Doświadczanie niepełnosprawności jako Inności. Trudy adaptacji

Jedną z ważnych kategorii pedagogicznych jest kategoria Innego. Może ona być rozpatrywana jako doświadczanie Inności oraz jako relacja z Innym. W artykule podejmuję refleksję nad doświadczeniem inności przez rodziców dzieci z niepełnosprawnością. Zastanawiam się nad źródłem tego doświadczenia. Przedstawiam także teoretyczne wzorce adaptacji inności przez rodziców – procesu przyjęcia niepełnosprawności.

Experiencing disability as Otherness. Adaptation efforts

One of the key pedagogical categories is the category of the Other. It can be considered both as experiencing otherness and as a relationship with the Other. The author undertakes some reflections upon experiencing otherness by parents of children with disability and upon the sources of this experience. The theoretical models are also presented of the parental adjustment to otherness – the process of accepting the disability.

REFERENCES:

• Breslau, N. and Davis, G. C. 1986. Chronic stress and major depression. Archives of General Psychiatry. 43, pp. 309–314.
• Byra, S. 2010. Stereotypy dotyczące osób niepełnosprawnych – funkcje i możliwości zmian. W: Chodkowska, M., Byra, S., Kazanowski, Z., OsikChudowolska, D., Parchomiuk, M. i Szabała, B. red. Stereotypy niepełnosprawności. Między wykluczeniem a integracją. Lublin: UMCS, ss. 37–38.
• Chodkowska, M. 1995. Mieć dziecko z porażeniem mózgowym. Pamiętniki matek. Lublin: Pracownia Wydawnicza Fundacji „Masz szansę”.
• Corrigan, P.W., Watson, A. C. and Barr L. 2006. The self-stigma of mental illness: implications for self-esteem and self-efficacy. Journal Social Cinical Psychology. 25 (9), pp. 875–884.
• Donelly, C. G. 1993. Chronicity: Concept and reality. Holistic Nursing Practice. 8, pp. 412–421.
• Fishman, S. and Wolf, N. 1991. The handicapped child: psychological affect of parental, mental and sibling relationship. Psychiatric Clinics of North America. 14, pp. 199–217.
• Goffman, E. 2005. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP.Grodzka, M. 1995. Płacz bez łez. Listy rodziców dzieci autystycznych. Gdańsk:
• Wydawnictwo Medyczne. MAKmed.Heine, M. 2001. Problemy integracji społecznej osób niepełnosprawnych. Zielona Góra: UZ.Karwowska, M. 2007. Macierzyństwo wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Bydgoszcz: UKW.Kerr, N. 1977. Understanding the process of adjustment to disability. W:
• Stubbins, J. red. Social and psychological aspects of disability. Baltimore: University Park Press, pp. 317–324.
• Klajmon-Lech, U. 2012. Postawy rodziców oraz znaczenie ich pedagogizacji w procesie przyjęcia niepełnosprawności dziecka. W: Sekułowicz, M. i Oleniacz, M. red. Niesamodzielność. Studia z pedagogiki specjalnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, ss. 115–139.
• Konarska, J. 2008. Inny – nie znaczy gorszy. W: Frąckiewicz, I. red. Przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, ss. 134–143.
• Kowalik, S. 2007. Bariery utrudniające włączanie osób niepełnosprawnych w życie społeczne. Próba sformułowania nowego podejścia teoretycznego. Nauka. 3, ss. 49–69.
• Kowalik, S. 2001. Pomiędzy dyskryminacją a integracją osób niepełnosprawnych. W: Kaja, B. red. Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja i psychokorekcja. T. 3, Bydgoszcz: UKW, ss. 36–58.
• Kowalik, S. 1989. Upośledzenie umysłowe. Teoria i praktyka rehabilitacji. Warszawa: PWN.
• LaBorde, P. R., and Seligman, M. 1988. Indyvidual counseling with parents of handicapped children: Rationale and strategies. Za: Pisula, E: Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: UW.
• Maciarz, E. 2004. Znaczenie więzi emocjonalno-społecznych w tworzeniu macierzyństwa dla niepełnosprawnego dziecka. Szkoła Specjalna. 2, ss. 83–87.
• Minczakiewicz, E. M. 2003. Niepełnosprawni wobec szans na normalizację. Szkoła Specjalna. 3, ss. 158–167.
• Ostrowska, A. 2009. Socjologia medycyny. Podejmowane problemy. Kategorie analizy. Warszawa: IFiS PAN.
• Paterson, B. 2001. The Shifting Perspectives Model of Chronic Illness. Journal of Nursing Scholarshop. 33, pp. 21–26.
• Pisula, E. 1998. Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: UW.
• Ravesloot, C., Seekins, A. B. and Walsh, S. K. 1997. A structural analysis of secondary condition experienced by people with physical disabilities. Rehabilitation Psychology. 42, pp. 3–16.
• Rzeźnicka-Krupa, J. 2013. Inny i pedagogika. Doświadczanie inności i relacje z innym jako istotne kategorie nauk o wychowaniu. Studia Edukacyjne. 28, ss. 31–45.
• Schuchardt, E. 2005. Why Me? Learning to Live in Crises. Genewa: WCC Publication.
• Sobolewska, A. 2002. Cela. Odpowiedź na zespół Downa. Warszawa: W.A.B.Sokołowska, M. i Ostrowska, A. 1976. Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy. Wrocław: PAN, Instytut Filozofii i Socjologii.Twardowski, A. 1995. Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: Obuchowska, I. red. Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSP, ss. 18–53.
• Williams, C. C. 2008. Insight, stigma, and post-diagnosis identities in schizophrenia. Psychiatry. 71 (3), pp. 39–42.
• Wolfensberger, W. P. 1972. The Principle of Normalization in Human Services. Nebraska: Univeristy of Nebraska Medical Center. http://digitalcommons.unmc.edu/cgi/viewcontent.cgiarticle=1000&context =wolf_books. (12.11.2016).
• Zacharuk, T. i Zaremba, W. 2003. Niepełnosprawność jako czynnik dyskryminujący w percepcji młodzieży: raport badań. Opieka – Wychowanie – Terapia. 3, ss. 23–29.
• Zwierzchowski, P. 2004. Doświadczanie inności. Filmowy wizerunek osób niepełnosprawnych. Polonistyka. 5, ss. 53–56.
• Experiencing disability as Otherness. Adaptation efforts