Konstytucja RP a egzorcyzmy

The Constitution of the Republic of Poland and Exorcisms

This article examines the determinants and consequences of the rite of exorcism from the constitutional law perspective. The study was limited to exorcism in the Roman Catholic Church due to its dominance in the religious composition of population in Poland. Exorcism is clearly a manifestation of religion, and it is argued that its performance should be subject to constraints justified by the need to protect the health and the right to humane treatment of the exorcised. Therefore, it is necessary to call for the establishment of legal restrictions, both preventive (mandatory medical consultation before performing the rite, mandatory medical examination for exorcists) and ex-post (ban on performing the rite on a given category of people). On the other hand, an absolute ban on exorcisms would violate the essence of the freedom to manifest religion and would not satisfy the requirements of proportionality.

Artykuł zawiera analizę uwarunkowań i skutków obrzędu egzorcyzmu z perspektywy prawa konstytucyjnego. Zakres rozważań został ograniczony do egzorcyzmu w Kościele Rzymskokatolickim, ze względu na jego dominację w strukturze wyznaniowej Polski. Egzorcyzm jest niewątpliwie przejawem wolności uzewnętrzniania religii, a jego sprawowanie powinno podlegać ograniczeniom ze względu na konieczność ochrony zdrowia i prawa do humanitarnego traktowania osób egzorcyzmowanych. Uzasadnia to postulat wprowadzenia prawnych ograniczeń o charakterze prewencyjnym (nakaz konsultacji lekarskiej przed przystąpieniem do obrzędu, nakaz badań lekarskich dla egzorcystów) oraz następczym (zakaz sprawowania obrzędu wobec określonej kategorii osób). Natomiast całkowity zakaz egzorcyzmów naruszałby istotę wolności uzewnętrzniania religii oraz nie spełniał wymogów proporcjonalności.

REFERENCES:

• Barabasz A., Hyrnik J., Janas-Kozik M., Pomiędzy wiarą a nauką: zniewolenie duszy czy zaburzenia dysocjacyjne? Prezentacja przypadku, „Psychiatria Polska” 2012, nr 2.
• Brzozowski W., Krzywoń A., Wiącek M., Prawa człowieka, Warszawa 2021.
• Ciepły F., Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności karnej egzorcysty w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2014, t. 17.
• Egzorcyzmy i inne modlitwy błagalne: rytuał rzymski odnowiony zgodnie z postanowieniem świętego Soboru Watykańskiego II, wydany z upoważnienia papieża Jana Pawła II, Katowice 2002.
• García Oliva J., Exorcism and children: balancing protection and autonomy in the legal framework, „International Journal of Law in Context” 2022, nr 18.
• García Oliva J., Hall H., Exorcism: Faith versus Fraud: The Balance Struck between Freedom of Religion and Protecting the Vulnerable from Exploitation [w:] Law and Religion in the Liberal State, red. M.J. Hossain Bhuiyan, D. Jensen, Oxford 2020.Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2021.
• Hall H., Exorcism, Religious Freedom and Consent: The Devil in the Detail, „The Journal of Criminal Law” 2016, nr 4.
• Katechizm Kościoła Katolickiego, http://www.katechizm.opoka.org.pl
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I-II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
• Konstytucja RP, t. I, Komentarz Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Kobyliński A., Trzeba natychmiast zakazać w polskim Kościele egzorcyzmów wobec nieletnich, https://wiez.pl/2021/04/22/ks-kobylinski-trzeba-natychmiast-zakazac-wpolskim-kosciele-egzorcyzmow-wobec-nieletnich
• Kustra C., Opętanie jako kategoria psycho-pedagogiczna i teologiczna w odniesieniu do młodzieży, „Paedagogia Christiana” 2004, nr 1.
• Zalewski S., Walka z osobowym złem: studium o posłudze egzorcyzmowania w Kościele Katolickim, Płock 2015.
• Zięba J., Egzorcyści. Historia – teologia – prawo – duszpasterstwo, Kraków 2012.