Konstytucyjna wolność przedsiębiorczości i prymat własności prywatnej a tak zwana złota akcja Skarbu Państwa

The Constitutional Freedom of Economic Enterprise and the Protection of the Primate of the Private Property in the Context of the so-called States’s Golden Share

The subject of the study is the special privilege of the state in companies in which – having a minority of shares – they have golden share, and therefore the ability to exert an authoritative influence on significant decisions of the company, going beyond the capital position. This means limiting the freedom of enterprise and the primacy of private property. Golden share can be understood as an attempt to reconcile the interests of private owners with an important public interest in certain sectors of the economy where the interest of the state becomes particularly important. Since it is an exception to the equal position of shareholders, its use in economic policy should be extremely rare.

Przedmiotem opracowania jest szczególne uprzywilejowanie państwa w spółkach, w których – mając mniejszość akcji – dysponują tzw. złotą akcją, a zatem możliwością władczego oddziaływania na istotne decyzje spółki, wykraczając poza pozycję kapitałową państwa. Oznacza to ograniczenie wolności oraz prymatu własności prywatnej. Golden share może być pojmowana jako próba pogodzenia interesów prywatnych właścicieli z ważnym interesem publicznym w niektórych sektorach gospodarki, w których interes państwa staje się szczególnie doniosły. Ponieważ stanowi wyjątek od równej pozycji akcjonariuszy, jej wykorzystanie w polityce gospodarczej powinno być nader rzadkie. Autor krytykuje fakt, że Polsce po 2015 r. mamy do czynienia z odstępowaniem od prywatyzacji na rzecz zwiększonego udziału kapitału państwowego, a także z patologicznym zjawiskiem nadreprezentacji polityków we władzach przedsiębiorców, zarówno państwowych, jak i prywatnych. Wymaga to reorientacji polityki gospodarczej oraz personalnej.

REFERENCES:

• Banszakiewicz B., Konstytucyjne prawo do własności [w] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2001.
• Barczewska-Dziobek A., Partnership and Social Dialogue in the Axiological and Administrative – Legal Perspective „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 5.
• Bernat M., Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w sprawach gospodarczych, Warszawa 2006.
• Ciapała J., Konstytucyjna regulacja praw podmiotowych. Podstawowe konsekwencje dla ustawodawcy [w:] Prawa podmiotowe; pojmowanie w naukach prawnych, red. J. Ciapała, K. Flaga-Gieruszyńska, Szczecin 2006.
• Ciapała j., Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w Rzeczypospolitej Polskiej, Szczecin 2009.
• Cieśliński A., Wspólnotowe prawo gospodarcze, t. 1, Swobody rynku wewnętrznego, Warszawa 2009.
• Czarnek P., Wolność gospodarcza jako pierwszy filar społecznej gospodarki rynkowej, Lublin 2013.
• Czuchnowski W., Sprzedaż Lotosu może być nielegalna, „Gazeta Wyborcza” z 14 grudnia 2022.
• Euken W., Podstawy polityki gospodarczej, Poznań 2001.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne; zarys wykładu, Warszawa 2022.
• Grimm K., Socjalna gospodarka rynkowa. Koncepcja, rozwój, problematyka, Warszawa 1992.
• Janiszewski H.A., Kalejdoskop prezesów, „Rzeczpospolita” z 12 stycznia 2023.
• Janiszewski H.A, Kiepski rezultat polonizacji, „Rzeczpospolita” z 2 lutego 2023.
• Kaliszewska M., Wójcik M., Firmy dłużej poczekają na wywłaszczenie, „Rzeczpospolita” z 10 lutego 2022.
• Katner W.J., Pozakodeksowe uprzywilejowanie akcji – konstytucja „złotej akcji” Skarbu Państwa” według ustawy z 2005 r., „Przegląd Prawa Handlowego” 2005, nr 12.
• Klecha K, Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP, Warszawa 2009.
• Klein-Maziarz J., Istota wolności i podstawowych praw w wybranym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym prawa w własności „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr 5.
• Łabno A., Idea solidaryzmu we współczesnym prawie konstytucyjnym, Warszawa 2015.
• Łętowska E., Własność jako wartość konstytucyjna [w:] Trybunał Konstytucyjny na straży wartości konstytucyjnych 1986–2016 red. A. Szmyt R. Piotrowski, Warszawa 2007.
• Opustil K., Porzycki M., Prywatyzacja i nadzór właścicielski [w:] Instytucje gospodarki rynkowej, red. T. Włudyka, A. Smaga, Warszawa 2012.
• Pikiety T., Kapitał w XXI wieku przedkł. A. Bilik, Warszawa 2015.
• Sarrazin Th., Europa nie potrzebuje euro; jak myślenie życzeniowe doprowadziło do kryzysu tłum. B. Tarnas, Warszawa 2013.
• Sołtys A., Obowiązek wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem Unii Europejskiej jako instrument zapewnienia efektywności prawa UE, Warszawa 2015.
• Stefanicki R., Ograniczenie swobody świadczenia usługi kapitału usprawiedliwiane względami interesu publicznego w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2005, nr 3.
• Sołtysinski S. [w:] S. Sołysiński, A. Szajkowski, A. Szumiński, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych Komentarz, t. VIII, Warszawa 2003.
• Sołtysiński S., Skarb Państwa bez złotej akcji, „Gazeta Prawna” z 21 listopada 2007.
• Rosati D., Dlaczego PiS kasuje fundusze emerytalne, „Rzeczpospolita” z 9 kwietnia 2021.
• Szafrański A., Konstytucyjna wolność gospodarcza na tle historii idei i gospodarki, Warszawa 2012.
• Szydło M., Wolność działalności gospodarczej jako prawo podmiotowe, Bydgoszcz–Wrocław 2011.
• Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
• Wójtowicz K., Sądy konstytucyjne wobec prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2012.
• Żukowska-Jarosz S., Konstytucyjna zasada ochrony własności, Warszawa 2003.