Matki demokracji. Zaangażowanie kobiet w walkę o wolną Polskę w latach 80.

The Mothers of democracy. The involvement of women in the fight for a free Poland in the 1980s

The purpose of this article is to present a cross-section of the 1980s in Poland from the perspective of female protagonists and to describe the role they played in the process of democratic changes, their involvement in the active opposition, strikes and later the Solidarity underground. The aim is to describe how they coped with everyday struggles, what roles they took on in life and highlight their contribution to the gradual liberation from the communist regime. Women took an active part in the struggle for Poland’s independence. Women described in this article manifested their opinions on politics, labor and civil rights. In presenting the activities of women’s resistance, the authors took into account gender and cultural perspectives. The article was written based on historical publications, interviews with witnesses of the aforementioned events and opposition activists themselves, as well as articles on the subject.

Celem artykułu jest: 1) przedstawienie przekroju lat 80. w Polsce z perspektywy kobiecych bohaterek; 2) opisanie roli, jaką odgrywały wówczas w procesie przemian demokratycznych, ich zaangażowania w czynną opozycję, w strajki, a później solidarnościowe podziemie; 3) wskazanie, jak kobiety radziły sobie z codzienną rzeczywistością, jakie role przyjmowały w życiu i jakie trudności napotykały; oraz 4) ukazanie ich zasług oraz wkładu w stopniowe uwalnianie się państwa polskiego od wpływów komunistycznych. Kobiety brały czynny udział w sporze o wolną Polskę, zarówno otwarcie, jak i pozostając w cieniu. Manifestowały swoje zdanie w zakresie polityki, praw pracowniczych i obywatelskich. Autorki przedstawiając działania oporu kobiet uwzględniły perspektywę płciową i kulturową. Artykuł został napisany w oparciu o publikacje historyczne, opracowania poświęcone temu tematowi oraz wywiady ze świadkami wymienionych wydarzeń i samymi działaczami opozycji.

REFERENCES:

• Biernacki, L. (b.d.). Strajk w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r. Pobrano z: http://www.solidarnosc.org.pl/wszechnica/page_id=162/index.html.
• Bartosik, B. (b.d.). Solidarnie bez przemocy. Pobrane z: https://www.kanon.wiez.pl/#p02.
• Borowski, A. Kubasiewicz, E., Łątkowska, M. (b.d.). Encyklopedia Solidarności. Pobrane z: https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/17063,Kubasiewicz-Ewa.html.
• Cenckiewicz, S. (2010). Anna Solidarność: życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010). Poznań: ZYSK I S-KA.
• Dzido, M. (2016). Kobiety Solidarności. Warszawa: Świat Książki.
• Dzido, M. (b.d.). Kobiety w opozycji w PRL, Pobrane z: https://goniec.com/wiadomosci/33712-schodze-do-podziemia.
• Dworaczek, K. Wszechnica Związkowa NSZZ Solidarność we Wrocławiu. Pobrano z: https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14770,Wszechnica-Zwiazkowa-NSZZ-Solidarnosc-we-Wroclawiu.html.
• Fidelis, M. (2015). Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. Warszawa: W.A.B.
• GUS (2014). Kobiety i mężczyźni na rynku pracy. Warszawa.
• Jarska, N., Olaszek, J. (red.). (2014). Płeć buntu: kobiety w oporze społecznym i opozycji w Polsce w latach 1944–1989 na tle porównawczym. Warszawa: IPN.
• Kubasiewicz, E. Kwaśniewski, M. (2019). Najwyższy wyrok stanu wojennego. Pobrano z: https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/stan-wojenny/60504,Najwyzszy-wyrok--stanu-wojennego.html.
• Kondratowicz, E. (2001). Szminka na sztandarze. Kobiety Solidarności 1980–1989. Rozmowy. Warszawa: Sic!
• Koniec systemu: Oto bohaterskie kobiety ,,Solidarności Walczącej” (b.d.). Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=pi-WmULZ9b4.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952, Dz.U.1952, nr 33, poz.232.
• Magdalena Figur (b.d.). Pobrane z: https://images.app.goo.gl/LRtViumNe7GZKrrn7.
• Marcinkiewicz, M. (2019). Wybory 4 czerwca. Szturm kobiet na parlament. Pobrane z: https://www.rp.pl/plus-minus/art9318541-wybory-4-czerwca-szturm-kobiet-na-parlament.
• Marszałek-Kawa, J. (2012). Pozycja ustrojowa i funkcje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej po akcesji do Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Marszałek-Kawa, J., Plecka, D. (red.). (2018). Leksykon wiedzy politologicznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Penn, S. (2003). Podziemie kobiet. Warszawa: Rosner i Wspólnicy.
• Penn, S. (2014). Sekret Solidarności. Warszawa: W.A.B.
• Sala, E., Feminizm w Stoczni Gdańskiej? Kobiety, Solidarność, PRL. Pobrane z: https://klubjagiellonski.pl/2015/08/30/feminizm-w-stoczni-gdanskiej-kobiety-solidarnosc--prl/.
• Stenogram z posiedzeń plenarnych Okrągłego Stołu w dniach: 6 lutego i 5 kwietnia, 1990. Warszawa
• Szarek, J. (b.d.). Encyklopedia Solidarności. Pobrano z: https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14636,Tygodnik-Mazowsze.html.
• Szewczyk, H. (b.d.). Kornel Morawiecki: Nasze kobiety nie sypały! Pobrane z: https://sadeczanin.info/rozmowysadeczanina/kornel-morawiecki-nasze-kobiety-nie-sypaly.
• 21 postulatów z sierpnia 1980 roku (b.d.). Pobrane z: https://www.solidarnosc.org.pl/21-postulatow.