Nieznany galicyjski okres życia i twórczości Sygurda Wiśniowskiego (1881–1884) (na podstawie doniesień prasowych i korespondencji pisarza)

The aim of the article is to present a part of the biography of Sygurd Wiśniowski – a 19th-century traveler, writer and industrialist who appeared quite unexpectedly in the Polish press and was almost as quickly forgotten. The article is an attempt to present the possibility of using scattered press releases and epistolography in biographical studies. The value of press reports as a source of the facts is proved by a number of thematic studies. The atricle is based on a query of Polish press and Polish diaspora press and completed with an analysis of the traveler’s private letters, which allowed to verify the facts. Information obtained from the numerous press titles and letters suplement the current state of research with unknown or weakly known facts, making it possible to build an outline of a biography documented in the sources. The studies showed that a number of biographical findings about Sygurd Wiśniowski, which are established in the current literature on the subject, requires correction, and research in this field of press sources is promising.

Celem artykułu jest przybliżenie fragmentu biografii Sygurda Wiśniowskiego – XIX -wiecznego podróżnika, literata i przemysłowca, który dość niespodziewanie pojawił się na łamach prasy polskiej i niemal równie szybko został zapomniany. Artykuł jest próbą przedstawienia możliwości wykorzystania rozproszonych wzmianek prasowych oraz epistolografii w badaniach biograficznych. Wartości doniesień prasowych jako źródła faktografii dowodzi szereg opracowań tematycznych. Niniejszy artykuł oparto na kwerendzie prasy polskiej i polonijnej oraz dopełniono analizą prywatnych listów podróżnika, co pozwoliło na weryfikację faktów. Informacje uzyskane z licznych tytułów prasowych i listów uzupełniają dotychczasowy stan badań o nieznane lub słabo znane fakty, umożliwiając zbudowanie zarysu biografii udokumentowanej źródłowo. Badania te wykazały, że szereg ustaleń biograficznych dotyczących Sygurda Wiśniowskiego i utrwalonych w obecnej literaturze przedmiotu wymaga sprostowania, a badania w tym zakresie źródeł prasowych są obiecujące.

REFERENCES:

• Proces prasowy p. Sygurda Wiśniowskiego z Kołomyi przeciw Redakcyi „Gazety polskiej” w Czerniowcach, odbyty przed czerniowieckim sądem przysięgłych w dniach 21. i 22. czerwca 1886, Biblioteka Narodowa, sygn. I.84.554.
• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1885, Lwów. Nakładem c. k. Namiestnictwa.
• Szymańska K.Z. (oprac.), Listy Sygurda Wiśniowskiego do Józefa Ignacego Kraszewskiego (1877–1881), „Pamiętnik Literacki” 2009, nr 100(4), s. 141–166.
• Korespondencja Władysława Łozińskiego z lat 1861–1913. T. 16. Listy S. Wiśniowskiego z lat 1877–1885, Biblioteka Jagiellońska, Rkp. 10 061 III, k. 87–178.
• Korespondencja Władysława Ludwika Anczyca z lat 1859–1883. Listy S. Wiśniowskiego z roku 1881, Biblioteka Narodowa, Rps 7262 III t. 3, k. 100–103.
• „Antrakt” 1877, nr 57 (26 II), s. 1.
• „Ateneum” 1881, T. III, z. 1, s. 311; 1882, T. I, z. 1, s. 52; T I, z. 2, s. 269.
• „Biesiada Literacka” 1877, nr 61 (2 III), s. 128; 1881, nr 275 (8 IV), s. 210–211.
• „Bluszcz” 1879, nr 44–45; 1881, nr 28 (13 VII), s. 218–219; nr 29, 31, 32, 34.
• „Dziennik Polski” 1886, nr 141 (22 VI), s. 3.
• „Echo” 1877, nr 46 (27 II), s. 1–2.
• „Gazeta Lwowska” 1879, nr 228–233; 1880, nr 162 (17 VII), s. 4; 1881, nr 94 (26 IV), s. 4, nr 98 (30 IV), s. 1–2, nr 101 (4 V), s. 1; 1882, nr 207 (11 IX), s. 4.
• „Gazeta Narodowa” 1872: nr 180 (6 VIII), s. 1040; 1882, nr 208 (12 IX), s. 2; 1883, nr 67 (23 III), s. 2; nr 119 (29 V); nr 186 (17 VIII), s. 3.
• „Gazeta Polska” 1877, nr 275–288; 1878, nr 45–49.
• „Gazeta Toruńska” 1879, nr 141 (21 VI), s. 2.
• „Gazeta Warszawska” 1877, nr 49 (2 III), s. 2.
• „Górnik” 1882, nr 18 (X), s. 234; 1883, nr 11 i 12 (VII), s. 79 i 79–80; 1883, nr 19 i 20 (X), s. 141; 1884, nr 9 i 10 (VI), s. 67; nr 12 i 13 (VIII), s. 92–93; nr 22 i 23 (XII), s. 162.
• „Kłosy” 1874, nr 482–493; 1875, nr 501, 504–506, 534; 1876, nr 549–551; 1881, nr 823 (3 IV), s. 218; nr 851 (20 X), s. 253; nr 852 (27 X), s. 260–262; nr 853 (3 XI), s. 287–288.
• „Kurier Warszawski” 1880, nr 291, (30 XII), s. 3; 1881, nr 1; nr 67 (26 III), s. 4; nr 69 (29 III), s. 4; nr 72 (1 IV), s. 3; nr 96 (30 IV), s. 2–3; nr 190–195; nr 203 (12 IX), s. 4; 1882, nr 6 (7 I), s. 4.
• „Ogniwo” 1879, nr 15 (24 IX), s. 2–3; 1880, nr 5–9; 1881, nr 31 (19 I).
• „Prawda” 1881, nr 14 (2 IV), s. 166; 1882, nr 36 (9 IX), s. 432.
• „Reforma” 1882, nr 187 (18 VIII), s. 3.
• „Tydzień” 1878, nr 32 (7 IV), s. 504.
• „Tygodnik Ilustrowany” 1877, nr 62 (3 III), s. 130; nr 63 (10 III), s. 146–147; 1892: nr 122 (30 IV), s. 285.
• „Tygodnik Mód i Powieści” 1874, nr 17–19, 31–38, 42–52; 1875, nr 8–15, 34–42; 1876, nr 14–24.
• „Wędrowiec” 1877, nr 11–15; 1878, nr 63 (14 III), s. 173.
• http://stanislawow.net/historia/nekropolia/pochowani.htm (dostęp: 1.07.2020).
• https://www.myheritage.com/names/john_wisniowski (dostęp: 7.07.2020).
• https://www.myheritage.pl/research?s=538778381&formId=immigrationnorels&formMode=&action=query&exactSearch=0&useTranslation=1&colId=10024&qname=Name+fn.John%2F3Wladislav%2F3Sygurd+ln.Wisniowski+fnmo.1 (dostęp: 7.07.2020).
• http://www.kworum.com.pl/art8273,polskie_dzieje_pokucia.html (dostęp: 8.08.2020).
• McEldowney D., Introduction in Tikera or Children of the Queen of Oceania, Auckland 1982.
• Molenda J., Polskie odkrywanie świata, Warszawa 2017.
• Paszkowski L., Polacy w Australii i Oceanii 1790–1940, Toruń–Melbourne 2008.
• Rółkowska M., Czy amerykański step pachnie? Egzotyczne krajobrazy Stanów Zjednoczonych w twórczości Henryka Sienkiewicza i Sygurda Wiśniowskiego, „Studia Ełckie” 2010, nr 12, s. 7–17.
• Rółkowska M., Między mitem dobrego a złego dzikusa – rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej w XIX-wiecznych relacjach z podróży polskich pisarzy, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2009, nr 5, s. 187–197.
• Rółkowska M., Z ziem polskich za ocean. Podróże polskich pisarzy w II połowie XIX wieku, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Lublin 2008.
• Rółkowska M., Pierwsze polskie westerny. Sienkiewicza i Wiśniowskiego nowele, opowiadania i listy o tematyce amerykańskiej, [w:] Regionalne narodowe uniwersalne. Literatura i media w perspektywie komparatystycznej, red. G. Borkowska, B. Darska, A. Staniszewski, Olsztyn 2005.
• Tuwim J., Olszewicz B., Przedmowa, [w:] S. Wiśniowski, Pisma wybrane, I, Warszawa 1953.