(Nie)równe traktowanie dzieci powracających w polskiej szkole

Celem badań, które zostały przeprowadzone w ramach projektu (Nie)łatwe powroty do domu. Badanie funkcjonowania dzieci i młodzieży powracających z emigracji, było zdiagnozowanie sytuacji dzieci i młodzieży powracających do Polski i opisanie jej z różnych perspektyw: dziecka, rodzica, nauczyciela/ki, a także osób pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. W badaniach wzięło udział 34 dzieci, 27 rodziców oraz 26 nauczycieli. Z respondentami i respondentkami przeprowadzono częściowo pogłębione wywiady, a z pracownikami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych wywiady focusowe oraz badanie ankietowe.Wyniki badań wskazują na występowanie dyskryminacji w stosunku do dzieci powracających w polskich szkołach. Przybiera ona różne formy: od nieuwzględniania przez szkołę ich specjalnych potrzeb edukacyjnych, przez etykietowanie, po przemoc słowną albo fizyczną ze strony rówieśników. Badania pokazują również, że często kadra szkolna nie tylko nie reaguje adekwatnie na przemoc stosowaną względem tej grupy dzieci, ale sama dopuszcza sie takiej przemocy w sposób nieświadomy. Sytuacja ta może wynikać zarówno z braku przygotowania nauczycieli do pracy z dzieckiem z doświadczeniem migracyjnym w ramach studiów, a także z braku dostępu do szkoleń na temat edukacji antydyskryminacyjnej.

(Un)even treatment of returning children in Polish school

For a couple of years there have been a new group of school children in Poland who are very likely not to be noticed by the teaching staff, since they look like any other regular member of the class. Those children – called sometimes “invisible migrants” – are children from Polish families who have returned to Poland after a period of living abroad. After their return to Poland they are obviously enrolled into Polish schools. Unfortunately, their experiences with classmates and teachers are not always positive. Their proficiency in Polish is often not sufficient, they lack some knowledge required in the school curriculum and they often have limited cultural competencies (like addressing teachers in appropriate forms or refusing to let their schoolmates cheat during exams). Consequently, they are suffering from multiple (often intersectional) discrimination from both their peers and teachers. The paper presents some excerpts from interviews with children and their parents with a detailed analysis of such experiences.

REFERENCES:

• Aboud, F. 2005. The Development of Prejudice in Childhood and Adolescence. In: Dovidio, J. F., Glick, L. A. and Rudman, P. eds. On the Nature of Prejudice. Fifty years after Allport. Malden: Blacwell Publishing, pp. 310–327.
• Allport, G. 1954. The Nature of Prejudice. Cambridge: Addison-Wesley Publishing Company.
• Bilewicz, M. 2006. Kiedy kontakt osłabia uprzedzenia? Kategoryzacje społeczne i temporalne jako warunki skuteczności kontaktu międzygrupowego. Psychologia Społeczna. 1, ss. 63–74.
• Chustecka, M., Dymowska, M. i Stoecker, E. 2015. Dyskryminacja w szkole oczami młodzieży – na podstawie wywiadów grupowych z uczennicami i uczniami gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. W: Gawlicz, K., Rudnicki, P. i Starnawski, M. red. Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, ss. 79–130.
• Cieślikowska, D. 2010. Dyskryminacja. W: Branka, M. i Cieślikowska, D. red. Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski. Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza.
• Czarnecka, B. 2012. W poszukiwaniu oznak szoku kulturowego – polskie imigrantki w Wielkiej Brytanii. Studia Sociologica IV. 2, ss. 119–126.
• Gawlicz, K., Rudnicki, P. i Starnawski, M. 2015. Ramy metodologiczne badań w projekcie Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. W: Gawlicz, K., Rudnicki, P. i Starnawski, M. red. Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, ss. 59–78.
• Grant, K. E., Compas, B. E., Thurm, A. E., McMahon, S. D. and Gipson, P. Y. 2004. Stressors and Child and Adolescent Psychopathology: Measurement Issues and Prospective Effects. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. 33 (2), pp. 412–425.
• Grzymała-Moszczyńska, H. and Trojanek, M. 2011. Image of the world and themselves built by young Chechens living in Polish refugee centres. Intercultural conflict. In: Górak-Sosnowska, K. ed. Muslims in Poland and Eastern Europe: Widening the European Discourse on Islam. Warsaw: University of Warsaw, Faculty of Oriental Studies, pp. 69–88.
• Grzymała-Moszczyńska, J. 2013. Nie ma nic bardziej praktycznego niż teoria, czyli o niektórych teoriach psychologicznych stosowanych w edukacji antydyskryminacyjnej. W: Branka, M., Cieślikowska, D. i Latkowska, J. red. (Nie)warto się różnić? Dylematy i wyzwania metodologiczne edukacji antydyskryminacyjnej. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Grzymała-Moszczyńska, H., Grzymała-Moszczyńska, J., Durlik, J. i Szydłowska, P. 2015. (Nie)łatwe powroty do domu? Funkcjonowanie dzieci i młodzieży powracających z emigracji. Warszawa: Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka.223P. Szydłowska, J. Durlik i in.  (Nie)równe traktowanie dzieci
• Grzymała-Moszczyńska, J. i Stoecker, E. 2015. Dlaczego warto przeciwdziałać dyskryminacji w szkole? W: Jak budować dobrą szkołę? Potencjał i bariery ewaluacji w oświacie. Kraków: UJ.
• Hofstede, G. 1980. Culture’s consequences: international differences in work-related values. Beverly Hills, CA: Sage.
• Hofstede, G. 1983. Dimensions of national cultures in fifty countries and three regions. In: Deregowski, J. B., Dziurawiec, S. and Annis, R. C. eds. Expiscations in cross-cultural psychology. Amsterdam: Swets & Zeitlinger, pp. 335–355.
• Hofstede, G. i Hofstede, J. 2007. Kultury i organizacje. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Jonczy-Adamska, M. 2015. Dyskryminacja i edukacja antydyskryminacyjna w społecznościach szkolnych na podstawie wywiadów indywidualnych z nauczycielkami i nauczycielami z dużych miast. W: Gawlicz, K., Rudnicki, P. i Starnawski, M. red. Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, ss.195–262.
• Jurek, A. 2015. Dzieci lecą pierwszą klasą. Warszawa: Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej.
• Maslow, A. H. 1948. „Higher” and „Lower” Needs. The Journal of Psychology. 25, pp. 433–436.
• Matsumoto, D. i Juang, L. 2007. Psychologia międzykulturowa. Gdańsk: GWP.Nesdale, D. 2007. Children’s perception of social group. In: Zebrowski, J.
• A. ed. New research of social perception. Hauppauge, NJ: Nova Science Publishers, pp. 89–102.
• Nesdale, D. 2013. Social Acumen. Its Role in Constructing Group Identity and Attitudes, In: Banaji, M. R. and Gelman, S. A. eds. Navigating the Social World: What Infants, Children, and Other Species Can Teach Us (Social Cognition and Social Neuroscience). Nowy York: Oxford University Press, pp. 323–331.
• Oberg, K. 1960. Cultural Shock: Adjustment to New Cultural Environments. Practical Anthropology. 7, pp. 177–182.
• Oleszkowicz, A. i Senejko, A. 2011. Dorastanie. W: Trempała, J. red. Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 259–286.
• Rubin, K. H., Bukowski, W. i Parker, J. 1998. Peer interactions, relationships, and groups. In: Eisenberg, N. ed. Handbook of Child Psychology
• (5th edition): Social, emotional, and personality development. New York: Wiley, pp. 619–700.
• Stemplewska-Żakowicz, K. 2009. Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: GWP.
• Stephan, W. G. and Stephan, C. W. 2000. An integrated theory of prejudice. In: Oskamp, S. ed. Reducing prejudiceand discrimination: The Claremont symposium on applied social psychology. Mahwah, NJ: Erlbaum Inc., pp. 23–45.
• Wittenberg, A. i Radwan, A. 2016. Reforma edukacji: co w 2017 roku czeka uczniów, rodziców, nauczycieli. Gazeta Prawna. [online] z dnia 27.12.2016. Protokół dostępu: http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1005490,reforma-edukacji-co-czeka-uczniow-rodzicow-nauczycieli.html [2000, maj 15].
• Wojciszke, B. 2013. Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zúñiga, V. i Hamann, E. T. 2015. Going to a home you have never been to: the return migration of Mexican and American-Mexican children. Children’s Geographies. 6, Vol. 13, pp. 643–655. http://dx.doi.org/10.1080/14733285.2014.936364.
• (Un)even treatment of returning children in Polish school