Trzy trójapsydowe beztranseptowe bazyliki we wczesnopiastowskiej Polsce. Poszukiwanie źródła inspiracji

  • Author: Leszek Wetesko
  • Institution: UAM
  • ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8345-5307
  • Year of publication: 2024
  • Source: Show
  • Pages: 66-100
  • DOI Address: https://doi.org/10.15804/hso240403
  • PDF: hso/43/hso4303.pdf
  • License: This article is an open access article distributed under the terms and conditions of the CreativeCommons Attribution license CC BY-NC-ND 4.0.

Three three-apse transept-less basilicas in early Piast Poland. Searching for the source of the inspiration

When deciding on an architectural design for his project, the founder of a church could refer to quite a repertoire of models developed within Christianity over the centuries. Among them were more prestigious models and ones that enjoyed less recognition; those dating back to antiquity and those that developed quite recently. In the 2nd half of the 11th century, Casimir the Restorer and his son Bolesław founded the cathedral in Gniezno, and two Benedictine basilicas in Lubiń and Tyniec. They were built based on a plan of a transept-less three apse basilica. The builders of the Piast churches drew artistic models directly from the imperial architecture of the Rhineland, Lorraine and Saxony. The Benedictine monastic community played an important role in this process. Polish churches of that time are filled with quotations from their architecture. By combining an analysis of written sources with historical and artistic retrospection of the occurrence of this architectural model in Europe, the author attempts to determine where this type of architectural concept could have reached the Piast court around the mid-11th century and who could have been the intermediary in its transfer to Poland.

Tři trikonchální jednolodní baziliky v raně piastovském Polsku. Hledání zdroje pro inspirace

REFERENCES:

  • Annales Altahenses maiores, ed. W. von Giesebrecht, L.B. Oefele, MGH Scriptores 20, Hannover 1868, s. 772–824
  • Anonim tzw. Gall, Cronica et gesta ducum sive principum polonorum, wyd., wstęp i koment. K. Maleczyński, MPH s.n. 2, Kraków 1952
  • Arnold emmerammensis monachi, De miraculis et memoria beati Emmerami libri duo, Lib. II: De memoria beati Emmerami et eius cultorum, PL 141, szp. 971–1074
  • Candidus Brun, De vita Aeigili, Lib. II, MGH Poetae Latiniaevi Carolini 2, Berolini 1884, s. 94–117
  • Chronica Polonorum [Polsko-Śląska] (kodeks królewiecki), wyd. L. Ćwikliński, MPH 3, Lwów 1878, s. 578–656
  • Chronicarvm qvam dicuntvr Fredegarii scholastici continvationes, 2, MGH Scriptores Rervm Merovingicarvm 2: Fredegarii et aliorvm Chronica. Vitae Sanctorvm, ed. B. Krvsch, Hannover 1888
  • Cosmae Pragensis Chronica Boemorum, ed. B. Bretholz, MGH Scriptores, N.S. 2, Berlin 1923
  • Das Martyrolog-Necrolog von St. Emmeram zu Regensburg, ed. E. Friese, D. Geuenich, J. Wollasch, [w:] Libri memoriales et necrologia, MGH N.S. 3, Hannover 1986
  • Das Necrolog des Klosters Michelsberg in Bamberg, ed. J. Nospickel, [w:] Libri memoriales et Necrologia, MGH N.S. 6, Hannover 2004
  • Gerhardi vita S. Oudalrici episcopi Augustani, ed. D.G. Waitz, MGH Scriptores 4, Hannover 1841, s. 377–428
  • Historia Antiqvior, ed. A. Hofmeister, MGH Scriptores, vol. 30/2, Lipsiae 1934, s. 823–837
  • Jan Długosz, Annales sue Cronicae Incliti Regn i Poloniae opera venerabilis domini Joannis Dlugossii, lib. 4, Varsaviae 1970
  • Księga bracka i nekrolog opactwa Panny Marii w Lubiniu, ed. Z. Perzanowski, MPH s.n. 9,2, Warszawa 1976
  • Lamberti Hersfeldensis Annales, ed. G.H. Pertz, MGH Scriptores 3, Hannowerae 1839, s. 22–116
  • Liber Pontificales, t. 2: Księga Pontyfików 97–112 (772–891), układ i oprac. M. Ożóg, H. Pietras SJ, tłum. M. Jesiotr (97–98), B. Frontczak (99–108. 112), A. Caba (109), Synody i Kolekcje Praw, Tom X, Kraków 2015
  • List Grzegorza VII papieża do Bolesława Śmiałego, rok 1075, wyd. A. Bielowski, MPH 1, Lwów 1868, s. 367–369
  • Rocznik małopolski, wyd. A. Bielowski, MPH 3, Lwów 1878, s. s. 22–202
  • Rocznik Traski, wyd. A. Bielowski, MPH 2, Lwów 1872, s. 826–861
  • Translatio sanctorum Geminorum, ed. W. Levison, MGH Scriptores 30, 2, Lipsiae 1934, s. 1347–1349
  • Balzer O, Stolice Polski 963–1138, Lwów 1916
  • Bažant J., Uměni českého středověku a antika, Praha 2000
  • Biegański K., Woronczak J., Missale Plenarium Bibl. Capit.Gnesnensis Ms 149. Musicological and Philological Analyses, Antiquitates Musicae in Polonia, vol. XI, Graz–Warszawa 1972
  • Borawska D., Kryzys monarchii wczesnopiastowskiej w latach trzydziestych XI w., Warszawa 1964
  • Bovini G., Le antichità cristiane della fascia costiera istriana da Parenzo a Pola, Bologna 1974
  • Brogiolo G.P., Archeologia e architettura delle due chiese di San Salvatore, [w:] Dalla corte regia al. Monastero di San Salvatore – San Giulia di Brescia, red. G.P. Brogiolo, F. Morandini, Mantova 2014, s. 35–88
  • Brogiolo G.P., Dalla fondazione del monastero al. mito di Ansa e Santa Giulia, [w:] Dalla corte regia al. Monastero di San Salvatore – San Giulia di Brescia, red. G.P. Brogiolo, F. Morandini, Mantova 2014, s. 17–33
  • Butler H.C., Early Churches in Syria, Amsterdam 1969
  • Buzas G., A pecsi szekesegyhazak a roman korban, Archaeologia – Altum Castrum Online, 2013, s. 10, http://archeologia.hu/content/archeologia/164/pecs.pdf [dostęp: 2.10.2024]
  • Cassanelli R., Il complesso monastico di s. Maria D’Aurona. Architettura e liturgia a Milano tra età Longobarda w Carolingia, Hortus Artium Mediaevalium 23 (2017), 1, s. 114–422
  • Chudziakowa J., Opactwo benedyktyńskie w Mogilnie, [w:] Benedyktyni tynieccy w średniowieczu. Materiały z sesji naukowej Wawel–Tyniec, 13–15.10.1994, red. K. Żurowska, Tyniec– –Kraków 1995, s. 207–220
  • Chudziakowa J., Romański kościół benedyktynów w Mogilnie, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Studia i materiały, Warszawa 1984
  • Claussen P.C., Die Kirchen der Stadt Rom im Mittelalter 1050–1300, Bd. 3: G–L, Stuttgart 2010
  • Delimata-Proch M., Rycheza, królowa Polski (ok. 995 – 21 marca 1063). Studium historiograficzne, Kraków 2019
  • Derwich M., Fundacja lubińska na tle rozwoju monastycyzmu benedyktyńskiego w Polsce (XI– –XII wieku), [w:] Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Pierwsze wieki istnienia, red. Z. Kurnatowska, Poznań 1996, s. 12–23
  • Derwich M., Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, Wrocław 1998
  • Descoeudres G., Die Pastoforien im syro-byzantinischen Osten. Eine Untersuchung zu architektur- und liturgiegeschichtlichen Problemen, Wiesbaden 1983
  • Dobosz J., Monarcha i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002
  • Dobrzeniecki T., Codex Aureus Gnesnensis. Commentarii, Warszawa 1988, s. 122–124.
  • Emerick J.J., Building „more romano” in Francia during the third quarter of eight century: the abbey church of Saint-Denis and its model, [w:] Rome Across Time and Space. Culturtal Transmission and the Exchange of Ideas, s. 500–1400, red. C. Bolgia, R. McKitterick, J. Osborne, Cambridge 2011, s. 127–166
  • Fernie E., Romanesque Architecture. The First Style of the European Age, New Haven–London 2014
  • Firlet J., Pianowski Z., Przemiany architektury rezydencji monarszej oraz katedry na Wawelu w świetle nowych badań, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 44 (2000), 4. s. 207–236
  • Gai S., Die Pfalz Karls des Großen in Paderborn. Ihre Entwicklung von 777 bis zum Ende des 10. Jahrhunderts, [w:] 799. Karl der Große und Papst Leo III. in Paderborn. Kunst und Kultur der Karolingerzeit. Beiträge zum Katalog der Ausstellung, red. Ch. Stiegemnn, M. Wemhoff, Mainz 1999, s. 183–196
  • Gamber K., Churrätische Saalkirchen mit Dreiapsiden-Chor liturghiegeschichtlich untersucht, Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und Kirchengeschichte 65 (1970), s. 98–126
  • Gerevich L., The royal court (curia), the provost’s residence and the village at Domos, Acta Archaeologica 35 (1983), s. 385–409
  • Gieysztor A., O kilku biskupach polskich XI wieku, [w:] Europa – Słowiańszczyzna – Polska. Studia ku uczczeniu Profesora Kazimierza Tymienieckiego, Poznań 1970, s. 313–321
  • Gieysztor A., Początki Tyńca, Znak 28 (1976), 3, s. 315–324
  • Gieysztor A., Symboles de la royauté en Pologne: un groupe des manuscrits du XIe et de début du XIIe siecle, Comptes rendus des séances de l’Académie des Inscriptions et Belles-Lettres 134/1 (1990), s. 128–137
  • Goll J., Müstair, Architektur im Dienst von Glaube und Herrschaft, [w:] Die Zeit Karls der Grossen in der Schweiz, red.M. Riek, J. Goll, G. Descœudres, Salenstein 2013, s. 57–65
  • Graczyńska M., Architecture and Power in Early Central Europe, Leeds 2022
  • Jacobsen W., Der Klosterplan von St. Gallen und die Karolingische Architektur. Entwicklung und Wandel von Form und Bedeutung im fränkischen Kirchenbau zwischen 751–840, Berlin 1992
  • Janiak T., Katedra gnieźnieńska we wczesnym średniowieczu, [w:] Gniezno. Wczesnośredniowieczny zespół grodowy, Origines Polonorum t. XI, red. T. Sawicki, Warszawa 2018, s. 189–234
  • Janiak T., Uwagi na temat ottońskiej konfesji świętego Wojciecha w katedrze gnieźnieńskiej w świetle źródeł historycznych i archeologicznych (tzw. konfesja II), [w:] Trakt cesarski. Iława – Gniezno – Magdeburg, red. W. Dzieduszycki, M. Przybył, Poznań 2002, s. 360–376
  • Jäggi C., Edilizia di culto cristiano a Ravenna, Storia dell’architettura italiana, [w:] Da Constantino a Carlo Magno, red. S de Blaauw, Milano 2010, s. 179–182
  • Jäggi C., Ravenna in six century: the archaeology of chance, [w:] Ravenna its role in earlier medieval change and exchange, red. J. Herrin, J. Nelson, London 2016, s. 87–110
  • Józefowiczówna K., Kurnatowscy Z. i S., L’abbaye bénédictine romane de Lubiń à la lumiére des fouilles archéologiques des années 1978–1982, Archaeologia Polona 23 (1984), s. 174–182
  • Jurkovič M., Architettura dell’epoca carolingia, [w:] Bizantini, Croati, Carolingi. Alba e tramonto di regni imperi, Catalogo della Mostra (Brescia, 9 settembre 2001 – 6 gennaio 2002), Milano 2001, s. 151–174
  • Kalinowski L., Zabytki rzeźby romańskiej w opactwie tynieckim, [w:] tegoż, Speculum artis. Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, Warszawa 1989, s. 83–129
  • Karolingische und Ottonische Kunst, Geschichte der bildenden Kunst in Deutschland, Bd. 1, ed. B. Reudenbach, München 2009
  • Kętrzyński S., Polska X–XI wieku, Warszawa 1961
  • Kozak K., Uzsoki A., A győri szekesegyhaz feltarasa, Arrabona 12 (1970), s. 111–159
  • Kozłowska-Budkowa Z., Który Bolesław?, [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin, Warszawa 1960, s. 81–89
  • Krautheimer R., An Oriental Basilica in Rome: S. Giovanni a Porta Latina, American Journal of Archaeology 40 (1936), 4, s. 485–495
  • Krautheimer R., Early Christian and Byzantine Architecture, New Haven–London 1986
  • Kreutheimer R., S. Angelo in Pescheria, [w:] Corpus Basilicarum Christianarum Romae. Le basiliche cristiane antiche di Roma (sec. IV–IX), Vol. I, Città del Vaticano 1937, s. 66–76
  • Krzemieńska B., W sprawie chronologii wyprawy Brzetysława I na Polskę, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 12, Historia, 1959, s. 23–37
  • Kurnatowska Z., Klasztor OO. Benedyktynów w Lubiniu. Wyniki badań archeologicznych w latach 1978–1985, Pamiętnik Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej 1981–1983, Kościan 1987, s. 9–24
  • Kurnatowska Z., Lubiń, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 8, 2, Suplement, Wrocław 1996, s. 405
  • Kurnatowska Z., Opactwo benedyktyńskie w Lubiniu w świetle badań wykopaliskowych w latach 1978–1983, Studia i materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 32 (1987), s. 5–23
  • Kurnatowska Z., Opactwo romańskie w Lubiniu. Wyniki szczegółowej analizy informacji z badań wykopaliskowych i odkrywek architektonicznych, [w:] Architektura romańska w Polsce. Nowe odkrycia i interpretacje, Gniezno 2009, s. 223–249
  • Kurnatowska Z., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Lubiniu, gm. Krzywiń, woj. leszczyńskie, w 1990 i 1991 roku, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 1 (1992), s. 159–172
  • Labuda G., Klasztor benedyktynów w Tyńcu, [w:] Szkice historyczne X–XI wieku, Poznań 2004, s. 241–303
  • Labuda G., Mieszko II król Polski (1025–1034). Czas przełomu w dziejach państwa polskiego, Kraków 1992
  • Labuda G., Początki klasztoru benedyktynów w Mogilnie,[w:] Szkice historyczne X–XI wieku, Poznań 2004, s. 305–361
  • Labuda G., Studia nad początkami państwa polskiego, t. 2, Poznań 1988
  • Lomartire S., Architettura e decorazione dell’altomedioevo in Italia settentrionale. Una svolta sotto Carlo Magno?, [w:] Wandel und Konstanz zwischen Bodensee und Lombardei zur Zeit Karls des Grossen. Kloster St. Johann in Müstair und Churrätien, Zürich 2013, s. 345–372
  • Lomartire S., Architettura e decorazione nel San Salvatore di Brescia tra alto medioevo e „romanico”: riflessioni e prospettive di ricerca, [w:] Atti del Convegno di studi. Societa bresciana e sviluppi del romanico (XI–XIII secolo), (Brescia, 9–10 maggio 2002), red. G.M. Rossi, Milano 2007, s. 117–151
  • Lomartire S., Riflessioni sulla diffusione del tipo “Dreiapsidensaalkirche” nell’architettura Lombarda dell’altomedioevo, Hortus Artium Mediaevalium 9 (2003), s. 40–48
  • Marasović T., Pre-romanesque Architecture in Croatia, [w:] Croatia in the Early Middle Ages. A Cultural Survey, red. I. Supičić, London–Zagreb 1999, s. 449–469
  • Marosi E., Roman kor, [w:] A müvészet törtenete Magyarországon, red. N. Aradi, Budapest 1983, s. 21–51
  • Michałowski R., Bolesław Chrobry bratem kanoników magdeburskich. Próba nowego spojrzenia, Kwartalnik Historyczny 112 (2005), s. 55–68
  • Michałowski R., Princeps fundator. Studium z dziejów kultury politycznej w Polsce X–XIII wieku, Warszawa 1993
  • Mikołajczyk G., Początki Gniezna. Studia nad źródłami archeologicznymi Warszawa 1972
  • Mikołajczyk G., Początki Gniezna. Źródła archeologiczne, Warszawa 1973
  • Patrich J., Early Christian Churches in the Holy Land, [w:] Christians and Christianity in the Holy Land: From the Origins to the Latin Kingdoms, red. G.G. Stroumsa, O. Limor, Turnhout 2006, s. 389–392
  • Patrich J., The transfer of gifts in the early christian churchs of Palestine: archaeological and literary evidence for the evolution of the „Great Entrance”, [w:] Pelerinages et lieux saints dans l’Antiquite et le Moyen Âge: melanges offerts e Pierre Maraval, red. B. Chevallier-Caseau, J.C. Cheynet, V. Déroche, Paris 2006, s. 341–359
  • Peirano D., La Chiesa dei SS. Pietro e Colombano a Pagno.I sulla fase romanica, Bolletino della Società per gli Studi Storici, Archeologici ed Artistici della provincia di Cuneo 124 (2001), s. 79–100
  • Perzanowski Z., Opactwo benedyktyńskie w Lubinu. Studia nad fundacją i rozwojem uposażenia w średniowieczu, Wrocław 1978
  • Pianowski Z., Dziesiąty kościół wczesnośredniowieczny na Wawelu – kaplica pałacowa pod wezwaniem św. Gereona?, [w:] Ars sine scientia nihil est. Księga ofiarowana Profesorowi Z. Świechowskiemu, Warszawa 1997, s. 211–220
  • Piekosiński F., Rycerstwo wieków średnich, t. 2, Kraków 1896
  • Pleszczyński A., Bolesław Chrobry konfratrem eremitów św. Romualda w Międzyrzeczu, Kwartalnik Historyczny 103 (1996), 1, s. 3–22
  • Płocha J., Najdawniejsze dzieje opactwa benedyktynów w Mogilnie, Wrocław 1969 Pohorecki F., Kilka słów o Aaronie, pierwszym opacie tynieckim, Kwartalnik Historyczny 36 (1922), s. 4–7
  • Quirini-Popławski R., Parę uwag o adriatycko-węgierskiej genezie stylu kapiteli z klasztoru Benedyktynów w Tyńcu, [w:] Multa & Varia. Studi offerti a Maria Marcella Ferraccioli e Gianfranco Giraudo, red. F.C. Ciure, V. Nosilia, A. Pavando, vol. II, Milano 2012, s. 437–460
  • Quirini-Popławski R., Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, Kraków 2006
  • Roberti M.M., La basilica di S. Salvatore a Sirmione, [w:] Verona in età gotica e longobarda, Atti del Covegno (Verona1980), Verona 1982, s. 133–148
  • Schreiner P., Königin Richeza, Polen und das Rheinland. Historische Beziehungen zwischen Deutschen und Polen im. 11. Jahrhundert, Posen und Pulheim 1996
  • Sedlmayer H., Das Problem der Kunst in den Alpen am Paradigma des karolingischen Mailand, [w:] Die Alpen in der europäischen Geschichte des Mittelalters. Reichenau-Vorträge 1961–62, Sigmaringen 1976, s. 49–55
  • Sennhauser H.R., Frühchristliche und frühmittelalterliche kirchliche Bauten in der Diözese Chur und in den nördlich und südlich angrenzenden Landschaften. Katalog der frühchristlichen und frühmittelalterlichen kirchlichen Bauten in der Diözese Chur und in den nördlich und südlich angrenzenden Landschaften (A1–A125), [w:] Frühe Kirchen im östlichen Alpengebiet. Von der Spätantike bis in ottonische Zeit, Band 1, red. H.R. Sennhauser, München 2003, s. 43–222
  • Sennhauser H.R., Spätantike und frühmittelalterliche Kirchen Churrätiens, [w:] Von der Spätantike zum frühen Mittelalter. Aktuelle Probleme in historischer und archäologischer Sicht, red. J. Werner, E. Ewig, Sigmaringen 1979, s. 193–218
  • Severin K., Bazilika panny Marie a její význam v dějinách Litomyšle, Archaeologia historica 31(2006), 1, s. 291–301
  • Skibiński E., O Bezprymie raz jeszcze, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii 21 (2022), s. 185–195
  • Sokołowski M., Ołtarz główny katedry gnieźnieńskiej, Folia Historiae Artium 1 (1964), s. 5–16
  • Sommer P., Století archeologického výzkumu Ostrovského kláštera (k. ú. Davle), Archaeologia historica 45 (2020), 2, s. 713–731
  • Steinmann-Brodtbeck S., Herkunft und Verbreitung des Dreiapsidenchores. Untersuchungen im Hinblick auf die karolingischen Saalkirchen Graubündens, Zeitschrift für Schweizerische Archäologie und Kunstgeschichte 1 (1939), s. 65–94
  • Strzelczyk J., Bamberg a Polska w średniowieczu, Roczniki Historyczne 62 (1996), s. 73–88.
  • Szakács B.Z., What did Piroska see at Home? Art. And Architecture Hungary around 1100, [w:] Piroska and the Pantokrator. Dynastic Memory, Healing and Salvation in Komnenian Constantinople, red. M. Sághy, R. Ousterhout, Budapest 2019, s. 39–62
  • Szilard P., Koppány T., Somogyvár [w:] Paradisum plantavit. Bencés monostorok a középkori Magyarországon Benedictine Monasteries in Medieval Hungary, red. I. Takács, Pannonhalma 2001, s. 350–358
  • Szőke M., A garamszentbenedeki apátság alapítólevelének nyelvtörténeti vizsgálata, Debreceni 2015, s. 23–28
  • Szyszko-Bohusz A., Opactwo tynieckie, Tygodnik Powszechny 20 V 1947, s. 6–7
  • Świechowski Z., Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000
  • Świechowski Z., Ottońska konfesja katedry gnieźnieńskiej, Studia Źródłoznawcze 14 (1969), s. 1–12
  • Świechowski Z., Sztuka polska. Romanizm, Warszawa 2004
  • Świechowski Z., Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1990
  • Świechowski Z., Uwagi na temat architektury benedyktynów w Polsce XI w., [w:] Materiały sprawozdawcze z badań zespołu pobenedyktyńskiego w Mogilnie. Zeszyt 2, Warszawa 1980, s. 6–7
  • Šonje A., Bizant i crkveno graditeljswo u Istri, Rijeka 1981
  • Špehar O., The imperial city of Justiniana Prima as a paradigm of Constantinopolitan influence in the Central Balkans, [w:] The Danubian Lands between the Black Aegean and Adiriatic Seas (7th Century BC – 10th Century AD, red. G.R. Tsetskhladze, A. Avram, J. Hargrave, Oxford 2015, s. 229–234
  • Vorromanianische Kirchenbauten. Katalog der Denkmäler bis zum Ausgang der Ottonen. Nachtragsband, red. zb., München 1991
  • Vorromanische Kirchenbauten. Katalog der Denkmäler bis zum Ausgang der Ottonen, red. zb., München 1990
  • Wetesko L., Historyczne konteksty monarszych fundacji artystycznych w Wielkopolsce do początku XIII wieku, Poznań 2009
  • Winterhager P., A Pope, a King and Three Apses. Architecture and Prestige in Eight-Century Rome and Beyound, Convivium 7 (2020), s. 70–85
  • Winterhager P., Migranten und Stadgesellschaft im frühmittelalterlichen Rom. Grechischsprachige Einwanderer und ihre Nachkommen im diachronen Vergleich, Berlin–Boston 2020, s. 167–195
  • Wiszewski P., Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wrocław 2008
  • Zachwatowicz J., Gród gnieźnieński i pierwsze kościoły, [w:] Katedra gnieźnieńska, t. I, red. A. Świechowska, Poznań 1970, s. 11–22
  • Zaitz E., Badania archeologiczne w Opactwie OO. Benedyktynów w Tyńcu, [w:] Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red. A. Buko, Z. Świechowski, Warszawa 2000, s. 305–330
  • Zink J., Zur frühen Baugeschichte der ehem. Benediktinerklosterkirche St. Emmeram in Regensburg, [w:] 1250 Jahre Kunst und Kultur im Bistum Regensburg. Berichte und Forschungen, München–Zürich 1989, s. 501–541
  • Żurek M., Kościół konwentualny Panny Marii w Lubiniu. Rekonstrukcja kolejnych faz budowy i rozbudowy w XI–XIII wieku, [w:] Opactwo Benedyktynów w Lubiniu. Pierwsze wieki istnienia, red. Z. Kurnatowska, Poznań 1996, s. 37–42
  • Żurowska K., Działalność architektoniczna benedyktynów w Wielkopolsce w drugiej połowie XI w., Folia Historiae Artium 6–7 (1971), s. 122–127
  • Żurowska K., Kraków, Tyniec i benedyktyni, [w:] Artifex doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, t. 1, red. W. Bałus, M. Walanus, M. Walczak, Kraków 2007, s. 227–233
  • Żurowska K., Romański kościół opactwa benedyktyńskiego w Tyńcu, Folia Historiae Artium 6–7 (1971), s. 49–119

Ratyzbona beztranseptowa bazylika trójapsydowa katedra w Gnieźnie Regensburg a transept-less three-apse basilica the cathedral in Gniezno Bolesław Szczodry Bolesław II the Bold benedyktyni the Benedictines

Message to:

 

 

© 2017 Adam Marszałek Publishing House. All rights reserved.

Projekt i wykonanie Pollyart