Kultura szkoły w narracji dziecka. Pomiędzy szansą a zagrożeniem dla rozwoju dziecka-ucznia

In the article, I focus on the elements of school’s culture, which is present in the narrative of the child’s student, embedding my reflections in the psychocultural approach to education (J.S. Bruner) and the Goffman’s model of total institutions. The collision of the child’s world, created by the culture of the family environment with the culture of the school, brings with it many tensions and imperatives for the constant reconstruction of meanings so far (un) present in his biographical experience. The analysis and interpretation of the child’s narrative interview in a constructivist approach has allowed to gather knowledge about patterns of behavior, prohibitions, precepts, expectations and values that the school culture overtly or covertly imposes on the child, socializing him/her into the role of a student. The cultural aspects taken up in the child’s narrative show what elements of the school’s cultural world represent opportunities and threats for the development of his or her identity and personality towards a sense of causality and values.

W artykule zwracam uwagę na elementy kultury szkoły, które są obecne w narracji dziecka-ucznia, osadzając swoje rozważania w psychokulturowym podejściu do edukacji oraz Goffmanowskim modelu instytucji totalnych. „Zderzenie świata” dziecka, kreowanego przez kulturę środowiska rodzinnego z kulturą szkoły niesie za sobą wiele napięć i imperatywów stałego rekonstruowania znaczeń do tej pory (nie)obecnych w jego biograficznych doświadczeniach. Analiza oraz interpretacja wywiadu narracyjnego dziecka w podejściu konstruktywistycznym umożliwiła zgromadzenie wiedzy na temat wzorców zachowań, zakazów, nakazów, oczekiwań oraz wartości, które kultura szkoły w sposób jawny lub ukryty narzuca dziecku, socjalizując go do roli ucznia. Podjęte aspekty kulturowe w narracji dziecka ukazują, jakie elementy kulturowego świata szkoły mogą stanowić szansę i zagrożenia dla rozwoju jego tożsamości oraz osobowości dla poczucia sprawstwa oraz wartości.

REFERENCES:

• Augé, M. (2010). Nie-miejsca wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Warszawa: PWN
• Babicka-Wirkus, A. (2018). Respektowanie prawa do autoekspresji a rytuały oporu gimnazjalistów. Warszawa: Biblioteka Rzecznika Praw Dziecka.
• Baranowska, A. (2008): Techniki adaptacji do życia w instytucji totalnej. Na przykładzie żołnierzy - mieszkańców obozu Babilon w Iraku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Bruner, J.S. (2006). Kultura edukacji. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Bruner, J.S. (1987). Procesy reprezentacji w dzieciństwie. W: J.S. Bruner, Poza dostarczone informacje. Studia z psychologii poznawania. Warszawa: PWN.
• Buliński, T. (2002). Człowiek do zrobienia. Jak kultura tworzy człowieka: studium antropologiczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Czarnecka, K., Zagółkowa, H. (1991). Słownik gwary uczniowskiej. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW.
• Eller, J.D. (2012). Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Filipiak, E. (2011). Z Wygotskim i Brunerem w tle: słownik pojęć kluczowych. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Foucault, M. (2009). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Gibbs, A. (2015). Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: PWN.
• Goffman, E. (2011). Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Gdańsk: GWP.
• Hofstede, G., Hofstede, G.J. (2007). Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Illich, I. (2010). Odszkolnić społeczeństwo. Warszawa: Biblioteka Myśli Współczesnej.
• James, A., Jenks, Ch., Prout, A. (1998). Theorizing childhood. Cambridge: Polity Press.
• Jaskulska, S. (2013): „Rytuał przejścia” jako kategoria analityczna. Przyczynek do dyskusji nad badaniem rytualnego oblicza rzeczywistości szkolnej. Studia Edukacyjne, 26, s. 79-97.
• Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: PWN.
• Kożyczkowska, A. (2018). Ja-świat: Romany Miller dialogowa i dialogiczna koncepcja socjalizacji i wychowania. W stronę osobowości zaangażowanej. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 2, s. 31-44.
• Lee, N. (2001). Childhood and society. Grownig up in an age of uncertainty. Buckingham: Open University Press.
• McLaren, P. (2015). Życie w szkołach. Wprowadzenie do pedagogiki krytycznej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW.
• Meighan, R. (1993). Socjologia edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Mendel, M. (2007). Społeczeństwo i rytuał. Heterotopia bezdomności. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Miller, R. (1981). Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia. Warszawa: PWN.
• Nowicka, E. (2009). Świat człowieka - świat kultury. Warszawa: PWN.
• Piwowarski, W. (1996). Socjologia religii. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Sztompka, P. (2004). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo „Znak”.
• Tuohy, D. (2002). Dusza szkoły. O tym, co sprzyja zmianie i rozwojowi. Warszawa: PWN.
• Turner, V.W. (1987). Betwixt and Between: the Liminal Period in Rites of Passage. W: L.C. Mahdi, S. Foster, M. Little (red.), Betwixt and Between. Patterns of Masculine and Feminine Initation. Illinois: Open Court Publishing.
• Wagner, I. (2005). Stałość czy zmienność autorytetów. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Wróblewski M. (2014). Człowiek w przestrzeniach szkoły. Studium antropologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Wygotski, L.S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: PWN.