Godność ludzka i jej zagrożenia w nauczaniu społeczno-moralnym Papieża Benedykta XVI

Human dignity and its threats in socio-moral teaching of Pope Benedict XVI

In the considerations contained in this article, we will pay special attention to the socio-moral teaching of Pope Benedict XVI on the dignity of the human person as a fundamental value and to situations that threaten human dignity in all areas of human life. One may even get the impression that anything that merits moral disapproval (morally reprehensible acts) is treated as a violation of human dignity or as insulting to human dignity. This may be due to the firm approval of the dignity that every human being possesses. This dignity – regardless of the historical and social context – must not be diminished or destroyed, on the contrary, it should be respected and protected. Also, economic, social, political and cultural life should be shaped in such a way that man can find his dignity and be able to realize it, but man, even humiliated, does not lose his dignity, he is still the image of God.

W rozważaniach zawartych w tym artykule zwrócimy w sposób szczególny uwagę na nauczanie społeczno-moralne Papieża Benedykta XVI na temat godności osoby ludzkiej jako wartości fundamentalnej i na sytuacje zagrażające godności ludzkiej we wszystkich dziedzinach życia ludzkiego. Można nawet odnieść wrażenie, że wszystko to, co zasługuje na dezaprobatę moralną (czyny moralnie naganne), jest traktowane jako naruszanie godności człowieka lub jako ubliżające jego godności. Wynikać to może ze zdecydowanej aprobaty godności, jaką posiada każdy byt ludzki. Ta godność – niezależnie od kontekstu historycznego i społecznego – nie może być umniejszana czy niszczona, wprost przeciwnie – powinna być uszanowana i chroniona. Także życie gospodarcze, społeczne, polityczne i kulturalne powinno być tak kształtowane, by człowiek mógł odnajdywać swoją godność i mógł ją realizować, ale człowiek nawet poniżony nie traci swojej godności, jest nadal obrazem Boga.

REFERENCES:

• Adamczyk, G., Jarek M. (2020). Autonomia czy współzależność? Religijność a typy moralności młodzieży z Diecezji Tarnowskiej. Zeszyty Naukowe WSNS, 1, ss. 45–58.
• Beghini, R. (2019). „Lud Boży” papieża Franciszka i jego wkład w naukę społeczną Kościoła. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 3, ss. 140–148.
• Benedykt XVI. (2013). Nauczmy się wierzyć. Niezwykłe przesłanie Ojca Świętego skierowane do Kościoła. Tł. W. Szymona. Kraków: Wydawnictwo Esprit.
• Benedykt XVI – największy teolog dzisiejszych czasów. (2024). P. Koźlak, J. Serafin (red.). Kraków: Wydawnictwo Homo Dei.
• Boguszewski, R. (2007). Postawy wobec Kościoła oraz nauczania papieża Benedykta XVI dwa lata po śmierci Jana Pawła II. Komunikat z badań CBOS BS/78/2007. Warszawa.
• Buttiglione, R. (2009). Racje papieża Benedykta XVI. Tł. P. Mikulska. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 1–2, ss. 131–151.
• Czachór, Z. (2019). Europa i jej kryzys w rozważaniach papieskich Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Wstęp do analizy treści. Język – Religia – Tożsamość, 2, ss. 109–127.
• Dziuba, A. F. (2013). Współczesna dynamika kwestii ekologicznej. Z nauczania bł. Jana Pawła II i Benedykta XVI. Teologia i Moralność, 2, ss. 129–140.
• Granat, W. (1974). Godność człowieka i jej współczesne uzasadnienia. W: B. Bejze (red.). Aby poznać Boga i człowieka. Cz. 2: O człowieku dziś (ss. 223–256). Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek.
• Grzywocz, Ł. (2020). Główne rysy antropologii Józefa Ratzingera/Benedykta XVI. Studia Nauk Teologicznych, 15, ss. 193–211.
• Hułas, M. (2014). Źródła sekularności. Analiza wybranych aspektów sekularyzacji. Studia Nauk Teologicznych, 9, ss. 37–53.
• Kashchuk, M. (2019). The vision of the new world order in Pope Benedict’s. Encyclical Letter „Caritas in Veritate”: the case of Ukraine. W: A. Podraza, W. Gizicki (red.). Jednostka, społeczeństwo, państwo. Księga pamiątkowa ku czci śp. Jerzego Rebety. (ss. 251–260). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kluz, M. (2017). Wymagania miłości w życiu społecznym w świetle encyklik Deus caritas est i Caritas in veritate papieża Benedykta XVI. Studia Nauk Teologicznych PAN, 12, ss. 191–210.
• Lebech, M. (2017). Europe and Human Dignity. A Steinman discussion of Joseph Ratzinger’s understanding of Europe. Studia Nauk Teologicznych, 12, ss. 233–247.
• Lewandowski, J. (2008). Miłość chrześcijańska w nauczaniu Ojca Świętego Benedykta XVI. Ateneum Kapłańskie, 1(593), ss. 90–93.
• Lisak, M. (2013). Ubóstwo w dobie globalizacji w perspektywie nauczania społecznego Benedykta XVI oraz nauk społecznych. Studia Nauk Teologicznych PAN, 8, ss. 25–46.
• Lubliński, D. (2014). Przyczyny rozpadu małżeństwa i rodziny w nauczaniu Benedykta XVI. Teologia i Moralność, 2, ss. 183–200.
• Łucarz, S. (2020). Człowiek wiary: Joseph Ratzinger/Benedykt XVI. Ateneum Kapłańskie, 3(670), ss. 465–479.
• Łużyński, W. (2008). Między sobą a wspólnotą. Nauczanie społeczne Kościoła o podmiotowości osoby w społeczeństwie. Ateneum Kapłańskie, 3(598), ss. 467–477.
• Kowalczyk, S. (2014). Antropologia personalistyczna podstawą etyki społeczno-ekonomicznej w ujęciu Jana Pawła II i Benedykta XVI. Ateneum Kapłańskie, 1(629), ss. 64–73.
• Kozakiewicz, M. (2023). Prymat Piotrowy i dyktatura relatywizmu. Wymiary apologii w teologii Josepha Ratzingera/ Benedykt XVI. Ateneum Kapłańskie, 1(686), ss. 82–97.
• Kuligowski, R. (2007). Josepha Ratzingera krytyka kultury współczesnej. Teologia i Moralność, 2, ss. 21–36.
• Machinek, M. (2006). Główne linie teologiczne encykliki Benedykta XVI „Deus caritas est”. Teologia i Moralność, 1, ss. 11–21.
• Majka, J. (1990). Węzłowe problemy katolickiej nauki społecznej. Warszawa: Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej – Fundacja Jana Pawła II.
• Mariański, J. (2021). Sens życia w nauczaniu społecznym papieży: Jana Pawła II i Benedykta XVI. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 3, ss. 36–62.
• Marszałek-Kawa, J., & Plecka, D. (2018). Leksykon wiedzy politologicznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Marszałek-Kawa, J., Plecka, D., & Daśko, N. (2021). (eds.). Dictionary of Public Institutions. Odessa: Publishing House „Helvetica”.
• Müller, G. L. (2016). Przedmowa. W: J. Mazur (red.). Polityka społeczna wobec „rzeczy nowych”. 25-lecie encykliki Centesimus annus św. Jana Pawła II (ss. 5–8). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe. Nell-Breuning O. (2024). Sprawiedliwość i wolność. Zarys katolickiej nauki społecznej. Tł. S. Fel. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Nęcek, R. (2012). Godność osoby ludzkiej podstawą życia społecznego w świetle nauczania Benedykta XVI. Ateneum Kapłańskie, 2(618), ss. 290–298.
• Nęcel, W. (2010). Jedność wszystkich w miłości Chrystusa. Caritas in veritate wobec współczesnych migracji. Ateneum Kapłańskie, 1(608), ss. 67–77.
• Nowacka E. J. (2006). Społeczno-polityczna myśl Benedykta XVI. Geneza i znaczenie dla współczesnych państw demokratycznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Ojciec Święty Benedykt XVI. Papież senior. List o przyczynach kryzysu Kościoła. (2019). Tł. J. J. Franczak. Kraków: Wydawnictwo AA.
• Ozorowski, M. (2013). Papieża Benedykta XVI nauka o miłości małżeńskiej. Rocznik Teologii Katolickiej, 1, ss. 19–42.
• Ozorowski, M. (2017). Wartość życia ludzkiego w nauczaniu papieży Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka. Teologia i Moralność, 2, ss. 35–52.
• Plewka, D. (2022). Elementy chrześcijańskiego nawrócenia w nauczaniu Benedykta XVI. Ateneum Kapłańskie, 2(678), ss. 324–341.
• Proniewski, A. (2011). Problematyka wiary w nauczaniu Benedykta XVI. Rocznik Teologii Katolickiej, 10, ss. 113–130.
• Raport o stanie wiary. Z Ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori. (1986). Tł. Z. Oryszyn. Kraków-Warszaw-Struga: Wydawnictwo Michalineum.
• Ratzinger, J. (2004). Duchowe fundamenty Europy wczoraj, dziś i jutro. Tł. P. Borkowski. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze, dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 4–5, ss. 643–658.
• Ratzinger, J. (2005). Europa Benedykta w kryzysie kultur. Tł. W. Dzieża. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
• Ratzinger, J. (2018). Wybrane wywiady. T. XIII/ 3. K. Góźdź, M. Górecka (red.). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Ratzingera do Caritas in veritate Benedykta XVI. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 4, ss. 16–26.
• Rogowski, C. (2011). Pedagogika religii. Podręcznik akademicki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Roguska, B. (2022). O społecznym autorytecie Kościoła. Komunikat z badań CBOS 2022, nr 87.
• Rowland, T. (2012). Hermeneutyka reformy według Josepha Ratzingera. Tł. D. Chabrajska. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 4, ss. 205–220.
• Ryś, G. (2014). Kościół – Franciszek –Świat, rozmawia T. Ponikło. Kraków: Wydawnictwo M.
• Skobel, S. (2016). Rola doktryny społecznej Kościoła od Wprowadzenia w chrześcijaństwo J.
• Kojder, A. (2015). Godność. W: M. Bogunia-Borowska (red.). Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości (ss. 46–64). Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Skobel, S. (2018). Nowość encykliki Benedykta XVI „Caritas in veritate” wobec ciągłości nauczania społecznego Kościoła. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 1, ss. 79–90.
• Sobczyk, A. J. (2008). Idea odnowy porządku rodzinnego i społecznego oparta na duchowości świętorodzinnej w nauczaniu papieża Benedykta XVI. Ateneum Kapłańskie, 3(595), ss. 532–542.
• Sokołowski, P. (2016). Chrystocentryzm młodości w orędziach Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka na Światowe Dni Młodzieży. Ateneum Kapłańskie, 1(644), ss. 39–56.
• Sokołowski, P. (2016). „Przygotować się do przyszłości”. Miłość małżeńska i rodzinna w orędziach Benedykta XVI na Światowe Dni Młodzieży. Ateneum Kapłańskie, 1(641), ss. 80–90.
• Szymik, J. (2019). Prawda i mądrość. Przewodnik po teologii Benedykta XVI. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu. Benedykt XVI w rozmowie z Peterem Seewaldem. (2011). Tł. P. Napiwodzki. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Štefaňak, O. (2021). Úvod do sociológie náboženstva. Nitra: Univerzita Konštantína Filozofa v Nitre.
• Tułowiecki, D. (2016). Recepcja Centesimus annus w nauczaniu społecznym papieży: Benedykta XVI i Franciszka. W: J. Mazur (red.). Polityka społeczna wobec „nowych rzeczy”. 25-lecie encykliki Centesimus annus św. Jana Pawła II (ss. 367–383). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydawnictwo Naukowe.
• Trzeciak, T. J. (2023). Zjawisko migracji w encyklice Caritas in veritate Benedykta XVI oraz adhortacji apostolskiej Amoris Laetitia Franciszka. Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła, 2, ss. 98–107.
• Węgrzecki, J. (2019). W obronie rozumu politycznego. Myśl Josepha Ratzingera/Benedykta XVI. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Wokół osoby i myśli Benedykta XVI. Wykłady otwarte zorganizowane w okresie Wielkiego Postu 2006. (2006). K. Glombik (red.). Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
• Woźniak, R. (2022). Klucz do myśli Josepha Ratzingera (Benedykt XVI). Homo Dei. Przegląd Teologiczno-Duszpasterski, 1, ss. 27–34.
• Złote myśli Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. (2015). K. Góźdź, M. Górecka (red.). Lublin: Wydawnictwo KUL.