Impact of M.F. Akhundzada’s secular ideas on state-religion relations

The article describes that in the second half of the 19th century, industrialization, urbanization, economic development in Azerbaijan influenced the views of enlighteners and drew the factor of modernity forth. Since then, enlightenment laid the foundation for the transition from Pan-Islamism to nationalism and from theocratic statehood to modern national statehood. Enlightenment separated literary and historical view from the Turkic-Islamic union and directed it to the formation and development of the Azerbaijani people`s national identity and self-awareness. At the beginning of the 19th century, “Europeanization, Westernization” manifested itself in the entire Turkic-Muslim world. There were supporters and opponents of this issue, as well as neutral ones among the Turkish-Muslim intelligentsia. Although the first generation of enlighteners in Azerbaijan appreciated Western culture, they preferred the East. Unlike the first generation of enlighteners, M.F.Akhundzada, as a supporter of Westernization, initiated the ideas of a constitutional state, Europeanization, modernization, democratic state-religion, such as Europe and the separation of religion from the state for the first time in the Turkic-Muslim world.

REFERENCES:

• Axundov, M.F. (1987). Bədii və fəlsəfi əsərləri. Bakı.
• Axundov, M.F. (1961). Əsərləri. Üç cilddə. II cild. Bakı.
• Axundov, M.F. (1988). Əsərləri. Üç cilddə. III cild. Bakı.
• Axundov, M.F. (1962). Kəmalüddövlə məktubları. Bakı.
• Axundov, M.F. (2005). Əsərləri. Üç cilddə. II cild. Bakı.
• Ələkbərli, F. (2018). Azərbaycan Türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi (XIX–XX əsrlər). Bakı.
• Əliyeva, Z. (2008). Azərbaycan maarifçiliyi və dünya ədəbi-nəzəri fikri. Bakı.
• Həbibbəyli, İ. (2012). Mirzə Fətəli Axundzadə dühasının işığı. In: AMEA “Xəbərləri”nin humanitar elmlər seriyası. (xüsusi buraxılış) (3–11). Bakı.
• Hüseynov, H. (2007). XIX əsr Azərbaycan ictimai və fəlsəfi fikir tarixindən. Bakı.
• Xəlilov, S. (2004). Şərq və Qərb: Ümumbəşəri ideala doğru. Bakı.
• Köçərli, F. (1990). M.F. Axundovun dünya görüşü. Bakı.
• Qarayev, Y. (2002). Azərbaycan ədəbiyyatı: XIX və XX yüzillər. Bakı.
• Mirəhmədov, Ə. (1983). Azərbaycan ədəbiyyatına dair tədqiqlər. Bakı.
• Mirəhmədov, Ə. (1980). Azərbaycan Molla Nəsrəddini. Bakı
• Rəhmanzadə, Ş. (2012). M.F. Axundov Azərbaycan moderninin ilk mütəfəkkiridir. In: Milli strategiyalar, ideologiyalar və beynəlxalq münasibətlər: tarix, nəzəriyyə və müasir praktikalar (69–84). Bakı.
• Şamıoğlu, Ş. (2017). Mirzə Fətəli Axundzadə (müasirləri ilə əlaqələri və bədii yaradıcılığı). Bakı.
• Şamıoğlu, Ş. (2016). Mirzə Fətəli Axundzadə: dövrü, elmi bioqrafiyası və müasirləşmə konsepsiyası. Bakı.
• Resulzade, M.E. (1955). Mirza Fethali Ahundzade. In: Azerbaycan: aylık Türk kültür dergisi [Azerbaycan] (10–11, 14–16). Ankara.
• Ахундов, М.Ф. (1982). Избранные философские произведения. Баку.
• Дашдамиров, А. (1996). Национальная идея и этничность. МоскваО.
• Кулизаде, З. (1992). Из истории Азербайджанской философии VII-XVI вв. Баку.
• Мамедзаде, И., Геюшева, З. (2015). Модерн, просветительские идеи Гасан бека Зардаби и философия просвещения. Баку.
• Georgeon, F. (1996). Note sur le Controle du premier renouneam o la sonietisoetion: 1788–1937, modernism en Azerbaijan om tournant sciecle “dans”. Le reformizme musulman en Asie mumero special des cahiers du Monde Russe, 37(1/2), 97–106.
• Marszałek-Kawa, J., Plecka, D. (red). (2019). The Dictionary of Political Knowledge. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Swietochowski, T. (1995). Russia and Azerbaijan: a borderland in transition. New York.
• Rabinow, P., Rose, N. (2003). The Essential Foucalt: Selections Form Essential Works of Foucault, 1954–1984. New York.