Uwagi o kształtowaniu się instytucji ombudsmana w Polsce i Meksyku, 1990–2022

Remarks on the Shaping of the Ombudsman Institution in Poland and Mexico, 1990–2022

The ombudsman institution has become a barometer of implementing the rule of law, democracy and transparency system. Does the fact that the institution of the ombudsman was established in authoritarian countries influence its activities today? This question will be the subject of a comparative analysis of Poland and Mexico, in which there has been a democratic transformation in recent decades. In conclusion, it should be observed that despite the historical and political differences, we are dealing with a similar context and mechanism of functioning of the ombudsman institution. Both countries have an authoritarian past and both underwent a democratic transformation in the 1990s. and both struggle with contemporary forms of authoritarian forms of power.

Współcześnie instytucja ombudsmana stała się barometrem wdrażania systemu rule of law, demokracji i transparentności. Czy fakt, iż instytucja ombudsmana powstała w państwach autorytarnych ma wpływ na jego działalność współcześnie? Pytanie to będzie przedmiotem analizy porównawczej Polski i Meksyku, w których doszła w ostatnich dekadach do transformacji demokratycznej. W konkluzji należy zaobserwować, że pomimo różnic historyczno-ustrojowych, mamy do czynienia z podobnym kontekstem i mechanizmem funkcjonowania instytucji ombudsmana. Oba kraje mają przeszłość związaną z formą ustroju autorytarną i oba przeszły transformację demokratyczną w latach dziewięćdziesiątych i oba zmagają się ze współczesnymi formami autorytarnych form władzy.

REFERENCES:

• Bugaric B., Populism, liberal democracy, and the rule of law in Central and Eastern Europe, „Communist and Post-Communist Studies” 2008, nr 4(2).
• Carpizo MacGregor J., Derechos humanos y Ombudsman, Meksyk 1993.
• CNDH, Los principios de universalidad, interdependencia, indivisibilidad y progresividad de los derechos humanos, Meksyk 2016.
• Cunill C., Fray Bartolomé de las Casas y el oficio de defensor de indios en América y en la Corte española, „Nuevo Mundo Mundos Nuevos” 2012, DOI: https://doi.org/10.4000/nuevomundo.63939
• Deryng A., Pozycja prawna Rzecznika Praw Obywatelskich wobec administracji publicznej, Warszawa 2007.
• Las Leyes Nuevas de 1542–1543: Ordenanzas para la gobernación de las Indias y buen tratamiento y conservación de los indios, red. A. Muro Orejón, Sevilla 1945.
• Łętowska E., Jak zaczynał Rzecznik Praw Obywatelskich, Łódź 1992.
• Miłosz C., Zniewolony umysł, Warszawa 2009.
• O’Donnell G., Democracy, Agency, and the State: Theory with Comparative Intent, Oxford 2010.
• Patyra S., Rzecznik Praw Obywatelskich I kadencji (1987–1991). Doświadczenia przełomu ustrojów, „Studia Iuridica Lublinensia” 2008, nr 11.
• RPO, Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w roku 2021, „Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich” 2022, nr 1.
• Soberanes J.L., Recomendación General Nr 5, Meksyk 2003, https://www.cndh.org.mx/sites/all/doc/Recomendaciones/Generales/RecGral_005.pdf
• Todorov T., La conquista de América. El problema del otro, Meksyk 1982.
• Trociuk T., Komentarz do ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Warszawa 2014.
• Uggla F., The Ombudsman in Latin America, „Journal of Latin American Studies” 2004, nr 36(3).
• Ura E., Prawo administracyjne, Warszawa 2015.
• Zieliński A., Rzecznik Praw Obywatelskich – refleksje na temat III kadencji [w:] Księga XX-lecia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, red. M. Zubik, Warszawa 2008.
• Zoll A., Rzecznik Praw Obywatelskich z perspektywy de lege ferenda [w:] Państwo w służbie obywateli. Księga Jubileuszowa Jerzego Świątkiewicza, red. R. Hauser, L. Nawacki, Warszawa 2005.
• Zubik M., Rzecznik Praw Obywatelskich (po 20 latach istnienia urzędu), „Państwo i Prawo” 2008, z. 11.