Cultural problems of education in pedagogical research of Ukrainian and Polish scientists

W artykule dokonano analizy badań pedagogicznych prowadzonych przez ukraińskich i polskich naukowców, dotyczących problemów kulturologicznych edukacji. Wykazano, że na Ukrainie problemy kulturologiczne edukacji stają się coraz bardziej powszechne, odbywa się stopniowe rozgraniczenie treści pojęć edukacji wielokulturowej i międzykulturowej, problemy edukacji międzykulturowej coraz częściej znajdują odzwierciedlenie w badaniach naukowych i praktyce dydaktycznej. Ważne znaczenie w rozwoju zagadnień kulturologicznych w badaniach pedagogicznych ma rozwój nowego kierunku zintegrowanych badań naukowych na Ukrainie – oświatologii oraz jej części składowej – edukacji kulturologicznej. Badania polskich naukowców opierają się na znaczących osiągnięciach polskiej nauki pedagogicznej i praktyce w zakresie wdrażania podejścia kulturologicznego w edukacji. Szczególną uwagę w badaniach polskich naukowców zwraca się na edukację wielokulturową oraz międzykulturową na pograniczu; na kształtowanie wielowymiarowej tożsamości człowieka; na różne aspekty teorii i metodyki edukacji międzykulturowej. Do rozwiązywania problemów edukacji wielokulturowej w Polsce przyczynia się wyraźne rozgraniczenie pojęć edukacji wielokulturowej i międzykulturowej, określenie na poziomie ustawodawczym pojęć mniejszości narodowej, grupy etnicznej i in.

Cultural problems of education in pedagogical researchof Ukrainian and Polish scientists

The article deals with the pedagogical research of Ukrainian and Polish scientists which explores the problem of cultural education. It is shown that in Ukraine cultural problems of education are becoming more common, there is a gradual disengagement of the conceps of multicultural education and the issues of intercultural education are increasingly more often reflected in the research and teaching practice. What seems essential for the expansion of cultural issues in educational research is the development of Ukraine in the field of research into integrated education, educology and its components, cultural education. The research of Polish scientists is based on some significant achievements of Polish teaching science and practice concerning implementation of the cultural approach to education. Special attention is drawn to the studies of Polish scientists on multicultural and intercultural education in borderlands, forming the multidimensional identity, to various aspects of the theory and methods of intercultural education. Solving the problems of multicultural education in Poland contributes to a clear distinction between multicultural and intercultural education, to providing the definition in legal terms of national minorities, ethnic groups, etc.

REFERENCES:

• Bednarczyk H.: O wielokulturowości pracy i środowiska lokalnego – z do­świadczeń edukacyjnej współpracy europejskiej. W: W. Kremień, T. Le­wowicki, J. Nikitorowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeństwach wielokulturowych. Warszawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Gajda J.: Wielokulturowość wciąż aktualnym wyzwaniem edukacji humani­styczno-antropologicznej. W: W. Kremień, T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeństwach wielokulturowych. War­szawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Gajdzica A.: Zmiana społeczna i opór wobec zmian w badaniach relacji w środowiskach wielokulturowych. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boru­ta, E. Ogrodzka-Mazur (red.): Teorie i modele badań międzykulturowych. Cieszyn – Warszawa 2006, UŚ, WSP ZNP w Warszawie.
• Grabowska B.: Szkolnictwo wyższe w Polsce w świecie mobilności i zróżnicowa­nia kulturowego. W: T. Lewowicki, W. Kremień, W. Ogniewjuk, S. Sysojewa (red.): Oswitni reformi: misja, dijsnist’, refleksja. Kyjiw 2013, Ministerstwo oswiti i nauki Ukraini, NAPN Ukraini, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Kyjiwskij uniwersytet imieni Borisa Grinczenka.
• Koć-Seniuch G.: Komunikacja międzykulturowa – wartość szczególna w kształ­ceniu nauczycieli. W: W. Kremień, T. Lewowicki, S. Sysojewa (red.): Para­dygmaty oświatowe i edukacja nauczycieli. Warszawa – Kraków 2010.
• Korczak L.: Edukacja międzykulturowa w Szkole Podstawowej nr 52 w War­szawie: Integracja społeczności wietnamskiej i polskiej. W: W. Kremień, T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeń­stwach wielokulturowych. Warszawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Lewowicki T.: Oświata w warunkach wielokulturowości – od asymilacji do edukacji międzykulturowej i wielowymiarowej tożsamości. W: W. Kremień, T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeń­stwach wielokulturowych. Warszawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Misiejuk D., Muszyńska J.: Tradycje kulturowe w rodzinach na pograniczu. Transmisja dziedzictwa kultury narodowej. W: W. Kremień, T. Lewowicki, J. Nikitorowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeństwach wielokul­turowych. Warszawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Nikitorowicz J.: Grupy etniczne w wielokulturowym świecie. Sopot 2010, GWP.
• Ogrodzka-Mazur E.: Reforma systemu edukacji a wychowanie międzykultu­rowe w zintegrowanym kształceniu wczesnoszkolnym. W: T. Lewowicki, W. Kremień, W. Ogniewjuk, S. Sysojewa (red.): Oswitni reformi: misja, dijsnist’, refleksja. Kyjiw 2013, Ministerstwo oswiti i nauki Ukraini, NAPN Ukraini, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Kyjiwskij uni­wersytet imieni Borisa Grinczenka.
• Sobecki M.: O diagnozowaniu identyfikacji społeczno-kulturowej w perspek­tywie edukacji międzykulturowej. W: W. Kremień, T. Lewowicki, J. Nikito­rowicz, S. Sysojewa (red.): Edukacja w społeczeństwach wielokulturowych. Warszawa 2012, WSP ZNP w Warszawie, UwB.
• Sysojewa S.: Kulturologiczna koncepcja oświatologii w kontekście rozwoju spo­łeczeństwa wielokulturowego. „Ruch Pedagogiczny” 2012, nr 1.
• Борисов В. В.: Теоретико-методологічні засади формування національ­ної самосвідомості учнівської та студентської молоді: дис. ... д-ра пед. наук: 13.00.07/В. В. Борисов; Терноп. нац. пед. ун-т ім. В. Гнатю­ка. – Т., 2006. – 540 с.
• Гаврилюк Ж. М.: Методика реалізації культурологічного змісту в курсі історії України 8–9 класах: дис. ... канд. пед. наук:13.00.02/Гаврилюк Жан­на Миколаївна; Ін-т педагогіки НАПН України. – К., 2012. – 264 с.
• Декларація прав національностей України [Електронний ресурс]. Режим доступу: http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/1771–12.
• Етнографічні групи українців [Електронний ресурс]. Режим доступу: http://uk.wikipedia.org/wiki/Етнічна_група.
• Жорнова О. І.: Теоретико-методологічні засади формування куль­ туротворчості студентів університетів: дис. ... д-ра пед. наук: 13.00.04/О. І. Жорнова; Терноп. нац. пед. ун-т ім. В. Гнатюка. – Т., 2007. – 455 с.
• Закон України »Про національні меншини в Україні« [Електронний ре­сурс]. – Режим доступу: http://zakon2.rada.gov.ua/laws/show/2494-12.
• Зеленов Є. А.: Теоретико-методологічні основи планетарного вихован­ня студентської молоді: дис. ... д-ра пед. наук: 13.00.07/Є. А. Зеленов; Східноукр. нац. ун-т ім. В.Даля. – Луганськ, 2009. – 540 с.
• Івашко О. А.: Проблема полікультурної освіти у Республіці Польща: дис. ...канд. пед. наук:13.00.01/Івашко О. А.; Київ. ун-т імені Бориса Грін­ченка. – К., 2012. – 260 с.
• Перетяга Л. Є.: Дидактичні умови формування полікультурної компе­тентності молодших школярів: дис. ... канд. пед. наук: 13.00.09/Л. Є. Пе­ретяга; Харк. нац. пед. ун-т ім. Г. С. Сковороди. – Х., 2008. – 274 с.
• Тадеуш Левовицький – учений, педагог, громадський діяч: бібліограф.по­кажч. /Уклад. і наук.ред.: С. О. Сисоєва, І. І. Соколова. – К., 2012 – 96 с.
• Терських Л. О.: Культурологічні основи розвитку системи освіти та педагогічної думки на Донеччині в кінці ХІХ–початку ХХ століття: дис. ... канд. пед. наук: 13.00.01/Л. О. Терських; Луган. держ. пед. ун-т ім. Т.Шевченка. – Луганськ, 2001. – 520 с.
• Шевнюк О. Л.: Теорія і практика культурологічної освіти майбутніх учителів у вищій школі: дис. ... д-ра пед. наук: 13.00.04/О. Л. Шевнюк; Нац. пед. ун-т ім. М. П. Драгоманова. – К., 2004. – 555 с.
• Якса Н. В.: Професійна підготовка майбутніх учителів до взаємодії суб›єктів освітнього процесу в умовах полікультурності Кримсько­го регіону: дис. ... д-ра пед. наук: 13.00.04/Н. В. Якса; Ін-т пед. освіти і освіти доросл. АПН України. – К., 2009. – 574 с.