Rodzina z pominiętym pokoleniem: doświadczenia życiowe dziadków wychowujących wnuki

A family with a skipped generation: the lived experiences of grandparents raising grandchildren

Aim: In the last decade, many countries around the world have seen an increase in the number of skip-generation families in which grandparents take over the responsibility of raising grandchildren. The phenomenon described is also becoming more common in Poland. This article presents selected results of a study aimed at better understanding the experiences of grandparents raising grandchildren in skipped generation families. Methods: Participants were purposively selected from grandparents raising grandchildren living in skipped generation families in the Podlaskie Province. Data were collected through semi-structured in-depth interviews with 20 participants. The use of a biographical perspective in the research provided detailed narratives of the life experiences of older grandparents in skip generation families. Results and conclusions: The grandparents’ stories show the duality of experience consisting simultaneously of stress/satisfaction, sadness/joy, being seen/not seen. Addressing the issues faced by grandparents living in households with the skipped generation is important as it can reduce stress levels. Therefore, it is necessary to develop a model of support for grandparents raising grandchildren in skipped generation households which could be relevant for adapting to a new life situation and increasing psychological well-being.

Cel: W ostatniej dekadzie w wielu krajach na świecie obserwuje się wzrost liczby rodzin z pominiętym pokoleniem, w których dziadkowie przejmują obowiązki związane z wychowaniem wnuków. Opisywane zjawisko staje się również coraz bardziej powszechne w Polsce. Artykuł prezentuje wybrane wyniki badań, których celem jest lepsze zrozumienie doświadczeń dziadków wychowujących wnuki w rodzinach z pominiętym pokoleniem. Metody: Uczestnicy zostali celowo wybrani spośród dziadków wychowujących wnuki, żyjących w rodzinach z pominiętym pokoleniem w województwie podlaskim. Dane zostały zebrane za pomocą częściowo ustrukturyzowanych wywiadów pogłębionych z 20 uczestnikami. Zastosowanie w badaniach perspektywy biograficznej pozwoliło na uzyskanie szczegółowych narracji dotyczących doświadczeń życiowych starszych dziadków w rodzinach z pominiętym pokoleniem. Wyniki i wnioski: Opowieści dziadków ukazują dwoistość doświadczenia składającego się jednocześnie ze stresu/satysfakcji, smutku/radości, bycia widzialnym/niewidzialnym. Rozwiązywanie problemów, z którymi borykają się dziadkowie żyjący w gospodarstwach domowych z pominiętym pokoleniem, jest istotne, ponieważ może zmniejszyć poziom stresu. Dlatego też konieczne jest wypracowanie modelu wsparcia dziadków wychowujących wnuki w rodzinach z pominiętym pokoleniem, co mogłoby mieć znaczenie w kontekście adaptacji do nowej sytuacji życiowej i zwiększenia dobrostanu psychicznego.

REFERENCES:

• Borowik, J. (2016). Niestandardowa rola dziadków w rodzinie migracyjnej – uwarunkowania i konsekwencje. W: Z. Kawczyńska-Butrym, E. Czapka (red.), Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet (s. 127–134). Lublin: Wydawnictwo POLIHYMNIA.
• Bryson, K.C., Casper, L.M. (1999). Coresident grandparents and grandchildren (Current Population Reports, Special Studies). Washington, DC: U.S. Department of Commerce. Pobrane z: https://cps.ipums.org/cps/resources/cpr/p23-198.pdf.
• Bugajska, B., Timoszak-Tomczak, C. (2006). Człowiek stary wobec przyszłości. W: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia (s. 61–70). Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Bundy-Fazioli, K., Fruhauf, Ch., Miller, J.L. (2013). Grandparents Caregivers’ Perceptions of Emotional Distress and Well-Being, Journal of Family Social Work, 16:5, 447-462, DOI: 10.1080/10522158.2013.832461. Pobrane z: http://dx.doi.org/10.1080/105221 58.2013.832461.
• Dolbin-MacNab, M., Keiley, M. (2009). Navigating interdependence: How adolescents raised solely by grandparents experience their family relationships. Family Relations, 58(2), 162–175. Pobrane z: http://dx.doi.org/10.1111/j.1741-3729.2008.00544.x.
• Dubas, E. (2015), Andragogiczne badania biografii – zakresy, trudności, etyka badacza (wybrane aspekty). W: E. Dubas, J. Stelmaszczyk (red.), Biografie i uczenie się. Biografia i Badanie Biografii (s. 31–47). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dunne, E.G., Kettler, L.J. (2007). Grandparents raising grandchildren in Australia: Exploring psychological health and grandparents’ experience of providing kinship care. International Journal of Social Welfare, 16, 1–13.
• Ellis, R.R., Simmons, T. (2014). Coresident grandparents and their grandchildren: 2012. Population characteristics. U.S. Census Bureau. Pobrane z: https://www.census.gov/content/dam/Census/library/publications/2014/demo/p20-576.pdf.
• Fitzpatrick, M. (2004). Grandparents raising grandchildren. Melbourne: Council on the Ageing.
• Generations United. (2015). The state of grandfamilies in America: 2015. Pobrane z: https://www.gu.org/resources/the-state-of-grandfamilies-in-america2017/.
• Halicki, J. (2010). Obrazy starości. Rysowane przeżyciami seniorów. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Kalomo, E.N., Besthorn, F.H. (2018). Caregiving in Sub-Saharan Africa and Older, Female Caregivers in the Era of HIV/AIDS: A Namibian Perspectivethe Era of HIV/AIDS: A Namibian Perspective. GrandFamilies: The Contemporary Journal ofGrandFamilies: The Contemporary Journal of Research, Practice and PolicyResearch, Practice and Policy, 5(1), 33–48. Pobrane z: https://scholarworks.wmich.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1069&context=grandfamilies.
• Kidman, R., Thurman, T.R. (2014) Caregiver burden among adults caring for orphaned children in rural South Africa. Vulnerable children and youth studies, 9(3), 234–246 Pobrane z: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4066884/.
• Kim, S. (2015). Effects of death anxiety and meaning of life on somatization of grandparents raising grandchildren. Journal of Korean Academy of Nursing, 45(2), 262–270. https://doi.org/10.4040/jkan.2015.45.2.262.
• Lalak, D. (2010). Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• Langosch, D. (2012). Grandparents parenting again: Challenges, strengths, and implications for practice. Psychoanalytic Inquiry, 32(2), 163–170. Pobrane z: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/07351690.2012.655637?scroll=top&needAccess=true.
• Minkler, M., Fuller-Thomson, E., Miller, D., Driver, D. (2000). Grandparent caregiving and depression. W: B. Hayslip, R.S. Goldberg-Glen (red.), Grandparents raising grandchildren: Theoretical, empirical and clinical perspectives (s. 207–219). New York: Springer.
• Mugisha, J., Scholten, F., Owilla, S., Naidoo, N., Seeley, J., Chatterji, S., Boerma, T. (2013). Caregiving responsibilities and burden among older people by HIV status and other determinants in Uganda. AIDS care, 25(11), 1341–1348. Pobrane z: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23394785/.
• Richards, A. (2001). Second time around: A survey of grandparents raising their grandchildren. London: Family Rights Group.
• Rocznik Statystyczny GUS (2021). Główny Urząd Statystyczny. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/dzieci-i-rodzina/dzieci/.
• Schatz, E., Seeley, J. (2015). Gender, ageing and carework in East and Southern Africa: A review. Global public health, 10(10), 1185–1200. Pobrane z: https://www.researchgate.net/profile/EnidSchatz/publication/276071560_Gender_ageing_carework_in_East_and_Southern_Africa_A_review/links/55d23d7108ae0b8f3ef7b37e/Genderageing-carework-in-East-and-Southern-Africa-A-review.pdf?origin=publication_detail.
• Shakya, H.B., Usita, P.M., Eisenberg, Ch., Weston, J., Liles, S. (2012). Family well-being concerns of grandparents in skipped generation families, Journal of Gerontological Social Work, 55:1, 39–54. Pobrane z: http://dx.doi.org/10.1080/01634372.2011.620072 https://www.researchgate.net/profile/Holly-Shakya/publication/221725671_Family_Well-Being_Concerns_of_Grandparents_in_Skipped_Generation_Families/links/55aea19e08aee0799220e4b3/Family-Well-Being-Concerns-of-Grandparentsin-Skipped-Generation-Families.pdf?origin=publication_detail.
• Sichimba, F., Mooya, H., Mesman, J. (2017). Predicting Zambian grandmothers’ sensitivity toward their grandchildren. The International Journal of Aging & Human Development, 85(2), 185–203. https://doi.org/10.1177/0091415016680070. Pobrane z: https://psycnet.apa.org/record/2017-23290-003.
• Song, Y.J., Yan, C.W. (2012). Depressive symptoms among grandparents raising grandchildren: The role of resources. Australasian Journal on Ageing, 31, 55.
• United Nations. (2011). Current Status of the Social Situation, Well-Being, Participation in Development and Rights of Older Persons Worldwide, New York: Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Pobrane z: https://www.un.org/esa/socdev/ageing/documents/publications/current-status-older-persons.pdf.
• Winokur, M., Holtan, A., Valentine, D. (2009). Kinship care for the safety, permanency, and well-being of children removed from the home for maltreatment. Cochrane Database of Systematic Reviews, 1. Pobrane z: http://www.ocwtp.net/PDFs/ProtectOHIO/Winokur_Kinshipcare_review.pdf.