O spotkaniu. W poszukiwaniu duchowego wymiaru relacji edukacyjno-wychowawczych
- Institution: Małopolska Uczelnia Państwowa im. rtm. W. Pileckiego w Oświęcimiu, Polska
- ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7527-4247
- Year of publication: 2023
- Source: Show
- Pages: 54-66
- DOI Address: https://doi.org/10.15804/kie.2023.01.04
- PDF: kie/139/kie13904.pdf
About encounter. In searching of spiritual dimension in educational-didactical relation
The purpose of this essay is to point out how important for righteous educational – didactical course the problem of encounter is. The method applied by author relies on analyzing the concept of encounter from the perspective of humanities and social studies. Thanks to that, there can be pointed out the essential (spiritual-metaphysical) aspect of encounter as an interpersonal event by reference to ontological category, of which example could be the space of interrelationship. The author assumed that an encounter is unquestionably a positive occurrence. The reference in this reflection is an issue of spiritual potential of homo sapiens and what comes with it – the culture condition of human population. Recently it is characterized rather weak, whereas the undisputed preeminence – domination of mass culture, which annihilates the spiritual element. For every humanist this situation is a justified reason for concern. Going back to the fundamental matter – strengthening the position of high culture, remembering that human being is an animal symbolicum and can not focus only on meeting the needs of a lower rank. Notwithstanding spirituality is demanding. It makes high demands, for the highest price, which the human has to pay that is the question of abjuration and that only a few can afford. All hope maintains in teachers – idealists who adoring the ideals of high culture will strengthen their spiritual existence and furthermore in educative process inspire and pass on values and ideals to their students, pupils. Conclusion which comes to mind after the analysis is following: a true educational – didactical relation can occur only then and exclusively when it will be in consequence of an encounter set on the spiritual foundation, of which the main beneficiaries will be students and pupils.
Celem opracowania jest wskazanie, jak ważne dla prawidłowego przebiegu procesu edukacyjno-wychowawczego jest zagadnienie spotkania. Zastosowana przez autora metoda polega na analizie pojęcia spotkania w perspektywie nauk humanistycznych i społecznych. Dzięki czemu można wskazać istotowe (duchowe-metafizyczne) aspekty spotkania jako wydarzenia interpersonalnego, poprzez odniesienie do kategorii ontologicznych, przykładem której może być przestrzeń obcowań. Autor założył, iż spotkanie jest z gruntu wydarzeniem pozytywnym. Punktem odniesienia w tej refleksji jest kwestia potencjału duchowego homo sapiens, a co za tym idzie – kondycji kultury populacji ludzkiej. W ostatnim okresie cechuje ją wyjątkowa słabość, natomiast niekwestionowany jest prymat (dominacja) kultury masowej, która unicestwia pierwiastek duchowy. Dla każdego humanisty sytuacja ta jest uzasadnionym powodem do niepokoju. Należy zatem powrócić do kwestii fundamentalnej – umacniania pozycji kultury wysokiej, pamiętając, iż człowiek to animal symbolicum i nie może skupiać się jedynie na zaspokajaniu potrzeb niższego rzędu. Jednakże duchowość jest wymagająca. Stawia człowiekowi wysokie wymagania; najwyższą ceną, którą przychodzi mu płacić jest kwestia wyrzeczeń, na które tylko niewielu może sobie pozwolić. Cała nadzieja w nauczycielach idealistach, którzy hołdując ideałom kultury wysokiej, będą umacniali swoje duchowe jestestwo, a następnie w procesie edukacyjno-wychowawczym inspirowali oraz przekazywali wartości i ideały swoim uczniom, wychowankom. Wniosek, który nasuwa się po tej analizie, jest następujący: prawdziwa relacja edukacyjno-wychowawcza może zaistnieć tylko i wyłącznie wtedy, gdy będzie następstwem spotkania osadzonego na duchowym fundamencie, którego głównymi beneficjentami będą uczniowie i wychowankowie.
REFERENCES:
- Ablewicz, K. (2007). (Nie)obecność ducha w wychowaniu człowieka. Z filozofii kultury Bogdana Nawroczyńskiego. Horyzonty wychowania, t. 6, 11, s. 57–79.
- Buber, M. (1992). Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych. Tłum. J. Doktór. Warszawa: PAX.
- Bukowski, J. (1987). Zarys filozofii spotkania. Kraków: Znak.
- Cassirer, E. (1998). Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Tłum. A. Staniewska. Warszawa: Czytelnik.
- Chałas, K. (2003). Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, t. 1. Lublin– –Kielce: Wydawnictwo Jedność.
- Chrost, S. (2013). Homo capax Dei jako ideał wychowania. Kraków: Impuls.
- Dawid, J.Wł. (1927). O duszy nauczycielstwa. Warszawa: Nasza Księgarnia.
- Dobroczyński, B. (2009). Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii. Kraków: NOMOS.
- Dygasiński, A. (1957). Pisma pedagogiczne. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
- Gadacz, T. (1993). Wychowanie jako spotkanie osób. W: Adamski F. (red.), Człowiek – Wychowanie – Kultura. Kraków: Wydawnictwo WAM.
- Gara, J. (2008). Pedagogiczne implikacje filozofii dialogu. Kraków: Wydawnictwo WAM.
- Giddens, A. (2002). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. A. Szulżycka. Warszawa: PWN.
- Goffman, E. (1981). Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. H. i P. Śpiewakowie. Warszawa: PIW.
- Hałas, E. (1993). Koncepcja człowieka w symbolicznym interakcjonizmie a problem homo aestimans. Roczniki Nauk Społecznych, t. 21. z. 1, s. 215–228.
- Ingarden, R. (1987). Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
- Krąpiec, M.A. (1991). Dzieła, t. 15, U podstaw rozumienia kultury. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
- Legowicz, J. (1975). O nauczycielu. Filozofia nauczania i wychowania. Warszawa: PAN.
- May, R. (1989). Psychologia i dylemat ludzki. Tłum. T. Mieszkowski. Warszawa: PAX.
- Michałowski, S.Cz. (1999). Spotkanie jako metoda bycia w pedagogice personalistycznej. W: F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania. (s. 129–140). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Milerski, B. (2008). Pedagogika dialogu: filozoficzne inspiracje i perspektywy. Paedagogia Christiana, 1, s. 29–42.
- Miłosz, Cz. (1989). Metafizyczna pauza. Kraków: Znak.
- Nowak, M. (2000). Personalizm historyczny i „pedagogie” o inspiracji personalistycznej. W: Z. Kwieciński (red.), Alternatywy myślenia o/dla edukacji (s. 211–238). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
- Nowicki, A. (1981). Nauczyciele. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
- Nowicki, A. (1985). Przestrzeń spotkań. Prolegomena do inkontrologicznej filozofii przestrzeni. W: A. Nowicki (red.), Filozofia przestrzeni (s. 7–27). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
- Ostrowska, U. (2003). Inkontrologia pedagogiczna. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t .2. (s. 324–328). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
- Ryk, A. (2006). (Po) nowoczesny podmiot w doświadczeniu spotkania. Antropologiczne aspekty pedagogiki spotkania. Kraków: Impuls.
- Ryk, A. (2016). Bogdan Nawroczyński – twórca pedagogiki kultury. W: A. Walczak, A. Wróbel, M. Wasilewski (red.), Poglądy pedagogiczne Bogdana Nawroczyńskiego i ich współczesne implikacje (s. 29–36). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Scheler, M. (1986). Istota i formy sympatii. Tłum. A. Węgrzecki. Warszawa: PWN.
- Steiner, G. (2003). Nauki mistrzów. Tłum. J. Łoziński. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
- Śliwerski, B. (2005). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Impuls.
- Tarnowski, J. (1993). Jak wychowywać? Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
- Tischner, J. (1982). Myślenie według wartości. Kraków: Znak.
- Tischner, J. (2001). Filozofia dramatu. Kraków: Znak.
- Węgrzecki, A. (2014). Wokół filozofii spotkania. Kraków: Wydawnictwo WAM.
- Wieczorek, K. (1990). Dwie filozofie spotkania. Konfrontacja myśli Józefa Tischnera i Andrzeja Nowickiego. Katowice: Uniwersytet Śląski.
spotkanie edukacja wychowanie duchowość nauczyciel encounter Education didactic spirituality teacher