Przyczynek do charakterystyki koncepcji gospodarczych Jana Bobrzyńskiego

Contribution to a Study of Jan Bobrzyński’s Economic Ideas

In this article the author shows selected economic views of Jan Bobrzyński, conservative statesman and ideologist from the interwar years. In further part of the article some reason of economic crisis, named by Bobrzyński, are being listed (e.g. interventionism, state management, violation of private property). The author shows also economic objectivity, pointed by Bobrzyński as the way to the modernization of Poland. In the conclusion, the author stresses that Jan Bobrzyński’s opinion on II Rzeczpospolitej economic system aren’t good effort of connecting liberalism with catholic church’ social doctrine. Jan Bobrzyński was trying to find the golden mean between hypertrophy of individualism unit and the socialist supremacy of the state. In his opinion, Cracow conservative school created an optimal model, growing the unit’s individualism in the name of common good.

W artykule autor podjął próbę pokazania wybranych koncepcji gospodarczych Jana Bobrzyńskiego, polityka konserwatywnego i ideologa działającego w dwudziestoleciu międzywojennym. W dalszej części artykułu zostały przytoczone podawane przez Bobrzyńskiego przyczyny kryzysu gospodarczego (interwencjonizm, etatyzm, naruszanie własności prywatnej). Autor zaprezentował także wskazywany przez Bobrzyńskiego kierunek działania (obiektywizm gospodarczy), który miał pomóc wejść Polsce na drogę modernizacji kraju. Autor w końcowych wnioskach podkreśla, że poglądy Jana Bobrzyńskiego na kwestię ustroju gospodarczego II Rzeczpospolitej są niezbyt udaną próbą pogodzenia liberalizmu z nauką społeczną Kościoła. Bobrzyński starał się znaleźć złoty środek między przerostem indywidualizmu jednostki a socjalistyczną wszechwładzą państwa. Jego zdaniem optymalny model stworzyła szkoła krakowska, rozwijająca indywidualizm jednostki w imię dobra ogółu.

---

REFERENCES:

• Archiwum Państwowe w Krakowie, oddział na Wawelu, Archiwum Dzikowskie Tarnowskich sg. 671, 693.
• Bobrzyński J., Autokrytyka gospodarcza, „Nasza Przyszłość” 1932, t. 22.
• Bobrzyński J., Etatyzm czy indywidualizm w gospodarstwie państwowym, Warszawa 1927.
• Bobrzyński J., Inicjatywa prywatna w sanacji gospodarczej państwa, „Dzień Polski”, 16.04.1927, nr 88.
• Bobrzyński J., Monopole w Polsce, Warszawa 1919.
• Bobrzyński J, Na drodze do interwencjonizmu państwowego?, „Nasza Przyszłość” 1931, t. 15.
• Bobrzyński J., Największa zdobycz XX w., „Nasza Przyszłość” 1931, t. 8.
• Bobrzyński J., Naukowe podstawy obiektywizmu gospodarczego, Warszawa 1985.
• Bobrzyński J., Odrodzenie państwa przez obiektywizm gospodarczy, Warszawa 1927.
• Bobrzyński J., O prawo własności, „Nasza Przyszłość” 1933, t. 37.
• Bobrzyński J, Prawo własności prywatnej. Dwugłos I, „Nasza Przyszłość” 1934, t. 36.
• Bobrzyński J., Program frontu gospodarczego [w:] J. Bobrzyński, Na drodze walki. Z dziejów odrodzenia myśli konserwatywnej w Polsce, Warszawa 1928.
• Bobrzyński J., Sprzeczności idei demokratycznej, Warszawa 1929.
• Bobrzyński J., Rola ziemiaństwa wobec reformy agrarnej, „Dzień Polski”, 19.08.1925, nr 198.
• Bobrzyński J., Towarzystwo Przemysłu Węglowego w Polsce i jego znaczenie dla organizacji życia gospodarczego w państwie, Warszawa 1919.
• Bobrzyński J., Upowszechnienie własności prywatnej, „Nasza Przyszłość” 1939, t. 67.
• Bobrzyński J., Zawodowa organizacja społeczeństwa i jej wpływ na kształtowanie się państwowego ustroju, „Nasza Przyszłość” 1930, t. 1.
• Bobrzyński J., Złudzenie obcej pomocy finansowej, [w:] Na drodze walki. Z dziejów odrodzenia myśli konserwatywnej w Polsce, Warszawa 1928.
• Ajnenkiel A., Polska po przewrocie majowym. Zarys dziejów politycznych Polski 19126– –1939, Warszawa 1980.
• Bartyzel J., Konserwatyzm bez kompromisów. Studium z zachowawczej myśli politycznej w Polsce, Toruń 2002.
• Chojnowski A., Piłsudczycy u władzy. Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Wrocław 1986.
• Czapiewski E., Jan Bobrzyński o kwestiach ustrojowych Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1998.
• Durka J., Janusz Radziwiłł 1880–1967. Biografia polityczna, Warszawa 2011.
• Dziewulski K., Spór o etatyzm. Dyskusja wokół sektora państwowego w Polsce międzywojennej 1919–1939, Warszawa 1981.
• Gałka B., Konserwatyści w Polsce lat 1935–1939, Toruń 2006.
• Heydel A., Gospodarcze granice liberalizmu, „Przegląd Współczesny” 1929, t. 28, nr 83.
• Jaskólski M., Historia – naród – państwo. Zarys syntezy myśli politycznej konserwatystów krakowskich w latach 1866–1934, Kraków 1981.
• Kofman J., Lewiatan a podstawowe zagadnienia ekonomiczno-społeczne Drugiej Rzeczypospolitej: z dziejów ideologii kół wielkokapitalistycznych w Polsce, Warszawa 1986.
• Król M., Adolf Bocheński. Historia i polityka. Wybór publicystyki, Warszawa 1989.
• Król M., Stańczycy. Antologia myśli społecznej i politycznej konserwatystów krakowskich, Warszawa 1985.
• Landau Z., Kaliński J., Gospodarka Polski w XX wieku, Warszawa 2003.
• Lityńska A., Szkoła Krakowska, 1921–1939, Kraków 1983.
• Łazuga W., Michał Bobrzyński. Myśl historyczna a działalność polityczna, Warszawa 1982.
• Mich W., Między integryzmem a liberalizmem. Polscy konserwatyści wobec kapitalizmu, Lublin 1996.
• Mich W., Myśl polityczna ruchu konserwatywnego, Lublin 1994.
• Mich W., Publicystyka polityczna „Naszej Przyszłości” 1930–1939, Lublin 2009.
• Mich W., Role i metody. Ruch konserwatywny w II Rzeczypospolitej o swych zadaniach i sposobach ich realizacji, Lublin 2010.
• Musiał W., Modernizacja Polski, Toruń 2013.
• Paczos S., Państwo i naród w myśli politycznej polskich konserwatystów do 1939 roku, Kraków 2009.
• Piwowarczyk J., Zastrzeżenia do tez Dra J. Bobrzyńskiego, „Przegląd Powszechny” 1929, t. 182, nr 545.
• Projekt Konstytucji, „Nasza Przyszłość” 1932, t. 24.
• Sikorski T., Koncepcja „Zjednoczonego Frontu Gospodarczego” jako element myśli politycznej Jana Bobrzyńskiego, „Szczecińskie Studia Historyczne” 2001, nr 14.
• Sikorski T., W kręgu państwa i władzy. Koncepcje ustroju politycznego polskich konserwatystów (1926–1939), Toruń 2007.
• Strzeszewski Cz., Wpływ katolickiej myśli i działalności społecznej na życie społeczne Polski, [w:] Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1932–1939, red. Cz. Strzeszewski, R. Bender, K. Turowski, Warszawa 1981.
• Szlachta B., Polscy konserwatyści wobec ustroju politycznego do 1939 roku, Kraków 2000.
• Władyka W., Działalność polityczna polskich stronnictw konserwatywnych w latach 1926– –1935, Wrocław 1977.
• Władyka W., Uwagi Konstantego Grzybowskiego o polityce konserwatywnej, „Przegląd Historyczny” 1974, nr 3.