Geneza prawnej ochrony polskich symboli narodowych i państwowych

The Genesis of Legal Protection of Polish National and State Symbols

There is no protection in national and state symbols in Poland, there is no long tradition, because the first statutory regulations on this issue come from the first half of the 18th century, and comprehensive statutory protection has been in effect since 1919. The practice of using the eagle symbol as a sign of the Polish state and its authorities is much longer, because in the case of the emblem it dates back to 1005, and in the case of the coat of arms to 1295. The specificity of the status of state symbols in the monarchy and the lack of legal protection of the signs of rulers and states until the 19th century, it is impossible to carry out a legal analysis and examine the scope of protection. A change in this respect took place in the 19th century, i.e. at the beginning of constitutionalism and detailed statutory regulations, including codes. In the case of Poland, issuing such regulations was impossible or possible only for short periods of time, due to the fact that Polish lands remained under partition from the late 18th century to the beginning of the 20th century. Legal acts issued in the period 1807–1832 are of particular interest. However, the tendencies to isolate and protect state symbols in the regulations of the then European countries could only be implemented in Poland after 1918.

Ochrona nie ma w symboli narodowych i państwowych w Polsce nie ma długiej tradycji, gdyż pierwsze regulacje ustawowe tej problematyki pochodzą z I połowy XVIII w., a kompleksowa ochrona ustawowa trwa od w 1919 r. Praktyka używania symbolu orła jako znaku państwa polskiego i jego władz jest znacznie dłuższa, bo datuje się w przypadku godła na 1005 r., a w przypadku herbu na 1295 r. Specyfika statusu symboli państwowych w monarchii oraz brak ochrony prawnej znaków władców i państw do XIX w., nie można przeprowadzić analizy prawnej i zbadać zakresu ochrony. Zmiana w tym zakresie nastąpiła XIX w., tj. w początkach konstytucjonalizmu i szczegółowych regulacji ustawowych, w tym także kodeksowych. W przypadku polskim wydanie takich regulacji było niemożliwe bądź możliwe jedynie w krótkich okresach, z uwagi na pozostawanie ziem polskich pod zaborami od schyłku XVIII w. do początku XX w. Szczególnie interesujące są akty prawne wydane w okresie 1807–1832. Jednak widoczne w przepisach ówczesnych państw europejskich tendencje do wyodrębniania przepisów dotyczących symboli państwowych i obejmowanie ich ochroną mogły zostać zrealizowane w Polsce dopiero po roku 1918.

REFERENCES:

• Adamczewski M., Florczak I., Ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy. Regulacje nadrzędne [w:] Orzeł Biały. Źródła do historii herbu państwa polskiego (1815–2015), red. M. Adamczewski, Tom I. Orzeł Biały 1914–1944, Warszawa 2021.
• Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
• Jaworska A., Orzeł Biały. Herb państwa polskiego, Warszawa 2003.
• Konstytucje polskie 1791–1921, Wydał Marceli Handelsman, Warszawa 1922.
• Koredczuk J., Zaborcze kodyfikacje prawa karnego materialnego w Polsce w okresie przejściowym w latach 1918–1932 [w:] Okresy przejściowe – ustrój i prawo, red. Jacka Przygodzki, Wrocław 2019.
• Kuczyński S.K., Orzeł Biały i barwy biało-czerwone w polskich powstaniach narodowych XIX wieku, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 10.
• Kutrzeba S., Historia ustroju Polski. Korona, Wydane na podstawie wydania 8. z roku 1949, przejrzanego i uzupełnionego przez Adama Vetulaniego, Poznań 2001.
• Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2000.
• Orzeł Biały. Źródła do historii herbu państwa polskiego (1815–2015), Tom I. Orzeł Biały 1914–1944, red. M. Adamczewski, Warszawa 2021.
• Pasztor M., Zagadnienia prawa karnego w kodeksie Stanisława Augusta i Kodeksie Karzącym Królestwa Polskiego (1818), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1995, nr 3.