Bio/hagio/grafie czasu Zagłady – przypadek Stanisławy Leszczyńskiej

The main thesis of this article is that the concept of “bio/hagio/graphy” is the key to understanding the communication mechanisms of the narrative on historical figures regarded as national heroes and/or saints of the Catholic Church in the context of recent Polish history. The author of this text, perceiving biography as a set of narrative practices, notices that in “bio/hagio/graphy” these practices are subordinate to the hagiographic attitude towards the protagonist of the story adopted by the author of the work. This phenomenon is exemplified by the process of shaping bio/hagio/ graphic narrative about Stanisława Leszczyńska. Various stages of reconstructing the biography of the “midwife from Auschwitz” were distinguished, in which the biographical narrative evolved from autobiographical testimony through hagiographic practices of the religious community to the popular circulation of literature, not necessarily of confessional nature.

Zasadniczą tezą niniejszego artykułu jest przekonanie, iż pojęcie „bio/hagio/grafia” stanowi klucz do zrozumienia mechanizmów komunikacyjnych kształtujących narrację o postaciach historycznych uznawanych za bohaterów narodowych lub/i świętych Kościoła katolickiego na tle najnowszej historii Polski. Postrzegając biografistykę jako zespół praktyk narracyjnych, autorka niniejszego tekstu zauważa, iż w „bio/ hagio/grafii” praktyki te są przyporządkowane przyjętej przez autora dzieła postawie hagiograficznej wobec bohatera opowieści. Zjawisko to zostaje ukazane na przykładzie procesu kształtowania się narracji bio/hagio/graficznej o Stanisławie Leszczyńskiej. Wyróżnione zostały poszczególne etapy rekonstruowania biografii „położnej z Auschwitz”, w których następowała ewolucja biograficznej narracji od autobiograficznego świadectwa poprzez hagiograficzne praktyki wspólnoty religijnej do popularnego obiegu literatury niekoniecznie umocowanej konfesyjnie.

REFERENCES:

• Gabryel K., Stanisława Leszczyńska 1896–1974, Łódź 1989.
• Jeśli Ewangelię przyjmuje się dosłownie, red. bp B. Bejze, Warszawa 1977 („W nurcie zagadnień posoborowych”, 10).
• Knedler M., Położna z Auschwitz, Kraków 2020.
• Kowalik T., Słowiński P., Anioł z Auschwitz. Stanisława Leszczyńska, [w:] Eidem, Bohaterowie Auschwitz, Warszawa 2021.
• Leszczyńska S., Raport położnej z Oświęcimia, „Przegląd Lekarski” 1965, z. 5 [przedr. m.in. [w:] Okupacja i medycyna. Wybór artykułów z „Przeglądu Lekarskiego – Oświęcim” z lat 1961–1979, Warszawa 1971.
• Majewska-Brown N., Anioł życia z Auschwitz. Historia inspirowana życiem położnej z Auschwitz, Warszawa 2020.
• Macierzyńska miłość życia. Teksty o Stanisławie Leszczyńskiej, zebrał i oprac. B. Bejze, Warszawa 1984.
• Nowak A., Oratorium oświęcimskie. Rapsod teatralny, Warszawa 1970.
• Stachurska M., Położna. O mojej cioci Stanisławie Leszczyńskiej, Warszawa 2020.
• Gabara P., Położna i matka, [on-line] https://krakow.niedziela.pl/artykul/147451/nd/Polozna-i%C2%A0matka (dostęp: 20.07.2021).
• Kłys P., Abp Ryś: Stanisława Leszczyńska uczy nas swoim życiem modlitwy Ojcze nasz! [on-line] https://www.niedziela.pl/artykul/49841/Abp-Rys-Stanislawa-Leszczynska-uczy-nas (dostęp: 20.07.2021).
• Skopińska A., Wniebowzięcie, Matka Boża i święta kobieta, „Niedziela Łódzka” 2018, nr 32, s. 1, [on-line] https://krakow.niedziela.pl/artykul/138468/nd/Wniebowziecie-Matka-Boza-i-swieta-kobieta (dostęp: 20.07.2021).
• Milcarz-Chabrowska A., Stanisława Leszczyńska, Josef Mengele. Walka o pamięć, [on-line] https://www.1944.pl/artykul//stanislawa-leszczynska-josef-mengele.-wala-o,5136.html (dostęp: 20.07.2021).
• Stanisława Leszczyńska – położna-anioł w piekle Auschwitz, [on-line] https://www.odkrywamyzakryte.com/slanislawa-leszczynska/ (dostęp: 20.07.2021).
• Szlak Historyczny Miasta Sulejówek, Przystanek 31 [on-line] https://blogosulejowku.blogspot.com/2016/05/szlak-historyczny-miasta-sulejowek_98.html (dostęp: 17.08.2021).
• Całek A., Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody, Kraków 2013.
• Ciesielska M., Opieka nad kobietami ciężarnymi i dziećmi urodzonymi w obozie, [w:] eadem, Szpital obozowy dla kobiet w KL Auschwitz-Birkenau (1942–1945), Warszawa 2015, s. 77–85.
• Gola B., Pauluk D., Cierpienie dzieci w Auschwitz – wyniszczenie biologiczne i psychiczne, [w:] Zbrodnia bez kary… Eksterminacja i cierpienie polskich dzieci pod okupacją niemiecką 1939–1945, red. J. Kostkiewicz, Kraków 2020, s. 93–115, [on-line] https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/254554/gola_pauluk_cierpienie_dzieci_w_auschwitz_2020.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 20.08.2021).
• Haska A., Auschwitz z Auschwitz czyli przepis na bestseller, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2020, nr 16, s. 863–873.
• Jasińska M., Zagadnienia biografii literackiej. Geneza i podstawowe gatunki dwudziestowiecznej beletrystyki biograficznej, Warszawa 1970.
• Krupa B., Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Kraków 2013.
• Kulesza D., Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948, Białystok 2006.
• Małochleb P., Holocaust łapie za serce, „Przekrój” 29 X 2018, „Książki na ostro” [on- line] https://przekroj.pl/kultura/holocaust-lapie-za-serce-paulina-malochleb (dostęp: 21.07.2021).
• Szot W., Nowe opowieści o Zagładzie, „Znak” XI 2020, [on-line] https://www.miesiecznik.znak.com.pl/nowe-opowiesci-o-zagladzie/ (dostęp: 21.07.2021).
• Tomczok M., Religijny kicz holokaustowy. Zarys zjawiska, „Zagłada Żydów.Studia i Materiały” 2019, nr 15, [on-line] https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/41 (dostęp: 21.08.2021).
• Wolski P., Holocaust online czyli internetowa topizacja Zagłady, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy: nauki społeczne” 2012, nr 3, s. 151–162, [on-line] https://www.academia.edu/6611245/Holocaust_online_czyli_internetowa_topizacja_Zag%C5%82ady (dostęp: 21.07.2021).
• Wójcik W., Legenda Piłsudskiego w polskiej literaturze międzywojennej, Katowice 1986.