Ewolucja pozycji ustrojowej Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji

Evolution of Grand National Assembly of Turkey’ Role in State System

The aim of article is to show the evolution of parliament’s role in Turkey and the changes taking place within the tripartite division of power from the time of the establishment of the Republic of Turkey (1920’s) to 2018. The article attempts to answer the following questions: how have the scope of competences and the position of the Turkish parliament changed? What are the competences of the parliament following the last reform of the Basic Law (1982)? The research hypothesis assumes that in the case of Turkey, we are dealing with a process of gradual deparliamentarization and replacement of parliament’s supremacy in the tripartite division of powers with a strong monocratic executive power. The changes taking place, characterized in successive basic laws and their amendments, can be described as a gradual weakening of the legislative power and the reduction of its powers in the structure of governmental bodies.

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie ewolucji pozycji ustrojowej parlamentu Turcji i zmian zachodzących w obrębie trójpodziału władzy od czasów powstawania Republiki Tureckiej (lata 20. XX w.) do 2018 r. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania: jak zmieniał się zakres kompetencji i pozycja Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji? Jaki zakres kompetencji posiada turecki parlament po ostatniej reformie Ustawy Zasadniczej z 1982 r.? Sformułowana w niniejszym artykule hipoteza badawcza opiera się na założeniu, że w przypadku Turcji mamy do czynienia z procesem stopniowej deparlamentaryzacji i zastąpienia supremacji parlamentu w strukturze organów trójpodziału władzy, silną monokratyczną władzą wykonawczą. Zmiany zachodzące w obrębie systemu rządów, scharakteryzowane w kolejnych ustawach zasadniczych i ich nowelizacjach, określić można jako stopniowe osłabianie władzy ustawodawczej i zmniejszanie jej kompetencji oraz uprawnień w strukturze organów władzy.

REFERENCES:

• Adamczyk A., Rola parlamentu w budowie nowego państwa tureckiego: I Wielkie Zgromadzenie Narodowe (1920–1923), „Przegląd Sejmowy” 2019, nr 1.
• Adamczyk A., Status prawny parlamentu tureckiego w świetle pierwszych aktów konstytucyjnych Turcji, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 5.
• Adamczyk A., Znaczenie konstytucji tureckiej z 1961 roku dla rozwoju idei państwa prawnego w Turcji, „Zeszyty prawnicze UKSW” 2011, vol. 11, nr 3.
• Antoszewski A., Władza ustawodawcza [w:] Systemy polityczne współczesnej Europy, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Warszawa 2007.
• Arslan D.A., The Evaluation of Parlamentary Democracy in Turkey and Turkish Political Elites, „HAOL – Historia Actual Online” 2006, nr 6.
• Bieniek K., Ewolucja pozycji ustrojowej władzy wykonawczej w Republice Turcji, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, nr 20 (B).
• Bieniek K., System partyjny Republiki Turcji w latach 1950–2011, Warszawa 2013.
• Bulmer E., Non-Executive Presidents in Parliamentary Democracies, Sztokholm 2017.
• Kabasakal M., Deparliamentarization in Turkey: A Major Decline in the Scrutiny Function, „International Journal of Political Science & Urban Studies” 2019, vol. 7, nr 1.
• Kabasakal M., Measuring the Decline of Parliaments: New Indicators and Turkey as an Illustrative Case, „Ankara Üniversitesi SBF Dergisi” 2018, vol. 73, nr 1.
• Klepka R., Zasadność funkcjonowania parlamentu dwuizbowego w demokratycznym państwie unitarnym – przypadek Polski [w:] Dylematy współczesnej demokracji, red. S. Wróbel, Toruń 2011.
• Kryszeń G., System rządów zgromadzenia w konstytucji Turcji z 1921 r., „Miscellanea Historico-Iuridica” 2019, vol. XVIII, nr 1.
• Salep M., Amendments on 1961 Constitution from Political and Legal Point of (1969–1974), „Turkish Studies Historical Analysis” 2019, vol. 14, nr 2.
• Shaw S.J, Kural Shaw E., Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej 1808– 1975, Warszawa 2012.
• Sokół W., Transformacja ustrojowa państw Europy Środkowej i Wschodniej – próba bilansu [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Lublin 2005.
• Szymański A., Zmiana prawa wyborczego na urząd prezydenta w Turcji – postęp w procesie demokratyzacji?, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/A.
• Szymański A., Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji, Warszawa 2005.
• Turan İ., İba Ş., Zarakol A., Inter-party mobility in the Turkish Grand National Assembly: curse orblessing?, „European Journal of Turkish Studies” 2005, nr 3.
• Uçum M., Reforming Turkey’s Democracy, „Insight Turkey” 2017, vol. 19, nr 2.
• Yılmaz Z., The genesis of the ‘Exceptional’ Republic the permanency of the political crisis and the constitution of legal emergency power in Turkey, „British Journal of Middle Eastern Studies” 2019.