15-minutowe zielone miasto kompaktowe – koneksje, wyzwania i perspektywy

The 15-minute green compact city – connections, challenges and prospects

The aim of the article, which is of a review nature, is to present the main elements linking the 15-Minute City model with urban development concepts such as Green City and Compact City. The main thesis of the article boils down to the assumption of substantive proximity of the analyzed concepts. Attention has been focused on three elements found in the mentioned approaches: accessibility of public services, organization of urban transportation prioritizing pedestrian and bicycle traffic, and improvement of the quality of public spaces. The premises for the implementation of the proposed changes in urban space have also been presented, indicating significant challenges in this regard.

Celem artykułu, który ma charakter przeglądowy, jest zaprezentowanie głównych elementów łączących model miasta 15-minutowego z takimi koncepcjami miejskiego rozwoju jak Green City i Compact City. Główna teza artykułu sprowadza się do założenia o bliskości merytorycznej analizowanych konceptów. Uwaga została skoncentrowana na takich trzech elementach odnajdywanych we wskazanych podejściach jak: dostępność usług publicznych, organizacja miejskiej komunikacji z priorytetem dla ruchu pieszego i rowerowego oraz poprawa jakości przestrzeni publicznych. Ukazano również przesłanki implementacji postulowanych zmian przestrzeni miejskiej, wskazując przy tym na istotne wyzwania w tym zakresie.

REFERENCES:

• 15-minute cities: How to develop people-centred streets and mobility. Pobrane z: https://www.c40knowledgehub.org/s/article/15-minute-cities-How-to-develop-people-centred-streets-and-mobility?language=en_US.
• Air quality in Europe. (2022). Pobrane z: https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2022/air-quality-in-europe-2022.
• Allam, Z., Bibri, S.E., Chabaud, D. et al. (2022). The ‘15-Minute City’ concept can shape a net-zero urban future. Humanit Soc Sci Commun, 9(126).
• Allam, Z., Moreno, C., Chabaud, D., Pratlong, F. (2021). Proximity-Based Planning and the “15-Minute City”: A Sustainable Model for the City of the Future. In: The Palgrave Handbook of Global Sustainability (1-20). Cham: Springer International Publishing.
• Balletto, G., Ladu, M., Milesi, A., Borruso, G. (2021). A methodological approach on disused public properties in the 15-minute city perspective. Sustainability, 13(2), ss. 1–19. DOI: 10.3390/su13020593.
• Bramley, G., Power, S. (2009). Urban Form and Social Sustainability: The Role of Density and Housing Type. Environment and Planning B: Planning and Design, 36(1), ss. 30–48. DOI: 10.1068/b33129.
• Compact City Policies: A Comparative Assessment. OECD Green Growth Studies. Paris: OECD Publishing. DOI: 10.1787/9789264167865-en.
• Fainstein, S.S. (2010). The just city. Ithaca: Cornell University Press
• Ferrer-Ortiz, C., Marquet, O., Mojica, L., Vich, G. (2022). Barcelona under the 15-Minute City Lens: Mapping the Accessibility and Proximity Potential Based on Pedestrian Travel Times. Smart Cities, 5(1), ss. 146–161. DOI: 10.3390/smar tcities5010010.
• Gehl, J. (2009). Życie między budynkami. Kraków: Wydawnictwo RAM,
• Gehl, J. (2014). Miasta dla ludzi. Kraków: RAM
• Gottdiener, M. (2010). The social production of urban space. University of Texas Press.
• Guzman, L.A., Arellana, J., Oviedo, D., Moncada Aristizábal, C.A. (2021). COVID-19, Activity and Mobility Patterns in Bogotá. Are We Ready for a ‘15-Minute City’? Travel Behav. Soc., 24, ss. 245–256.
• Hakim and Tri Endangsih. (2020). Journal of Physics: Conference Series. Pobrane z: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1625/1/012001/pdf.
• Handy, S.L., Boarnet, M.G., Ewing, R., Killingsworth, R.E. (2002). How the built environment affects physical activity: views from urban planning. American Journal of Preventive Medicine, 23(2), ss. 64–73.
• Jacobs, J. (2014). Śmierć i życie wielkich miast Ameryki. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
• Jin, T., Wang, K., Xin, Y., Shi, J., Hong, Y., Witlox, F. (2024). Is a 15-Minute City Within Reach? Measuring Multimodal Accessibility and Carbon Footprint in 12 Major American Cities. Land Use Policy, 142, 107180.
• Kahn, M.E. (2006). Green Cities: Urban growth and the environment. Washington, DC: Brookings Institution Press.
• Khavarian-Garmsir, A.R., Sharifi, A., Abadi, M.H.H., Moradi, Z. (2023). From garden city to 15-minute city: A historical perspective and critical assessment. Land, 12(512). Pobrane z: https://www.mdpi.com/2073-445X/12/2/512.
• Montgomery, Ch. (2015). Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie zmieniając nasze miasta. Warszawa: Wysoki Zamek.
• Moreno, C., Allam, Z., Chabaud, D., Gall, C., Pratlong, F. (2021). Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities. Smart Cities, 4, ss. 93–111.
• Moreno, C. (2019). The 15 Minutes-City: For a New Chrono-Urbanism! – Pr Carlos Moreno. Pobrane z: http://www.moreno-web.net/the-15-minutes-city-for-a-new-chrono-urbanism-pr-carlos-moreno.
• Neuman, M. (2005). The compact city fallacy. Journal of Planning Education and Research, 25, ss.11–26.
• Noworól, A., Kopyciński, P., Hałat, P., Salamon, J., Hołuj, A. (2022). The 15-Minute City – The Geographical Proximity of Services in Krakow. Sustainability, 14(7103).
• Ogrodnik, K. (2015). Idea miasta zwartego – definicja, główne założenia, aktualne praktyki. Architecturae et Artibus, 7(4), ss. 35–42.
• Sim, D. (2020). Miasto życzliwe. Jak kształtować miasto z troską o wszystkich. Warszawa: Wysoki Zamek.
• Smagacz-Poziemska, M. (2015). Czy miasto jest niepotrzebne? (Nowe) przestrzenie życiowe młodych mieszkańców miasta. Kraków: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• The benefits of cycling. Unlocking their potential for Europe. Pobrane z: https://ecf.com/sites/ecf.com/files/TheBenefitsOfCycling2018.pdf.
• Urban Mobility Next 9 ±15-Minute City: Human-centred planning in action Mobility for more liveable urban spaces EIT Urban Mobility. DOI: 10.13140/RG.2.2.10482.79041.
• Węcławowicz-Bilska, E. (2012). Miasto przyszłości – tendencje, koncepcje, realizacje. Czasopismo Techniczne. Architektura, 1, ss. 323–334
• Weng, M., Ding, N., Li, J., Jin, X., Xiao, H., He, Z., Su, S. (2019). The 15-minute walkable neighborhoods: Measurement, social inequalities and implications for building healthy communities in urban China. Journal of Transport and Health, 13, ss. 259–273.
• Wolch, J.R., Byrne, J., Newell, J.P. (2014). Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough’. Landscape and urban planning, 125, ss. 234–244.