Historia, archeologia i etnografia jako dyscypliny nieprzydatne do badania wierzeń słowiańskich według Dariusza Andrzeja Sikorskiego („Religie dawnych Słowian”)
- Institution: Polska Akademia Nauk
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1875-982X
- Year of publication: 2024
- Source: Show
- Pages: 231-251
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/hso240308
- PDF: hso/42/hso4208.pdf
- License: This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the CreativeCommons Attribution license CC BY-NC-ND 4.0.
History, archaeology and ethnography as disciplines unsuitable for the study of Slavic beliefs according to Dariusz Andrzej Sikorski in his „Religions of the ancient Slavs”
For the author of the book presented below, the topic of Slavic beliefs is only a pretext for formulating writing technique-related postulates. A discussion with D.A. Sikorski should not take place in the field of methodology, or the field of the substance, and even less in the field of extra-academic research motivations. A historian should give voice to the source accounts (which does not necessarily mean considering them historically reliable), and this is made possible by appropriate methods. D.A. Sikorski, on the other hand, believes that the method is secondary, as long as it leads to results that are consistent with the ‘state of the facts’, which in practice have nothing to do with the sources. His proposal, however, is unacceptable for it is characterised by unreliability, one-sidedness, undermining of source testimony and replacing it with one’s own fantasies in accordance with a preconceived thesis that „it is not known how it actually was, but it is known that the Slavs did not have their own beliefs”. The result is a methodological trap: positivism has been taken to its ultimate consequences and turned upside down, becoming voluntarism within which you can undermine whatever you see fit.
REFERENCES:
- Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, wyd. 2, Wrocław 2002
- Banaszkiewicz J., Wątek „ujarzmienia kobiet” jako składnik tradycji o narodzinach społeczności cywilizowanej. Przekazy „słowiańskie” wcześniejszego średniowiecza, [w:] tenże, Takie sobie średniowieczne bajeczki, Kraków 2012, s. 291–320
- Banaszkiewicz J., Zabić boga! Saxo Gramatyk o niszczeniu przez Duńczyków w 1168 roku rugijskich świątyń Arkony i Gardźca. Povest’ vremennych let i historia zagłady Peruna za panowania Włodzimierza Wielkiego, [w:] tenże, Takie sobie średniowieczne bajeczki, Kraków 2012, s. 321–360
- Banaszkiewicz J., „Zamach stanu w Gnieźnie”, czyli kilka uwag do wydania drugiego książki „Podanie o Piaście i Popielu”, [w:] tenże, Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad wczesnośredniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 2010, s. 9–24
- Bibliografia ważniejszych prac Profesora Jacka Banaszkiewicza, [w:] Historia narrat. Studia mediewistyczne ofiarowane Profesorowi Jackowi Banaszkiewiczowi, red. A. Pleszczyński, J. Sobiesiak, M. Tomaszek, P. Tyszka, Lublin 2012, s. 13–17
- Boroń P., Uwagi o apokryficznej kronice tzw. Prokosza, [w:] Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004, s. 363–374
- Brückner A., Mitologia słowiańska, Kraków 1918
- Gieysztor A., Mitologia Słowian, wyd. 3, Warszawa 2006 (wyd. 1, Warszawa 1982)
- Gniadek-Zieliński M., O zdezorientowanych czytelnikach i rozczarowujących historykach (ale nie tylko), Clepsydra 2 (2020), s. 347–393
- Horbacz T.J., Lechowicz Z., Archeologia a poznawanie religii (kilka uwag w związku z książką H. Łowmiańskiego), Z Otchłani Wieków 47 (1981), 3, s. 77–185
- Jagić V., Mythologische Skizzen. I. Svarog und Svarožic, Archiv für slavische Philologie 4 (1880), s. 412–427
- Jagić V., Zur slavischen Mythologie, Archiv für slavische Philologie 37 (1920), s. 495–499
- Kajkowski K., Jak historia badań nad religią Słowian może stać się historią rozczarowań – o poszukiwaniu rzeczywistości mitycznej i... etyce badacza, Slavia Antiqua 61 (2020), s. 183–211
- Kara M., Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań 2009
- Kollinger K., [rec.:] D.A. Sikorski, Religie dawnych Słowian, Roczniki Historyczne 86 (2020), s. 283–286
- Kozak Ł., Upiór. Historia naturalna, Warszawa 2020
- Leciejewicz L., „In pago Silensi, vocabulo hoc a quodam monte... sibi indito”. O funkcji miejsc kultu pogańskiego w systemie politycznym Słowian zachodnich doby plemiennej, [w:] tenże, Opera selecta. Z dziejów kultury średniowiecznej Polski i Europy, Wrocław 2006, s. 85–93
- Łowmiański H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w pierwszym tysiącleciu n.e., t. V, Warszawa 1973
- Łowmiański H., Zagadnienie politeizmu słowiańskiego, Przegląd Historyczny 75 (1984), 4, s. 655–693
- Makuch P., Od Ariów do Sarmatów. Nieznane 2500 lat historii Polaków, Kraków 2013
- Matla M., Czeskie wpływy w życiu religijnym i piśmiennictwie państwa piastowskiego w X–XI wieku, Poznań 2017
- Michałowski R., Aleksander Gieysztor o początkach państwowości polskiej, [w:] Tradycje i nowoczesność. Początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, red. M. Danielewski, H. Kočka-Krenz, M. Matla, Poznań 2016, s. 59–70
- Michałowski R., Zjazd gnieźnieński. Religijne przesłanki powstania arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, Wrocław 2005 Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004
- Modzelewski K., Przełom antypozytywistyczny i strukturalizm w „Mitologii Słowian” Aleksandra Gieysztora, Historia Slavorum Occidentis (2021), 3 (30), s. 278–297
- Morawska K., Seksualność w średniowiecznej Polsce, praca doktorska na Wydziale Nauk o Kulturze i Sztuce UW, Warszawa 2022
- Moszyński L., Dlaczego naukowe opisy prasłowiańskich wierzeń są tak różnorodne, Studia Mythologica Slavica 1 (1998), s. 35–44
- Moszyński L., Przedchrześcijańska religia Słowian na Pomorzu na tle ogólnosłowiańskim, „Studia Gdańskie 9 (1993), s. 13–16
- Moszyński L., Współczesne językoznawcze metody (etymologiczna i filologiczna) rekonstruowania prasłowiańskich wierzeń, Światowit 40 (1995), s. 100–112
- Piekarczyk S., Religia – magia – chrystianizacja (na marginesie książki Henryka Łowmiańskiego H. Łowmiański, Religia Słowian i jej upadek (w. VI–XII), Warszawa 1979 uwagi metodologiczne), Kwartalnik Historyczny 88 (1981), 4, s. 1037–1060
- Pleszczyński A., Schönheit vergeht – Tugend bestelt albo o modzie i racji w nauce, [w:] Historia narrat. Studia mediewistyczne ofiarowane Profesorowi Jackowi Banaszkiewiczowi, red. A. Pleszczyński, J. Sobiesiak, M. Tomaszek, P. Tyszka, Lublin 2012, s. 129–144
- Rajewski Z., Pogańscy kapłani-czarodzieje w walce klasowej Słowian we wczesnym średniowieczu, Wiadomości Archeologiczne 39 (1975), 4, s. 503–509
- Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu, Wrocław 2010
- Rosik S., Interpretacja chrześcijańska religii pogańskich Słowian w świetle kronik niemieckich XI–XII wieku (Thietmar, Adam z Bremy, Helmold), Wrocław 2000
- Rosik S., Udział chrześcijaństwa w powstaniu policefalnych posągów kultowych u Słowian zachodnich, Wrocław 1995
- Rutkowski R., [notka:] D.A. Sikorski, Religie dawnych Słowian, Acta Poloniae Historica 119 (2019), s. 366
- Rutkowski R., Jak opowiedzieć o zwycięstwie nad Cezarem? Próba nowego spojrzenia na przekaz Mistrza Wincentego, Kwartalnik Historyczny 126 (2019), 3, s. 462–467
- Rutkowski R., Jedna czy wiele metod porównawczych? Komparatystyka w polskich badaniach mediewistycznych, Historyka. Studia metodologiczne 52 (2022), s. 507–529
- Sikorski D.A., Badania nad wierzeniami Słowian. Wczoraj, dziś, jutro, red. G. Antosik, M. Łuczyński, Owidz 2020, s. 162–174
- Sikorski D.A., Dlaczego naukowe opisy wierzeń wczesnośredniowiecznych ludów „Barbaricum” są tak różnorodne?, Pruthenia 6 (2011), s. 7–23
- Sikorski D.A., Jak historyk potyka się o antropologię historyczną, Kwartalnik Historyczny 118 (2011), 3, s. 485–510
- Sikorski D.A., Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Rozważania nad granicami poznania historycznego, wyd. 2, Poznań 2013
- Sikorski D.A., O długim trwaniu pewnej teorii – idea trypartycji u ludów indoeuropejskich Georgesa [sic] Dumézila w świetle krytyki, Slavia Antiqua 53 (2012), s. 105–130
- Sikorski D.A., Obecność Skandynawów w Polsce w okresie wczesnopiastowskim w świetle źródeł pisanych, [w:] Wikingowie w Polsce? Zabytki skandynawskie z ziem polskich, red. M. Bogacki, A. Janowski, Ł. Kaczmarek, Gniezno–Szczecin 2019, s. 9–112
- Sikorski D.A., Od pogańskich sanktuariów do chrześcijańskich kościołów na Słowiańszczyźnie Zachodniej, [w:] Sacrum pogańskie – Sacrum chrześcijańskie. Kontynuacja miejsc kultu we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. K. Bracha, C. Hadamik, Warszawa 2010, s. 405–427
- Sikorski D.A., Religie dawnych Słowian. Przewodnik dla zdezorientowanych, [wyd. 1], Poznań 2018
- Sikorski D.A., Świątynie pogańskich Słowian – czyli o tym, jak je stworzono, [w:] Cor hominis. Wielkie namiętności w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2007, s. 377–406
- Słupecki L.P., Posłowie, [w:] A. Gieysztor, Mitologia Słowian, wyd. 3, Warszawa 2006 (wyd. 1, Warszawa 1982), s. 353–355
- Szydłowski P., Wandalowie czyli Polacy. Ostatnia zagadka naszej historii, Warszawa 2018
- Szyjewski A., Religie Australii, Kraków 1998 Urbańczyk P., Co wiemy o przedchrześcijańskich wierzeniach wczesnośredniowiecznych mieszkańców dorzeczy Odry i Wisły?, Historia Slavorum Occidentis 13 (2023), 3 (38), s. 68–96
- Urbańczyk S., Dawni Słowianie. Wiara i kult, Wrocław 1991
- Wiślicz T., Uczucia religijne pogańskich Słowian w opinii historyków od Długosza do Rosika, [w:] Cor hominis. Wielkie namiętności w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2007, s. 363–369
- Wrzosek W., Dogmatyczny „metodysta” przeciwko metodologii historii, Kwartalnik Historyczny 121 (2014), 2, s. 379–405
- Żuchowicz R., Wielka Lechia. Źródła i przyczyny popularności teorii pseudonaukowej okiem historyka, Warszawa 2018
metody badań przekazy źródłowe research methods the Slavs Słowianie historical sources metodologia religia methodology religion