Pedagogia autorytetu. Przyczynek do dyskusji nad podmiotowością dziecka

The text presents a weighty problem of the authority in pre-school education, which as an element of educational practice plays a decisive role in the process of generating cultural awareness of the child. The direct subject of the analysis are fragments of teacher-student dialogues that focus on the problem of authority; its practical exemplification is St. Francis (also the patron of the kindergarten in which the research was carried out). The teacher is participation in the process of transmitting knowledge about authority and in creating an emotional relationship between authority and student is particularly interesting. The problem of authority, which was essential for the article, turned out to be important for recognizing the importance of the so-called pedagogy of authority within which the child’s identity is at stake. In this sense, the article is a contribution to the discussion on the construction of the child’s subjectivity in the institutional context.

Prezentowany tekst podejmuje ważki w wychowaniu przedszkolnym problem autorytetu. Autorytet rozumieć można jako ten element praktyki edukacyjnej (socjalizacji i wychowania), który ma decydujące znaczenie w procesie wytwarzania świadomości kulturowej dziecka. Autorka bezpośrednim przedmiotem analizy uczyniła fragmenty dialogów nauczycielsko-uczniowskich, które skupiają się na problemie autorytetu; jego praktyczną egzemplifikacją jest postać św. Franciszka (jest to także patron przedszkola, w którym realizowano badania). Szczególnie interesujący jest tu udział nauczyciela, który organizuje i realizuje proces wychowania. Jego istota skupia się na procesie transmisji wiedzy o autorytecie. Drugim ważnym elementem tak realizowanego procesu wychowania jest wytwarzanie związku emocjonalnego między autorytetem i uczniem. Kluczowy dla artykułu problem autorytetu badany (analizowany i interpretowany) jest w odniesieniu do pedagogii, co pozwoliło autorce zrekonstruować tzw. pedagogię autorytetu. To w jej obrębie toczy się gra o kulturowość dziecka i o jego podmiotowość. W tym też znaczeniu artykuł jest przyczynkiem do dyskusji na temat konstruowania podmiotowości dziecka w kontekście instytucjonalnym.

REFERENCES:

• Archer, M.S. (2019). Kultura i sprawczość. Miejsce kultury w teorii społecznej. Tłum. P. Tomanek. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Arendt, H. (1994a). Co to jest autorytet. W: H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej (s. 113-174), tłum. M. Godyń, W. Madej. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Arendt, H. (1994b). Kryzys edukacji. W: H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej (s. 209-232), tłum. M. Godyń, W. Madej. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Bernstein, B. (1990). Odtwarzanie kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bruner, J. (2006). Kultura edukacji. Tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Dudzikowa, M. (2009). Na marginesie maszynopisu. W: L. Witkowski, Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii) (s. 481-496). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Erikson, E.H. (1996). Dzieciństwo i społeczeństwo. Tłum. P. Hejmej. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
• Klus-Stańska, D. (2000). Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Marquard, O. (1994a). Odciążenia. W: O. Marquard, Apologia przypadkowości (s. 8-20), tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Marquard, O. (1994b). Apologia przypadkowości. W: O. Marquard, Apologia przypadkowości (s. 119-142), tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Miller, R. (1981). Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Nikitorowicz, J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• J. Piaget, J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Tłum. T. Kołakowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szacka, B. (2007). Człowiek to nie jest piękne zwierzę. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tchorzewski de, A.M. (2017). Autorytet i jego struktura aksjologiczna. Studia Pedagogica Ignatiana, 5, s. 187-212.
• Tischner, J. (2005). Myślenie według wartości. W: J. Tischner, Myślenie według wartości (s. 477-493). Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 485-486.
• Urbaniak-Zając, D. (2016). Badania rekonstrukcyjne - poza subiektywnością i obiektywnością interpretacji. Na przykładzie analizy sytuacji trudnych w pracy zawodowej w doświadczeniu absolwentów pedagogiki. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2(23), s. 211-230.
• Urbaniak-Zając, D. (2015). Subiektywność - obiektywność poznania. Refleksje metodologiczne w kontekście badania wzorów doświadczeń zawodowych absolwentów pedagogiki. Rocznik Lubelski, 41, 1, s. 19-31.
• Witkowski, L. (2009). Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Witkowski, L. (2000). Rozwój i tożsamość w cyklu życia: studium koncepcji Erika H. Eriksona. Toruń: Wydawnictwo WIT-GRAF.