Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Konstytucji RP – wybrane problemy

Financial Autonomy of Local Government Units in the Constitution of the Republic of Poland – Selected Problems

The scope of this article is to show selected problems concerning constitutional regulations of financial autonomy of self-government units in Poland, in the light of the legislator’s freedom to determine their incomes by bills. It appears that in the light of the current regulations, the freedom of the parliament is too great, which significantly limits the financial independence of local government units. The article will present proposals for changes to Polish constitutional regulations in this area in order to increase the self-government financial autonomy, with reference to the solutions in force in selected European countries. It is necessary to increase the influence of self-government about bills concerning their incomes and expenses, so it should be a constitutional obligation to consult such projects on the forum of the Joint Government and Self-Government Commission. The postulate of transforming the Senate into a Self-Government Chamber is also worth considering.

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych problemów związanych z konstytucyjną regulacją samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, w kontekście swobody ustawodawcy w dziedzinie określania dochodów JST. Wydaje się, że w świetle aktualnych regulacji wspomniana swoboda ustawodawcy jest zbyt duża, co powoduje znaczne ograniczenie samodzielności finansowej JST. W artykule przedstawione zostaną propozycje zmian polskich unormowań konstytucyjnych w tej dziedzinie w celu zwiększenia wspomnianej samodzielności, w nawiązaniu do rozwiązań obowiązujących w wybranych państwach europejskich. Przede wszystkim konieczne jest zwiększenie wpływu organów samorządu terytorialnego na przebieg procedury ustawodawczej w przypadku projektów ustaw dotyczących dochodów i wydatków tych jednostek. Najbardziej wskazane byłoby wpisanie do ustawy zasadniczej obowiązku konsultowania takich projektów na forum Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Godny rozważenia jest też postulat przekształcenia Senatu w Izbę Samorządową.

REFERENCES:

• Babczuk A., Kierunki ewolucji samodzielności finansowej samorządu lokalnego w Polsce, „Finanse Komunalne” 2009, nr 6.
• Błażej M. red. Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2019, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2020.
• Dziemianowicz R., Kargol-Wasiluk A., Bałtromiuk A., Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance, „Optimum. Economic Studies” 2018, nr 4.
• Dziemianowicz R., Poniatowicz M., Koncepcja PIT-u komunalnego – argumenty za i prze­ciw, „Annales UMCS – Sectio H” 2016, vol. L, z. 1.
• Glumińska‑Pawlic J., Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Pol­sce. Studium finansowoprawne, Katowice 2003.
• Izdebski H., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 15, 16, 163–172, Warszawa 2020.
• Kotlińska J., Dochody własne jednostek samorządu terytorialnego, „Ruch Prawniczy, Eko­nomiczny i Socjologiczny” 2009, r. LXXI, z. 3.
• Kotulski M., Granice samodzielności finansowej samorządu terytorialnego [w:] Granice samodzielności wspólnot samorządowych, red. E. Ura, Rzeszów 2005.
• Maksymiuk M., Izby drugie parlamentu państw byłej Jugosławii, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2000, vol. 66(2).
• Michalak B., System wyborczy do parlamentu Republiki Francuskiej, „Dialogi Politycz­ne” 2004, nr 3–4.
• Neneman J., Swianewicz P., Koncepcje, warianty i konsekwencje wprowadzenia PIT-u ko­munalnego w Polsce, Warszawa 2013.
• Niewiadomski Z., Materialne i prawne środki realizacji zadań samorządu terytorialnego [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 6, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wró­bel, Warszawa 2011.
• Poniatowicz M., Dziemianowicz R., Udziały samorządu terytorialnego w państwowych podatkach dochodowych w aspekcie postulatów teoretycznych federalizmu fiskalnego, „Annales UMCS. Sectio H” 2016, vol. L, nr 1.
• Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 167 [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. II, Ko­mentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Staśkiewicz W. red., Konstytucje państw Unii Europejskiej, Warszawa 2012.
• Szołno-Koguc J., Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekt teoretyczny, „Studia BAS” 2011, nr 2.
• Zaleśny J., Samodzielność finansowa gminy, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 5.
• Zawora D., Działalność gminy w Niemczech i w Polsce – uwarunkowania prawne, orga­nizacyjne i finansowe, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocła­wiu” 2016, nr 439.