Transformacja czy transmisja? Edukacja humanistyczna wobec problemów „przeniesienia” w relacji pedagogicznej

Transformation or Transmission? Humanities Education Facing the Problems of “Displacement” in Pedagogical Relation

In my paper I discuss in pedagogical context the mechanism which Freud referred to as “transference”, and expand this subject with pedagogically relevant commentaries of Jacques Lacan who has proposed to inscribe the Freudian concept of transference into the wider context of the functioning of the authority comprised by the problematic of knowledge as such. The aim of this examination is not only to draw attention to numerous psychoanalytical insights into man’s existence in culture that may enrich pedagogical reflection with new intellectual stimuli, but also to show both positive, and negative sides of the mechanism of transference in education (consisting respectively in facilitating the process of learning and debilitating it) and in this way consider from a different perspective the ambivalence of the teacher’s authority in the classroom.

REFERENCES:

• Bird B., Notes on Transference: Universal Phenomenon and Hardest Part of “Analysis”, „Journal of the American Psychoanalytic Association” 1972, No. 20.
• Bracher M., Transference, Desire, and the Ethics of Literary Pedagogy, „College Literature” 1999, No. 3, Vol. 29.
• Brooke R., Lacan, Transference, and the Writing Instruction, „College English” 1987, No. 6, Vol. 49.
• Felman Sh., Psychoanalysis and Education: Teaching Terminable and Interminable, „Yale French Studies” 1982, No. 63.
• Freud S., Some Reflections on Schoolboy Psychology (1914) [w:] The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIII (1913–1914): Totem and Taboo and Other Works, London 1955.
• Freud S., Poza zasadą przyjemności, Warszawa 2005.
• Giroux H.A., Postmodernism and the Discourse of Educational Criticism, „Journal of Education” 1988, No. 3, Vol. 170.
• Giroux H.A., Schooling as a Form of Cultural Politics: Toward a Pedagogy of and for Difference [w:] Critical Pedagogy, the State, and Cultural Struggle, H.A. Giroux, P. McLaren (red.), Albany 1989.
• Gołębniak D., Nauczanie i uczenie się w klasie [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, Vol. II, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Warszawa 2003.
• Jay G.S., The Subject of Pedagogy: Lessons in Psychoanalysis and Politics, „College English” 1987, No. 7, Vol. 49.
• Klus-Stańska D., Wiedza, która zniewala. Transmisyjne tradycje w szkolnej edukacji, „Forum Oświatowe” 2012, nr 1, Vol. 46.
• Kwaśnica R., Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław 1987.
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, vol. II, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Warszawa 2003.
• Kwiatkowska H., Pedeutologia, Warszawa, 2012.
• Kwieciński Z., Kryzys społeczeństwa wychowującego. (Hipotezy ostrzegawcze – propozycje naprawy) [w:] Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, Olecko 1995.
• Kwieciński Z., Szkoła potem. Nadzieje i zwątpienia [w:] Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, Olecko 1995.
• Kwieciński Z., Mimikra czy sternik? Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego [w:] Z. Kwieciński, Tropy – Ślady – Próby. Studia i szkice z pedagogii pogranicza, Poznań– –Olsztyn 2000.
• Kwieciński Z., Pedagogia przejścia i pogranicza. Zamiast wstępu [w:] Z. Kwieciński, Tropy – Ślady – Próby. Studia i szkice z pedagogii pogranicza, Poznań–Olsztyn 2000.
• Lacan J., La psychanalyse et son enseignement [w:] J. Lacan, Écrits, Paris 1966.
• Lacan J., Du sujet enfin en question [w:] J. Lacan, Écrits, Paris 1966.
• Lacan J., Le Séminaire, Livre XI: Les quatres concepts fondamentaux de la psychanalyse, Paris 1973.
• Lacan J., …ou pire. Compte-rendu du Séminaire, Livre XIX, 1971–1972, „Scilicet” 1975.
• Lacan J., The Seminar, Book XX: Encore, New York–London 1999.
• Lacan J., The Seminar, Book XVII: The Other Side of Psychoanalysis, New York–London 2007.
• McLaren P., Postmodernism and the Death of Politics [w:] Politics of Liberation: Paths from Freire, P. McLaren, C. Lankshear (red.), New York–London 1994.
• Penley C., Teaching in Your Sleep: Feminism and Psychoanalysis [w:] Theory in the Classroom, C. Nelson (red.), Urbana 1986.
• Witkowski L., Decentracyjne dylematy w edukacji [w:] L. Witkowski, Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność, Warszawa 1998.
• Witkowski L., Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia i szkice, Warszawa 2007.