Etos polskiego hetmana na kartach rodzimych traktatów teoretycznych XVI wieku
- Institution: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
- ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5165-4264
- Year of publication: 2024
- Source: Show
- Pages: 99-126
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/hso240304
- PDF: hso/42/hso4204.pdf
- License: This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the CreativeCommons Attribution license CC BY-NC-ND 4.0.
The ethos of the Polish hetman as presented in domestic theoretical treatises from the 16th century
The author of this text proves that it is possible to reconstruct the hetman ethos on the basis of a group of sources such as works on topics related to the military. The form of the ethos is also justified by extra-source materials, which may be regarded as confirmation of its real value in research into the moral issues of the Polish nobility in the 16th century. The author submits this proposal for further discussion and possible revision. It is recommended to carry out in-depth research into the hetman ethos where other types of sources are employed, which may prove to be no less authoritative. The knowledge of the hetman ethos, also as an example of research into the world of values and the moral side of human activity in history, can be used in assessing the moral-ethical aspect of other social groups or professions, not necessarily related to the military. However, scholarly endeavours based on an analysis of all kinds of activities of Polish commanders in the First Republic using the hetman ethos will prove extremely important. In the course of the research, the emergence of new interpretations and assessments of issues may be expected, issues which to this day remain incomprehensible or seem to have been exhausted by research.
REFERENCES:
- Goślicki W., O senatorze doskonałym, [w:] U. Świderska-Włodarczyk, Homo nobilis. Wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, Warszawa 2017, s. 206–207
- Kochanowski J., O śmierci Jana Tarnowskiego, kasztelana krakowskiego, do syna jego, Jana Krisztofa, 1561
- Łaski S., Spraw i postępków rycerskich i przewagi opisanie krótkie, Lwów 1599
- Modrzewski A.F., O naprawie Rzeczypospolitej, przeł. C. Bazylik, https://wolnelektury.pl/ media/book/pdf/o-poprawie-rzeczypospolitej.pdf [dostęp: 22.06.2023]
- Orzechowski S., Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego, wyd. K. Turowski, Ostrów 1860
- Paprocki B., Hetman, wyd. K. Turowski, Sanok 1856
- Sarnicki S., Księgi hetmańskie, red. M. Ferenc, Kraków 2015
- Stanisława Łaskiego wojewody sieradzkiego prace naukowe i dyplomatyczne, red. M. Malinowski, Wilno 1864
- Tarnowski J.A., Consilium rationis bellicae, wyd. K. Turowski, Kraków 1858
- Volumina legum, t. II, Petersburg 1859
- Bołdyrew A., Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku, Warszawa 2011
- Cieśla M., Uzbrojenie na XVI-wiecznych płytach nagrobnych – zachodnioeuropejska moda i tożsamość, [w:] Staropolski ogląd świata, t. I, red. F. Wolański, R. Kołodziej, Toruń 2009, s. 164–183
- Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, Warszawa 2010.
- Grzybowski S., Strach w XVI w.: nowe wzorce osobowe, [w:] Społeczeństwo staropolskie, t. I, red. A. Wyczański, Warszawa 1976, s. 121–147
- Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1961
- Łopatecki K., Disciplina militaris w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku, Białystok 2012
- Olejnik K., Historyczne aspekty kształtowania etosu zawodu oficera, [w:] Pax et Bellum, red. K. Olejnik, Poznań 1993, s. 176–182
- Olejnik K., Rozwój polskiej myśli wojskowej do końca XVII w., Poznań 1976
- Ossowska M., Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1986
- Parker G., The Military Revolution: Military Innovation and the Rise of the West, 1500–1800, Cambridge 1996
- Piwowarczyk D., Obyczaj rycerski w Polsce późnośredniowiecznej (XIV–XV wiek), Warszawa 1998
- Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska XVI wieku, t. I, Oświęcim 2017
- Ronikier J., Hetman Adam Sieniawski i jego regimentarze, Kraków 1992
- Ryś J., Żołnierska paideia, wychowanie i szkolenie wojskowe w Polsce w XVI–XVII wieku, Kraków 2019
- Świderska-Włodarczyk U., Homo nobilis. Wzorzec szlachcica w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, Warszawa 2017
- Świderska-Włodarczyk U., Wzorzec osobowy dowódcy wojskowego w Polsce w XVI wieku, Przegląd Historyczno-Wojskowy 6 (2005), 2, s. 5–12
- Siekierski S., Etos chłopski, Kraków 1992
- Sikorski J., „Księgi hetmańskie” Stanisława Sarnickiego na tle piśmiennictwa wojskowego w Polsce XVI wieku, cz. II, Studia i Materiały do Historii Wojskowości 13 (1966), s. 3–62
- Skowron R., Polska i Polacy w korespondencji dyplomacji hiszpańskiej w okresie XVI i XVII wieku, [w:] Społeczeństwo staropolskie, s.n. t. I, red. A. Karpiński, Warszawa 2008, s. 223–242
- Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce, Poznań 1998
- Wyczański A., Szlachta polska XVI wieku, Warszawa 2001
- Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. I, red. J. Sikorski, Warszawa 1965
XVI wiek polska myśl wojskowa etos hetman 16th century Polish military thought ethos hetmans Rzeczpospolita Obojga Narodów Polish-Lithuanian Commonwealth