Pierwsze lata batalii o miejsce Gabriela Narutowicza w pamięci historycznej

Early years of the battle for Gabriel Narutowicz’s place in historical memory

This articles discusses what actions were undertaken to commemorate the first president in the Polish history. Gabriel Narutowicz was elected the President in December 1922 and assassinated by a political fanatic just a few days later, on the second day of holding the office. The death of the chief of state was a climax of fierce political war fought on the Polish political arena in 1922. Right after his assassination for some communities in the Second Polish Republic President Narutowicz became a symbolic victim of Polish national fanaticism, as left-wing formations used him as a tool to fight with right-wing groups in Poland. Their activities included fundraising to commemorate the President by erecting statues, naming streets and public institutions after him, organizing anniversary special events or publishing books, just to name a few. Not only did the results of such actions turn to be effective, they also proved to be incredibly long-lasting.

REFERENCES:

• Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Waszyngtonie, Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej. Uroczystości żałobne ku czci Gabriela Narutowicza. Portrety. Autografy (korespondencja), sygn. 1807.
• Konsulat Generalny RP w Londynie, Akta Naczelnika i prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej, sygn. 2/504/77.
• Konsulat Generalny RP w Londynie, sygn. 2/504/77.
• Prezydium Rady Ministrów, Biuro Prezydialne Rady Ministrów 1918–1931, rkt 22.
• Prezydium Rady Ministrów, Akta grupowe VI, sygn. 7–11.
• Dokumenty Artura Śliwińskiego, sygn. III-59.
• „Nowy Ustrój” 1934/1935
• „Słowo Polskie” 1923
• „Wiadomości Znad Wilii” 2015
• Andrzejewski Marek, Gabriel Narutowicz, Warszawa 2012.
• Bartoszewski Władysław, Palmiry, Warszawa 1976.
• Białokur Marek, Gabriel Narutowicz. Biografia, Opole 2016.
• Czekaj Katarzyna, Artur Śliwiński (1877–1953). Polityk, publicysta, historyk, Warszawa 2011.
• Czy wiesz kto to jest?, pr. zbior. pod red. Stanisława Łozy, Warszawa 1938.
• Gabriel Narutowicz we wspomnieniach współczesnych polityków, nota biograficzna i przypisy Kazimierz Stembrowicz, Warszawa 1992.
• Gabrjel Narutowicz. Pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej. Księga pamiątkowa, Warszawa 1925.
• Gerlich Marian Grzegorz, Czas powstań śląskich w perspektywie pamięci zbiorowej oraz procesów mityzacji i mitologizacji, „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2011, nr 8.
• Hein-Kircher Heidi, Kult Piłsudskiego i jego znaczenie dla państwa polskiego 1926–1939, Warszawa 2008.
• Hołówko Tadeusz, Prezydent Gabrjel Narutowicz (życie i działalność), Warszawa 1924.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. nauk. Jacka M. Majchrowskiego przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994.
• Kubis Barbara, Poznawcze i kształcące walory literatury dokumentu osobistego (na przykładzie relacji Polaków wysiedlonych z Kresów Wschodnich oraz Niemców wysiedlonych ze Śląska w latach 1944–1946), Opole 2007.
• Niziołek Katarzyna, Pamięć zbiorowa. Rzecz o potrzebie oswajania przeszłości, [w:] Zobaczyć to, czego nie ma. Księga pamięci Michałowa, Białystok 2007.
• Od Moraczewskiego do Składkowksiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918–1939, praca pod red. Janusza Farysia, Adama Wątora i Henryka Walczaka, Szczecin 2010.
• Rutkowski Szczęsny, Edward Wittig, Monografie Artystyczne pod red. Mieczysława Tretera, T. III, Warszawa 1925.
• Skotnicki Jan, Przy sztalugach i przy biurku. Wspomnienia, Warszawa 1957.
• Wanat Leon, Za murami Pawiaka, Warszawa 1985.