Wizje bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego w myśli politycznej stronnictw chłopskich w II Rzeczypospolitej

  • Author: Lech Wyszczelski
  • Institution: profesor emerytowany Akademii Obrony Narodowej w Warszawie i Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
  • ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2063-4281
  • Year of publication: 2024
  • Source: Show
  • Pages: 70–81
  • DOI Address: https://doi.org/10.15804/CPLS.2024306
  • PDF: cpls/11/cpls1106.pdf

Visions of external and internal security in the political thought of peasant parties in the Second Polish Republic

Polish political thought of the interwar period basically focused on the achievements of two political camps: the right-wing one centered around National Democracy and its leader Roman Dmowski, and the Belvedere camp led by Jozef Pilsudski. The other political currents, except for the extremes, presented less comprehensive concepts of state and regional security, and both external and internal security. All serious political currents, excluding the extreme and nationalist ones, were united by the desire to fight for Poland’s national security. The unfavorable geopolitical position of the country and the threat coming from the two strongest neighbors (Germany, the USSR) were demonstrated. High hopes were attached to the idea of collective security, in particular, the activities of the League of Nations or regional agreements. The dangers to Poland’s internal security arising from the nationality structure of society (about one-third are national minorities and a large part of them living in compact clusters), social differentiation, including material poverty (the influence of extreme ideologies), district differences (the effect of partitions), and political divisions, were seen as great for Poland’s internal security.

Polska myśl polityczna okresu międzywojennego w zasadzie koncentrowała się na dorobku dwóch obozów politycznych: prawicowego skupionego wokół Narodowej Demokracji i jej lidera Romana Dmowskiego oraz obozu belwederskiego liderowanego przez Józefa Piłsudskiego. Pozostałe nurty polityczne, poza skrajnymi, prezentowały mniej całościowe koncepcji bezpieczeństwa państwa, regionu i to zarówno bezpieczeństwa zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Wszystkie poważne nurty polityczne, z wykluczeniem skrajnych i nacjonalistycznych, łączyła dążność do walki o bezpieczeństwo narodowe Polski. Wykazywano niekorzystne położenie geopolityczne kraju oraz zagrożenie wychodzące od obu najsilniejszych sąsiadów (Niemcy, ZSRR). Duże nadzieje wiązano z ideą bezpieczeństwa zbiorowego, w szczególności z działalnością Ligi Narodów czy układów regionalnych. Dostrzegano duże dla bezpieczeństwa wewnętrznego Polski niebezpieczeństwa wynikające ze struktury narodowościowej społeczeństwa (około 1/3 to mniejszości narodowe i to w dużej części zamieszkujące zwarte skupiska), zróżnicowania społecznego, w tym ubóstwa materialnego (wpływy skrajnych ideologii), różnic dzielnicowych (efekt rozbiorów), podziałów politycznych.

REFERENCES:

  • Giza, S., Lato, S. (zebr. i oprac.) (1967). Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego.T. 2, 1918–1931.Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Leczyk, M. (oprac.) (1987). Sprawa brzeska. Dokumenty i materiały. Warszawa: Książka i Wiedza.
  • Kwapiński, J. (1964). Moje wspomnienia 1904–1939. Paryż: Księgarnia Polska w Paryżu.
  • Rataj, M. (1965). Pamiętniki (1918–1927) (do druku przygotował Jan Dąbski). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Witos, W. (1967). Moja tułaczka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Witos, W. (1964). Moje wspomnienia, T. I. Paryż: Instytut Literacki.
  • Witos, W. (1984). Moje wspomnienia, T. III. Paryż: Instytut Literacki.
  • Andrusiewicz, A. (1988). Stronnictwo Pracy 1937–1950. Warszawa: PWN.
  • Arnold, S., Manteuffel, T. (1969), Historia Polski, T. IV, Cz. 1. Warszawa: PWN.
  • Bereza, T., Bukała, M., Kalisz, M. (2022). Wincenty Witos (1874–1945). Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej.
  • Drozdowski, M.M., Eychhorn-Szwankowska, H., Wiechowski, J. (oprac.) (1990) Zwycięstwo 1920. Warszawa wobec agresji bolszewickiej. Paryż: Wydawnictwo Dembiński.
  • Holzer, J. (1974). Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Książka i Wiedza.
  • Jachymek, J. (1983). Myśl polityczna PSL „Wyzwolenie” 1918– 1931. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
  • Leżeński, C. (1989). Kwatera 139. Opowieść o marszałku Rydzu- -Śmigłym. Cz. 1. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
  • Marszałek-Kawa, J., & Plecka, D. (2018). Leksykon wiedzy politologicznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Odziemkowski, J. (1996). Armia i społeczeństwo II Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona.
  • Stawecki, P. (1981). Polityka wojskowa Polski 1921–1926. Warszawa: Wydawnictwo MON.
  • Szaflik, R. J. (1970). Polskie Stronnictwo Ludowe Piast 1926–1931. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Wiśniewska, M., Wyszczelski, L. (2007). Bezpieczeństwo narodowe Polski w latach 1918–1939. Teoria i praktyka. Toruń: Dom Wydawniczy Duet.
  • Wyszczelski, L. (2010). Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. T. I i II. Warszawa: Bellona.
  • Zakrzewski, A. (1978). Wincenty Witos. Chłopski polityk i mąż stanu. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
  • Bednarzak-Libera, M., Gmitruk, J. (2018). Rola dziejowa Macieja Rataja, „Realia i co dalej”. Kwartalnik społeczno- -polityczny, 3(38).
  • Co oznacza niemiecki (1930). „Wyzwolenie”, 6.041930.
  • Czarnecki, L. (2006). Rok 1936 – na drodze ku wojnie. Obraz niemieckiego zagrożenia dla Europy i Polski po kryzysie nadreński w ludowym piśmie „Piast”. W: R. Dmowski, J. Gmitruk, G. Kornec, W. Włodarkiewicz (red.). Wojsko i kultura w dziejach Polski i Europy. Księga Profesora Piotra Matusaka w 65. rocznicę urodzin. Warszawa–Siedlce: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Klub Parlamentarny PSL, Ludowe Towarzystwo Naukowo-Kulturalne, Muzeum Niepodległości.
  • Kowalewski, J. (1964). Cykl rumuński. Zeszyty Historyczne (Paryż), 6.
  • Nałęcz, T. (2024). Cincinnatus z Wierzchosławic. Awans z pucybuta na milionera blednie przy błyskotliwej karierze, jaką zrobił Wincenty Witos, jeden z kilku ojców założycieli II Rzeczpospolitej, patron 2024 r. Polityka 1–2(3446), 1.01–9.01.2024.
  • Suchorzewski, L. (1931). Znaczenie gospodarcze osadnictwa na ziemiach wschodnich. W: S. Starzyński et al., Pięć lat na froncie gospodarczym 1926–1931. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Drogi.
  • Szaflik, J. R. (1984). Ruch ludowy w okresie Drugiej Rzeczypospolitej.W: W. Michajłow (red.). Życie polityczne w Polsce 1918–1939. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  • Szczepański, J. (2014). Społeczeństwo polskie wobec wojny i pokoju (1919–1921). W: T. Skoczek (red.). Od Bitwy Warszawskiej do Traktatu Ryskiego. Warszawa.
  • W  sprawie polityki zagranicznej (1926). „Wyzwolenie, 28.03.1926.
  • Wysocki, K. (2006). Mobilizacja społeczeństwa do obrony niepodległości latem 1920 roku. W: J. Osiemkowski (red.). Bitwa warszawska 1920 roku w obronie niepodległości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Kardynała Wyszyńskiego.

chłopi Polish People’s Party Polskie Stronnictwo Ludowe zagrożenie społeczeństwo threat bezpieczeństwo narodowe bezpieczeństwo wewnętrzne myśl polityczna Siły zbrojne niepodległość naród nation peasants political thought national security society independence internal security armed forces

Message to:

 

 

© 2017 Adam Marszałek Publishing House. All rights reserved.

Projekt i wykonanie Pollyart