Adaptacja pokoleń społeczeństw postsowieckich do radykalnych zmian społecznych

Adaptation of generations in post-Soviet countries to most radical social changes

The article inquiries into the influence of age on the adaptation to changes among post-Soviet societies. The analysis of secondary data from survey research conducted in representative research samples in post-soviet republics was used in the research. Survey data from Russia (N=992), Belarus (N=1034), Moldova (N=970) and Ukraine (N=1000) was analyzed. The results show that the age facilitates positive adaptation. Younger generations had a higher level of happiness, evaluated their financial situation, their standing in the social hierarchy and prospects for the future better. The highest level of satisfaction with democracy was noted in Belarus and Russia. Lower marks were given by the citizens of Moldova, whereas the biggest disappointment was noticed in Ukraine. The Russians and the Belarusians followed by the Moldovans were located on high positions on the continuum of adaptation to social changes, but the Ukrainians managed to adapt to the system to the lowest degree.

Адаптация поколений постсоветских стран к радикальным социальным изменениям

Целью статьи было исследование влияния возрастного фактора представителей постсоветских стран на приспособление к социальным изменениям. В статье представлены результаты опроса, который проводился на репрезентативных выборках в бывших советских республиках. Анализ ответов респондентов из России (N=992), Беларуси (N=1034), Молдавии (N=970) и Украины (N=1000) показал, что возраст респондента способствует позитивной адаптации. Так, представители младшего поколения имели высший уровень счастья, лучше оценивали финансовую ситуацию и позицию в социальной иерархии, а также лучше оценивали свое будущее. Наивысший уровень удовлетворения демократией зафиксирован в Беларуси и в России, более низкий у жителей Молдавии, и наибольшее разочарование было на Украине. Исследование показало, что лучше всего с приспособлением к общественным изменениям справлялись россияне, потом белорусы, дальше молдаване и хуже всего украинцы.

REFERENCES:

• Aarelaid-Tart, A., Kannike, A. (2004). The end of singing nationalism as cultural trauma. Acta Historica Tallinnensia, 8.
• Abbott, P. (2007). Cultural Trauma and Social Quality in Post-Soviet Moldova and Belarus. East European Politics and Societies, 2.
• Abbott, P., Sapsford, R. (2006). Life satisfaction in post-Soviet Russia and Ukraine. Journal of Happiness Studies, 2.
• Ahbe, T., Gries, R. (2015). Historia społeczna jako historia pokoleń. Przemyślenia teoretyczne i metodologiczne n przykładzie NRD. W: H. Orłowski (red.). Pokolenia albo porządkowanie historii. Poznań: Poznańska Biblioteka Niemiecka, Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
• Aleksijewicz, S. (2015). Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka. Wołowiec: Czarne.
• Åslund, A. (2010). Jak budowano kapitalizm. Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. Warszawa: Scholar.
• Berend, I.T. (2011). Od bloku sowieckiego do Unii Europejskiej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Bridger, S., Pine, F. (2013). Surviving post-socialism: Local strategies and regional responses in Eastern Europe and the former Soviet Union. London: Routledge.
• Castells, M. (2015). Sieci oburzenia i nadziei. Warszawa: PWN.
• Central and Eastern Eurobarometer (1992). Pobrane z: https://dbk.gesis.org.
• Chałasiński, J. (1969). Społeczeństwo i wychowanie. Warszawa: PWN.
• Czapiński. J. (2015). Diagnoza Społeczna 2015. Contemporary Economics, 4.Democracy Index 2014. Democracy and its discontents. A report from The Economist Intelligence Unit. Pobrane z: https://www.sudestada.com.uy/.../Democracy-index-2014.pdf.
• Durkheim, E. (2011). Samobójstwo. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Fatyga, B. (2005). Pokolenie. W: Encyklopedia Socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Fatyga, B. (2002). Polska młodzież w okresie przemian. W: M. Marody (red.). Wymiary życia społecznego. Wymiary życia społecznego. Warszawa: Scholar.
• Frentzel-Zagórska, J. (1994). Demokracja, elity polityczne i nerwica transformacyjna. Kultura i Społeczeństwo, 4.
• Fukuyama, F. (1997). Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Warszawa: PWN.
• Gafiatulina, N., Scherbakova, L., Samygin, S., (2017). Социальное здоровье российской молодежи в свете теории социокультурной травмы. Гуманитарные, социально-экономические и общественные науки, 6-7.
• Garewicz, J. (1983). Pokolenie jako kategoria socjofilozoficzna. Studia Socjologiczne, 1.
• Giza-Poleszczuk, A., Marody, M. (2000). Kapitał ludzki i systemowy. W: A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard (red.). Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany systemowej. Warszawa: IFiS PAN.
• Gołębiowski, B. (1991). Młode pokolenie wobec starej ludzkości. W: J. Kuczyński (red.). Pokolenie przełomu. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Gorbachev, M. (1987). Perestroika: New Thinking for Our Country and the World. New York: Harper & Row.
• Human Development Report 2014. Pobrane z: hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-report-en-1.pdf.
• Huntington, S.P. (1995). Trzecia fala demokracji. Warszawa: PWN.
• Karklins, R. (2009). Wszystkiemu winien system. Korupcja w krajach postkomunistycznych. Warszawa: Sic!
• Кара-Мурза, С.Г. (2013). Аномия в России. Причины и проявления. Москва: Издательство. Научный эксперт.
• Kłoskowska, A. (1987). Socjologia młodzieży: przegląd koncepcji. Kultura i Społeczeństwo, 2.
• Kożmiński, A., Sztompka, P. (2004). Rozmowa o wielkiej przemianie. Warszawa: Wydawnictwo WSPiZ.
• Łosiak, W. (2007). Natura stresu. Spojrzenie z perspektywy ewolucyjnej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Mach, B.W. (2003). Pokolenie historycznej nadziei i codziennego ryzyka. Warszawa: ISP PAN.
• Mannheim, K. (2011). Problem młodzieży w nowoczesnym społeczeństwie, W: K. Szafraniec (red.). Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności. Toruń: Adam Marszałek.
• Mead, M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Warszawa: PWN.
• Merton, R.K. (2002). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
• Michalski, T., Kuczabski, M. (2014). Uwarunkowania procesu transformacji na Ukrainie.
• Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 2.
• Ortega y Gasset, J. (1993). Wokół Galileusza. Warszawa: Spacja.
• Ossowska, M. (1963). Koncepcja pokolenia. Studia Socjologiczne, 2.
• Polanyi, K. (2010). Wielka transformacja. Warszawa: PWN.
• Pusca, A. (2007). Shock, Therapy, and Postcommunist Transitions. Alternatives: Global, Local, Political, 3.
• Putnam, R. (1995). Demokracja w działaniu: Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Kraków: Znak.
• Putnam, R. (2008). Samotna gra w kręgle. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Staniszkis, J. (2005). Postkomunizm. Próba opisu. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.
• Sztompka, P. (1999). Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność. W: P. Sztompka (red.). Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji. Warszawa-Kraków: PWN.
• Sztompka, P. (2000). Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji. Warszawa: ISP PAN.
• Sztompka, P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Kraków: Znak.
• Sztompka, P. (2007). Zaufanie. Kraków: Znak.
• Świda-Ziemba, H. (2010). Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
• Tarnavskyi, V. (2007). Dzieci swoich czasów. Ruchy młodzieżowe w Rosji a zmiany kulturowe po upadku ZSRR. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Thomas, W.I, Thomas, D.S. (1928). The child in America. New York.
• Toffler, A. (1998). Szok przyszłości. Poznań: Zysk i S-ka.
• Wrzesień, W. (2009). Europejscy poszukiwacze. Impresje na temat współczesnego pokolenia młodzieży. Warszawa: PWN.
• Голов, А.A, Гражданкин, А.И, Гудков, Л.Д., Левадa, Ю.А. (1993). Советский простой человек: Опыт социального портрета на рубеже 90-х. Москва: Левада.
• Левадa, Ю.А. (2001). Поколения XX века: возможности исследования. Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены, 5.
• Общественное мнение о распаде СССР в странах постсоветского мира. (2017). Pobrane z: http://eurasiamonitor.org/.
• Федотова, В.Г. (2005). Апатия на Западе и в России. Вопросы философии, 3.
• Ядов, В.А. (2007). Теоретико-концептуальные объяснения «посткоммунистических» трансформаций. Россия реформирующаяся, 6.
• Тощенко, Ж.Т. (2015). Травма и антиномия-новые черты общественного сознания и поведения в современной России. Журнал социологии и социальной антропологии, 18(1).
• Абдрахманов, Д.М., Буранчин, А.М. (2014). Деструктивные аспекты социальных трансформаций: аномия, архаика, девиация. Вестник Пермского университета. Философия. Психология. Социология, 3(19).
• Тощенко, Ж.Т. (2017). Травма общества: между эволюцией и революцией, ПОЛИС. Политические исследования, 1.
• Соколова, Г.Н. (2010). Социально-экономическая ситуация в Беларуси с позиции „культурной травмы”. Социологические исследования, 4.
• Смолина, Н.С. (2014). Трансформации ностальгического дискурса о «советском» в постсоветском пространстве. Вестник Гуманитарного университета, 3.