Diagnoza spektrum autyzmu u osób dorosłych jako biograficzny przełom

Prezentowane badania dotyczą nieobecnego w dostatecznym stopniu w literaturze naukowej wątku dorosłych osób z diagnozą zaburzeń ze spektrum autyzmu. Ich podmiotem uczyniłam osoby szczególne: takie, które swoją diagnozę otrzymały będąc osobami dorosłymi. W centrum mojego badawczego zainteresowania znajdują się ich biografie. Analiza uzyskanych wywiadów narracyjnobiograficznych skoncentrowana jest przede wszystkim na strukturze biograficznej zwanej biograficznym przełomem. W narracjach dorosłych osób ze spektrum autyzmu diagnoza jawi się jak punkt zwrotny w biografii, który wywiera zasadniczy wpływ na życie nosicieli opowieści poprzez zmianę jego biegu i/lub transformację tożsamości.

The research presented regards the issue of adults with diagnosed autism spectrum disorder, the presence of which in the scientific literature has been insufficient so far. For the object of my research I have chosen special people: individuals who were diagnosed with the autism spectrum disorder as adults. Their biographies are the focus of my research interest. In the analysis of the biographical narratives I obtained, my interest is centred primarily on the biographical structure referred to as the biographical breakthrough. In the narratives of adults with autism spectrum disorder, the diagnosis appears as a turning point in their biography, exerting a significant impact on the life of the story protagonists by changing its course and/or transforming their personal identity.

REFERENCES:

• Attwood, T. (2007). The Complete Guide to Asperger’s Syndrome. London: Jessica Kingsley.
• Baron-Cohen, S., Wheelwright, S. (1999). Obsessions in children with autism or Asperger syndrome. Content analysis in terms of core domains of cognition. The British Journal of Psychiatry: The Journal of Mental Science, 175, s. 484-490.
• Buława-Halasz, J. (2015). Emancypacja osób autystycznych. Wprowadzenie do zagadnie-nia. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 10, s. 73-87. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2015.10.05.
• Davidovitch, M., Levit-Binnun, N., Golan, D., Manning-Courtney, P. (2015). Late Diagnosis of Autism Spectrum Disorder After Initial Negative Assessment by a Multidisciplinary Team. Journal of Developmental and Behavioral Paediatrics, 36(4), s. 227-234. DOI: 10.1097/DBP.0000000000000133.
• Dobrowolska, D. (1992). Przebieg życia - fazy - wydarzenia. Kultura i Społeczeństwo, 2, s. 75-88.
• Goffman, E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: Gdańskie Wy-dawnictwo Psychologiczne.
• Hacking, I. (2009). Autistic autobiography. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1522), s. 1467-1473. DOI:10.1098/rstb.2008.0329.
• Kaźmierska, K. (2012). Wprowadzenie. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Kaźmierska, K. (2016). Od redaktora: Proces transformacji w doświadczeniach biogra-ficznych. Przegląd Socjologii Jakościowej, 2(12), s. 6-16. Pobrane z: http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume34/PSJ_12_2_Kazmierska.pdf.
• Kaźmierska, K. (2016). Wywiad narracyjny - technika i pojęcia analityczne. W: R. Dopiera-ła, K. Waniek (red.), Biografia i wojna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kohli, M. (2012). Biografia: relacja, tekst, metoda. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Piorunek, M. (2016). Liczby i słowa w badaniach humanistycznych i społecznych. (Nie)dychotomiczność paradygmatów badawczych. W: M. Piorunek (red.), Badania bio-graficzne i narracyjne w perspektywie interdyscyplinarnej. Aplikacje - Egzemplifikacje - Dylematy metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Płatos, M. (2018). Autyzm odcieleśniony. Historia społecznego konstruowania autyzmu jako choroby, zaburzenia i niepełnosprawności. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura, 10, s. 100-112. Pobrane z: http://studiadecultura.up.krakow.pl/article/view/4633/4349.
• Płatos, M. (red.). (2016). Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”. Pobrane z: http://www.spisautyzmu.pl/index_files/raport_OSA.pdf.
• Rokuszewska-Pawełek, A. (1996). Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej FritzaSchutzego. ASK, 1, s. 37-54. Pobrane z: https://kb.osu.edu/bitstream/handle/1811/69470/ASK_1996n3_37_54.pdf?sequence=1.
• Rynkiewicz, A., Łucka, I., Fryze M. (2012). Wysokofunkcjonujące dziewczęta z autyzmem i zespołem Aspergera - przyczyny rzadkiego diagnozowania, opis przypadków. Psy-chiatria, 2(9), s. 43-52. Pobrane z: journals.viamedica.pl.
• Rzeźnicka-Krupa, J. (2007). Niepełnosprawność i świat społeczny. Szkice metodologiczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Rzeźnicka-Krupa, J. (2013). Niepełnosprawność intelektualna - narracje, reprezentacje, konteksty. Niepełnosprawność, 10, s. 85-111. Pobrane z: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Niepelnosprawnosc/Niepelnosprawnosc-r2013-t-n10/Niepelnospraw-nosc-r2013-t-n10-s85-111/Niepelnosprawnosc-r2013-t-n10-s85-111.pdf.
• Schopler, E. (1996). Are autism and Asperger syndrome (AS) different labels or different disabilities? Journal of Autism Developmental Disorder, 26(1), s. 109-110.
• Schütze, F. (2012). Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficz-nym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Sławińska, A. (2014). Zespół Aspergera u osób dorosłych - zbieżność z innymi zaburzenia-mi, zaburzenia współwystępujące i problemy towarzyszące. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 14, s. 304-307. Pobrane z: psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1…/c/Psychiatria4.2014Slawinska_ZA.pdf.
• Strauss, A.L. (2012). Transformacja tożsamości. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biogra-ficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Świtaj, P. (2009). Rola diagnozy psychiatrycznej w procesie stygmatyzacji osób z zabu-rzeniami psychicznymi. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 18(4), s. 377-386. Pobrane z: ppn.ipin.edu.pl.
• Treichel, B. (2012). Tożsamości biograficzne i zbiorowe w wywiadach narracyjnych. Przyczynek lingwistyczny. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów. Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• http://www.autism.org.uk.
• http://niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/zrob-sobie-test-czy-jestes-z-kregu-aspi.