Podmiotowość i wspólnotowość w amerykańskiej koncepcji settlement i polskich programach integracji migrantów w społecznościach lokalnych

Współczesne dyskusje o problemach państw europejskich przyjmujących rzesze migrantów stanowią wiodące wątki namysłu nad humanitarnymi rozwiązaniami problemu masowego napływu obywateli różnych narodowości i kultur do Europy, a także współczesnego rozumienia idei wielokulturowości, tolerancji oraz przestrzegania praw człowieka. Celem artykułu jest ukazanie pomijanego dotąd wątku obywatelskiego działania w społecznościach lokalnych na rzecz integracji i inkluzji migrantów i azylantów. Przykład XIX projektu Hull House z Chicago (USA) ukazuje, jak próbowano ten problem rozwiązywać lokalnymi siłami społecznymi w czasach, gdy migrantami byli Europejczycy. Autorki zadają w tym kontekście pytanie, czy i w jakim stopniu w czasach współczesnych rola obywateli jest i powinna być bardziej znacząca w debatach polityki społecznej i międzynarodowych dyskusjach międzypaństwowych. Ukazują szereg współczesnych inicjatyw lokalnych, będących odpowiedzią zwykłych mieszkańców na to, jak widzą możliwości i realizacje działań przyjmujących i włączających nowych przybyszów do społeczeństwa.

Contemporary discussions about the European countries’ problems of hosting masses of migrants are the leading themes of various cultural and educational debates, in particular, around the reflection on humanitarian solutions to the problem of mass influx of foreigners coming to Europe. The question is raised on processes of adaptation of citizens with different nationalities and cultures, as well as on current understandings of the idea of multiculturalism, tolerance and respect for human rights. The aim of the article is to show the topic, still nor studied to greater extend, on how local communities engage in the integration and inclusion processes towards migrants and asylum seekers. The 19th example of the Hull House project from Chicago, USA shows how the problem was addressed by local social networks at a time when Europeans were migrating. The authors ask in this context, whether and to what extent, in modern times, the active role of local communities and their citizens is and/or should be more significant in actions and debates on national and international social policies towards migrants. A number of contemporary local initiatives in Poland are shown as the examples of the ordinary residents response to the possibilities and implementations of local actions aimed at integrating and engaging newcomers in the society.

REFERENCES:

• Adamczyk, A. (2017). Kryzys migracyjny w Europie a polska polityka imigracyjna. StudiaMigracyjne - PrzeglądPolonijny, 163, s. 307-331.
• Addams, J. (1902). Democracy and Social Ethics. New York: Macmillan.
• Addams, J. (1910). Twenty Years at Hull-House with Autobiographical Notes. New York: Macmillan.Addams, J. (1912). A New Conscience and an Ancient Evil. New York: Macmillan.
• Ager, A., Stranger, A. (2004). Indicators of Integration: final report. Edinburg: Queen Margaret University College.Arnstein, Sh. (2012). Drabina partycypacji. W: P. Sadura. J. Erbel (red.), Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Krytyka Polityczna.
• Barbuto, D.M. (1999). American Settlement House and Progressive Social Reform. An Encyclopedia of the American Settlement Movement. Phoenix, Arizona: Oryx Press.
• Bieniecki, M., Kaźmierkiewicz, P., Matusz-Protasiewicz, P. (2013). Ewaluacja i ocenanskuteczności działań prowadzonych w Polsce przy finansowym wsparciu Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich w latach 2007-2012. Gliwice: Instytut Studiów Migracyjnych.
• Brookfield, S. (2005). The Power of Critical Theory for Adult Learning and Teaching. New York: Two Penn Plaza.
• Bryan, M., McCree, M., Davis, A. (eds.). (1990). One Hundred Years at Hull-House. Bloomington: Indiana University Press.
• Budyta-Budzińska, M. (2016). Polacy na Islandii. Rekonstrukcja przestrzeniobecności. Warszawa: PWN.
• CBOS (2018). Stosunek Polaków i Czechów do przyjmowania uchodźców. Komunikat z badań Nr 87/2018. Pobrane z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_087_18.PDF
• Chmielewski, W., Nackenoff, C., Fischer, M.. (2009). Jane Addams and the Practice of Democracy. Champaign, Ilinois: University of Illinois Press.
• Deegan, M. (2002). Hull-House, and the University of Chicago: A New Conscience Against Ancient Evils. Westport, Conn.: Praeger.
• Diouf, M., Średziński, P. (2012). Integracja przez kulturę i wzajemne poznanie. Warszawa: Fundacja „AfrykaInaczej”.
• Elshtain, J.B. (2002). Jane Addams and the Dream of American Democracy. New York: Basic Books.
• Fedas, A., Siciarek, M., Olech, P. (red.). (2016) Model Integracji Migrantów. Gdańsk: Urząd Miasta Gdańsk.
• Firor Scott, A. (2004). Introduction, w: Addams J., My Friend Julia Lathrop. Chicago: Macmillan.
• Fradin, J.B., Fradin, D.B. (2006). Jane Addams: champion of democracy. New York: Clarion Books.
• Glowacki, P., Hendry, J. (2004). Hull-House. Charleston, S.C.: Arcadia.
• Gmiterek-Zabłocka, L. (2018). Od 15 lat pomagają cudzoziemcom w Polsce, w tym uchodźcom. A dziś? Muszą prosić o 3 tysiące zł. Tok FM. Pobrane z: http://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103454,23157327,od-15-lat-pomagaja-cudzoziemcom-w-polsce-w-tym-uchodzcom-a.html.
• Hadzińska-Wyrobek, A. (2011). Wizerunek uchodźcy w polskiej prasie po 1990 r. oraz rola mediów w kształtowaniu stereotypu uciekiniera. Media, Kultura, Społeczeństwo, 1(6), s. 113-125.
• Hall, D., Mikulska-Jolles, A. (2016). Uprzedzenia, strach czy niewiedza? Młodzi Polacy o powodach niechęci do przyjmowania uchodźców. Analizy, Raporty, Ekspertyzy, 1. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
• Jarvis, P. (2006). Towards a comprehensive theory of human learning. Londyn-Nowy Jork: Routledge.
• Johnson, R. (2003). Adult Learning and Citizenship: Clearing the Ground. W: P. Coare, R. Johtson (red), Adult learning, citizenship and community learning. Oxford: NIACE.
• Kishel, A.M. (2007). Jane Addams: a life of cooperation. Minneapolis, Minnesota: Lerner Publications Co.
• Klaus, W., Ostaszewska-Żuk, E., Szczepanik, M. (2017). Fundusze Europejskie i ich rola we wspieraniu integracji cudzoziemców w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
• Knight, LW. (2010). Jane Adams, Spirit in Action. New York: W.W. Norton & Company, Inc.
• Knight L.W. (2005). Citizen: Jane Addams and the struggle for Democracy. Chicago: The University of Chicago Press.
• Kledzik, E., Praczyk, M. (red.). (2016). Edukacja. Migracja. Edukacja międzykulturowa w kontekście kryzysu migracyjnego z perspektywy krajów V4. Pobrane z: edukacjamigracja.amu.edu.pl/download.php.
• Komisja Europejska (2018). Local integration of migrants. Pobrane z: https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/factsheet/oecd_local_integration_migrants_en.pdf.
• Kropiński, M.., Hasen, K. (2016). Jakie skojarzenia ze słowem „uchodźca” mają Polacy? Warszawa: Centrum Badań nad Uprzedzeniami.
• Kubicki, P., Pawlak, M., Mica, A., Horolets, A. (2017). Wyjście z cienia: Polityka uchodźcza w sytuacji kryzysu. Polityka Społeczna, 9(522), s. 22-28.
• Leszkowicz-Baczyński, J. (2017). Koncepcja lęku społecznego jako składnik analizy uwarunkowań postrzegania imigrantów przez Polaków w świetle kryzysu migracyjnego w Europie. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.), Między tolerancją a niechęcią. Polityka współczesnych państw europejskich wobec migrantów i mniejszości. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Lévinas, E. (2000). Inaczej niż być lub ponad istotą. Warszawa: Fundacja Aletheia.Linn, J.W., Scott, A.F. (2000). Jane Addams: a biography. Urbana, University of Illinois Press.
• Łazor, J. (2016). Polska polityka imigracyjna wobec cudzoziemców, 1918-2012. W: K. Górak-Sosnowska, J. Łazor (red.), Polityka migracyjna: historia i współczesne wyzwania. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH, s. 103-120.
• Łodziński, S., Szornet, M. (2016). Niepolityczna polityka? Kształtowanie się polityki migracyjnej w Polsce w latach 1989-2016. CMR Working Papers, 90/148, Warszawa: Ośrodek Badań nad Migracjami.
• Łupak, D. (2016), Mała Czeczenia na gdańskiej Oruni. Kilka rodzin uczy się wspólnie życia w Polsce. Gdańska.pl. Pobrane z: https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Mala-Czeczenia-na-gdanskiej-Oruni-Kilka-rodzin-uczy-sie-wspolnie-zycia-w-Polsce,a,65702.
• Matyja, R., Siewierska-Chmaj, A., Pędziwiatr, K. (2015). Polska polityka migracyjna. W poszukiwaniu nowego modelu. Warszawa-Rzeszów: WUW.
• Mezirow, J., (2003). Transformative Learning as Discourse. Journal of Transformative Education 1(1), 58-63. DOI: 10.1177/1541344603252172 Sage.
• Naumiuk, A. (2016). Jane Addams i jej koncepcja pracy w środowisku społecznym. Pedagogika Społeczna, 3(61), s. 37-54.
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 maja 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zalegalizowaniu pobytu niektórych cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy o cudzoziemcach. Dz.U. 2018, poz. 1156.
• Opdycke, S. (2012). Jane Addams and Her Vision for America. Upper Saddle River, New York: Pearson Education.
• Pasamonik B. (2017). Malowanie strasznego diabła - metamorfoza obrazu uchodźcy w Polsce. W: B. Pasamonik, U. Markowska-Manista (red.), Kryzys migracyjny. Perspektywa społeczno-kulturowa.Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Pietrusińska, M. (2018). Inny - ja czy Obcy - potrzebujący. Wizerunki uchodźcy w prouchodźczych działaniach edukacyjnych. Czas Kultury 3, s. 150-158.
• Plewko, J. (2010). Warunki integracji imigrantów ze społeczeństwem przyjmującym w wybranych krajach Unii Europejskiej. Rocznik Nauk Społecznych, 2(38), s. 157-180.
• Rajca, L. (2015). Integracja imigrantów w Polsce w dobie kryzysu migracyjno-uchodźczego. Chorzowskie Studia Polityczne, 10, s. 183-202.
• Rymsza, M. (2012). W stronę pracy środowiskowej i nowych ról zawodowych pracowników socjalnych. W: M. Rymsza (red), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem (s. 202-226). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Sitko, A. (2016). Rola społeczności lokalnych w integracji uchodźców w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Theiss, W. (2001). Mała ojczyzna: perspektywa edukacyjno-utylitarna. W: W. Theiss (red.), Mała ojczyzna: kultura, edukacja, rozwój lokalny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Ustawa z dn. 25 czerwca 1997 o cudzoziemcach. Dz.U. 1997, nr 114, poz. 739.Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Dz.U. 2013, poz. 1650.
• Wielogłos. Integracja migrantów i uchodźców w polskich gminach (2016). Toruń: Fundacja Emic.
• Witkowski, L. (2005), O paradoksach marginalizacji. Dwadzieścia dwa przejawy zmiany statusu marginesu w społeczeństwie i w naukach społecznych. W: K. Marzec-Holka (przy współpracy H. Guzy-Steinke, A. Rutkowskiej) (red.), Marginalizacja w problematyce pedagogiki społecznej i praktyce pracy socjalnej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Włodarczyk, Z. (2014). Warszawskie Miejsca Aktywności Lokalnej. Pobrane z: http://inicjatywa.um.warszawa.pl/mal.
• Zielińska, M. (2013). Migration and Adult Education: time, place and power - Polish migrants in Reykjavik, Iceland. Power and Education, 5(2), s. 120-136.
• Ziętek, A. (2017). Sekurytyzacja migracji w bezpieczeństwie kulturowym. OL PAN, 12/3, s. 23-42.
• https://socialwelfare.library.vcu.edu/settlement-houses/hull-house/.
• http://www.democraticunderground.com/discuss/duboard.php?az=view_all&address=132x6932135.
• http://www.famous-people.info/21/Jane-Addams.html.
• http://www.janeaddamsschool.org/jas/nonflash/blog.html.
• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/275272/Hull-House.
• https://www.britannica.com/place/Chicago/History.
• https://www.hullhousemuseum.org/.
• http://www.encyclopedia.chicagohistory.org/pages/615.html.
• http://uchodzcy.info.
• http://migracje.gov.pl.