Construction of Non-heteronormativity in Children’s World: Analysis of Selected Books for Children

Heteronormativity refers to a rigorous social gender order in which the only assumed and accepted gender division is between male and female. Non-heteronormativity implies a loosening of the social gender dichotomy. Both the concepts of heteronormativity and non-heteronormativity in relation to children are rarely used, probably because of prevailing notions of an essentially asexual and unproblematically heteronormative, ‘natural’ process of gender identity acquisition in childhood. In this paper, I address the issue of gender and sexuality in childhood in academic discourses and analyse the construction of non-heteronormativity in selected children’s books. Impulses for the research are provided by critical readings of classical psychological and sociological developmental theories, as well as theories and research on the construction of gender identities in children rooted in the paradigm of social constructivism. The presentation of books created with children in mind, in which the authors point to a way of “taming” non-heteronormativity in the children’s world, may strengthen inclusive tendencies in educational activities and change the existing social gender order.

REFERENCES:

• Abramowicz, M. (Ed.) (2011). Wielka nieobecna. O edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Anty­dyskryminacyjnej.
• Bem, S.L. (2000). Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Transl. S. Pikiel. Gdańsk: GWP.
• Bozzet, F.W., Sussman, M.B. (1989). Homosexuality and family relations: Views and research issues. Marriage and Family Review, 14(3–4), 1–8.
• Cackowska, M. (2013). Ideologie dzieciństwa a/i tabu w książkach obrazkowych dla dzieci. Opuscula Sociologica, 3(5), 19–30.
• Cackowska, M. (2017). Współczesna książka obrazkowa – pojęcie, typologia, badania, teorie, konteksty, dyskursy. In: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, & J. Szyłak (Eds.), Książka obrazkowa. Wprowadzenie (pp. 11–48). Poznań: Instytut Kultury Popularnej.
• Connell, R. (1995). Masculinities. Berkeley–Los Angeles: University of California Press.
• Connell, R. (2013). Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym. Transl. O. Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cysewski, K. (2001). O literaturze dla dzieci i młodzieży. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwer­sytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Dragan, W.Ł, & Iniewicz, G. (Eds.) (2020). Orientacja seksualna. Źródła i konteksty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Duszak, A., & Fairclough, N. (Eds.). (2008). Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Dynarski, W. (2016). Trzy opcje to za mało. Różnorodność transpłciowych tożsamości w ba­daniach społecznych. In: U. Kluczyńska, W. Dynarski, & A.M. Kłonkowska (Eds.), Poza schematem. Społeczny konstrukt płci i seksualności (pp. 21–38). Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Fidowicz, A. (2016). Bohater nieheteronormatywny w powieści Nad czarną wodą Haliny Górskiej. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Humanistyczne, 15, pp. 57–71.
• Gawlicz, K., Rudnicki, P., & Starnawski, M. (Eds.) (2015). Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. O budowaniu edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskrymi­nacyjnej.
• Grunt-Mejer, K., & Iniewicz, G. (2020) Psychospołeczne korelaty orientacji seksualnej. In: W.Ł. Dragan, & G. Iniewicz (Eds.), Orientacja seksualna. Źródła i konteksty (pp. 15–47). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Harris, J.R. (2000). Geny czy wychowanie? Co wyrośnie z naszych dzieci i dlaczego. Transl. A. Polkowski. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Hyde, J.S., & Jaffee, S. (2000). Becoming a Heterosexual Adult. Journal of Social Issues, 56(2), pp. 283–296. DOI: 10.1111/0022-4537.00166.
• Iniewicz, G., & Ogarek-Szulc, K. (2020). Specyfika sytuacji młodzieży i kontekst rodzinny. In: W.Ł. Dragan, & G. Iniewicz (Eds.), Orientacja seksualna. Źródła i konteksty (pp. 165–177). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Jarkovská, L. (2014). Children’s Literature and the Politics of Gender. Journal of Gender and Power, 2(2), 73–82.
• Kłonkowska, A., & Dynarski, W. (2017, September 30). Gender i inne kłopotliwe terminy, czyli jak mówić o różnorodności i (nie)normatywności płciowej i seksualnej. Jakieś Stu­dia Gejowskie lub Lesbijskie. Retrieved February 1, 2021 from: https://jsgll.wordpress.com/2017/09/30/gender-i-inne-klopotliwe-terminy-czyli-jak-mowic-o-roznorodnosci-i-nienormatywnosci-plciowej-i-seksualnej-anna-klonkowska-wiktor-dynarski/.
• Krauze-Sikorska, H., & Klichowski, M. (Eds.) (2020). Pedagogika dziecka. Podręcznik aka­demicki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kümmerling-Meibauer, B. (2017). Od niemowląt po dorosłych. Europejska książka obrazkowa w nowym tysiącleciu. Transl. H. Dymel-Trzebiatowska. In: M. Cackowska, H. Dymel-Trzebiatowska, & J. Szyłak (Eds.), Książka obrazkowa. Wprowadzenie (pp. 79–105). Poznań: Instytut Kultury Popularnej.
• Lindenbaum, P. (2015). Igor i lalki. Transl. K. Skalska. Poznań: Wydawnictwo Zakamarki.
• Loter, M. (2016). Chłopiec w czerwonej sukience. Chorzów: Videograf.
• Martin, K.A. (2009). Normalizing Heterosexuality: Mothers’ Assumptions, Talk, and Strate­gies with Young Children. American Sociological Review, 74(2), pp. 190–207.
• Myers, K., & Raymond, L. (2010). Elementary School Girls and Heteronormativity: The Girl Project. Gender & Society, 24(2), 167–188. DOI: 10.2307/27809264.
• Nodelman, P. (2004). Illustration and Picture Books. In: P. Hunt (Ed.), International Com­panion Encyclopaedia of Children’s Literature. Vol. 1. (2nd ) (pp. 123–134). New York–London: Routledge Taylor & Francis Group.
• Nowak-Kluczyński, K., Słupska, K., Kuszak, K., Zamojska, E., Kabacińska-Łuczak, K. (2020). Literatura dla dzieci. In: H. Krauze-Sikorska, & M. Klichowski (Eds.), Pedagogika dzie­cka. Podręcznik akademicki (pp. 179–214). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Pawłowska, M., & Szamałek, J. (2015). Kim jest ślimak Sam? Illustrated by K. Bogucka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Pilátová, M. (2012). Jura a lama. Illustrated by D. Dutková. Praha: LePress.
• Pogorzelska, M., & Rudnicki, P. (2020). Przecież jesteśmy! Homofobiczna przemoc w polskich szkołach – narracje gejów i lesbijek. Kraków: Impuls.
• Sehested, C. (2012). Tabu w książkach z obrazkami. O rozmawianiu z dziećmi na temat książek. Transl. J. Hald. In: B. Sochańska, & J. Czechowska (Eds.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci (pp. 19–27). Poznań–Warszawa: Duński Instytut Kultury, Media Rodzina.
• Sochańska, B., & Czechowska, J. (Eds.). (2012). Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci. Poznań–Warszawa: Duński Instytut Kultury, Media Rodzina.
• Sunderland, J., & McGlashan, M. (2012). The Linguistic, Visual and Multimodal Represen­tation of Two-Mum and Two-Dad Families in Children’s picturebooks. Language and Literature, 21(2), 189–210. DOI: 10.1177/0963947011435863.
• Thorne, B. (1993). Gender Play: Girls and Boys in School. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Twenge, J.M. (2019). Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości* i co to oznacza dla nas wszystkich. Transl. O. Dziedzic. Warszawa: Smak Słowa.
• Van Dijk, T.A. (Ed.) (2001). Dyskurs jako struktura i proces. Transl. G. Grochowski. Warszawa: PWN.
• Weeks, J. (1981). Discourse, Desire and Sexual Deviance: Some Problems in a History of Homosexuality. In: K. Plummer (Ed.), The Making of the Modern Homosexual (pp. 76–111). London: Hutchinson.
• Waksmund, R. (2000). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy, gatunki, kon­teksty). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• West, C., & Zimmerman, D.H. (1987). Doing Gender. Gender & Society, 1(2), 125–151. DOI: 10.1177/0891243287001002002.
• Zamojska, E. (2010). Równość w kontekstach edukacyjnych. Wybrane aspekty równości w pol­skich i czeskich podręcznikach szkolnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.