: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
- ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7481-147X
- Year of publication: 2023
- Source: Show
- Pages: 54-62
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/CPLS.2023106
- PDF: cpls/5/cpls506.pdf
“Self-governing Republic” – the ideological signpost of “Solidarity”
In the autumn of 1981, the 1st National Congress of Delegates of the Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity” took place, which democratically elected its authorities and adopted a modern program. The program covered all areas of life. Its basis was supposed to be workers’ self-government. The gradual implementation of the program was to lead to the democratization of the system through free elections at the regional and then national level. The introduction of martial law made it impossible to start reforms and delayed the political transformation. During the system change in 1989, during the Round Table talks, some of the provisions contained in the “Solidarity” program were used. We can acknowledge that the 1st National Congress of Solidarity Delegates played a role in the process of political and social transformation in Poland. Further implementation of the postulates was possible in a democratic system.
Jesienią 1981 roku odbył się I Krajowy Zjazd Delegatów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, który wybrał w sposób demokratyczny swoje władze oraz uchwalił nowoczesny program. Program obejmował wszystkie dziedziny życia. Jego podstawą miał być samorząd pracowniczy. Stopniowa realizacja programu miała doprowadzić do demokratyzacji systemu poprzez wolne wybory na poziomie regionalnym, a później krajowym. Wprowadzony stan wojenny uniemożliwił rozpoczęcie reform oraz spowodował opóźnienie transformacji ustrojowej. W czasie zmiany systemu w 1989 roku podczas obrad Okrągłego Stołu wykorzystano część zapisów zawartych w programie „Solidarności”. Możemy uznać, że I Krajowy Zjazd Delegatów „Solidarności” odegrał rolę w procesie transformacji polityczno-społecznej w Polsce. Dalsza realizacja zawartych postulatów była możliwa w demokratycznym systemie.
REFERENCES:
- „Tygodnik Solidarność” nr 29, 16.10.1981.
- Brzechczyn, K. (2010). Program i myśl polityczna NSZZ „Solidarność”. W: Ł. Kamiński, G. Waligóra (red.). NSZZ „Solidarność”. Ruch społeczny (ss. 13–72). Warszawa: IPN.
- Brzechczyn, K. (2014). Rzeczpospolita Samorządna. O ideowych aspiracjach programu „Solidarności”. W: A. Kubaj, M. Siedziako (red.). Regionalny wymiar „Solidarności” 1980–1981. Szczecin na tle kraju (ss. 120–138). Szczecin: IPN.
- Brzechczyn, K. (2013). O ewolucji solidarnościowej myśli społeczno-politycznej w latach 1980–1981. Studium z filozofii społecznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM.
- Chwedoruk, R. (2013). Program Samorządnej Rzeczypospolitej. W: A. Friszke, K. Persak, P. Sowiński (red.). Solidarność od wewnątrz 1980–1981 (ss. 319–342). Warszawa: ISP PAN, IPN.
- Friszke, A. (2014). Rewolucja Solidarności 1980–1981.Kraków: Znak Horyzont.
- Handke, W. (2017). Samorząd terytorialny na łamach „Tygodnika Solidarność” w 1981 roku. Symbolae Europaeae. Studia Humanistyczne Politechniki Koszalińskiej, 12, ss. 35–56.
- Kaliski, B. (2003). „Antysocjalistyczne zbiorowisko”? I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Warszawa: Trio.
- Koryś, P., Tymiński, M. (2016). Od socjalizmu do socjalizmu. Koncepcje reform gospodarczych w PRL po wybuchach społecznych w 1956 i 1980 r. Dzieje Najnowsze, 48(4), ss. 125–140.
- Kozioł, R. (2017). Samorządna Rzeczpospolita – samorządna wyspa na niedemokratycznym oceanie. Koncepcje samoorganizacji społecznej w czasach pierwszej „Solidarności”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica, 18, ss. 72–90.
- Lewandowska, J. (2021). Uchwała programowa I Krajowego Zjazdu Delegatów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Myśl Polityczna. Political Thought, 10(4), ss. 88–160. Łabędź, K. (2010). Zmiany ustrojowe postulowane w ramach NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1981. Politeja, 14(7), ss. 35–47.
- Łabędź, K. (2018). Koncepcje reformy gospodarczej przedstawiane w ramach NSZZ „Solidarność” w latach osiemdziesiątych XX wieku. W: W. Gieszczyński (red.). Gospodarka PRL. Wybrane zagadnienia (ss. 385–394). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
- Mażewski, L. (2016). Ustrój polityczny i społeczno-gospodarczy w uchwałach I Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność” z perspektywy 35 lat. Przegląd Sejmowy, 135(4), ss. 243–255.
- Terlecki, R. (2015). Polska w niewoli 1945–1989. Historia sowieckiej kolonii. Kraków: Wydawnictwo AA.
I Krajowy Zjazd Delegatów 1st National Congress of Delegates democratization, demokratyzacja transformacja ustrojowa Solidarność Solidarity political transformation