Gospodarstwo rodzinne jako konstytucyjna podstawa ustroju rolnego w świetle projektu Kodeksu rolnego

Family Farm as the Constitutional Basis of the Agricultural System in the Light of the Draft Agricultural Code

The article presents issues related to the definition of the family farm as the constitutional basis of the agricultural system in Poland. The main doctrinal assumptions of Art. 23 of the Constitution are presented, and reference is made to various possible interpretations of this provision of the Constitution. An analysis was made of the evolution of the definition of the family farm in Polish constitutional and political system law against the background of European regulations. The significance of the family farm in modern agricultural real estate trade and its compliance with the Constitution were presented. The core of the consideration is the evaluation of the new proposal for the definition of a family farm in the draft Agricultural Code in the light of Art. 23 of the Constitution and its influence on the law. This assessment is critical of the definition under consideration. In conclusion, de lege ferenda conclusions are indicated.

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z określeniem gospodarstwa rodzinnego jako konstytucyjnej podstawy ustroju rolnego w Polsce. Przedstawiono główne założenia doktrynalne art. 23 Konstytucji, a także odniesiono się do różnych możliwych interpretacji tego przepisu Konstytucji. Dokonano analizy ewolucji definicji gospodarstwa rodzinnego w polskim prawie konstytucyjnym i ustrojowym na tle regulacji europejskich. Przedstawiono znaczenie gospodarstwa rodzinnego we współczesnym obrocie nieruchomościami rolnymi i jego zgodność z Konstytucją. Trzonem rozważań uczyniono ocenę nowej propozycji definicji gospodarstwa rodzinnego w projekcie Kodeksu rolnego w świetle art. 23 Konstytucji oraz jej wpływu na system prawa. Ocena ta jest krytyczna dla analizowanej definicji. W podsumowaniu wskazano wnioski de lege ferenda.

REFERENCES:

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Bień-Kacała A., Rakoczy B., Gospodarstwo rodzinne jako podstawa ustroju rolnego w świetle Konstytucji RP z 1997 roku, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2015, nr 3.
• Bisztyga A., Gospodarstwo rolne jako kategoria konstytucyjna. Wykładnicze uwagi do art. 23 Konstytucji RP [w:] Samorząd terytorialny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, Warszawa 2016.
• Budzinowski R., Gospodarstwo rolne jako kategoria prawna – charakterystyka szczegółowa [w:] Prawo rolne, red. P. Czechowski, Warszawa 2019.
• Chruściak R., Osiatyński W., Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989–1997, Warszawa 2001.
• Gała P., Łobos-Kotowska D., Stańko M., Konstrukcja gospodarstwa rodzinnego na tle konstrukcji gospodarstwa rolnego w Kodeksie cywilnym i ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, „Przegląd Prawa Rolnego” 2021, nr 2(29).
• Garlicki L., Komentarz do art. 23 [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Warszawa 2005.
• Król M.A., Niewiadomski A., Rodzinne gospodarstwa rolne w systemie prawnym ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju [w:] Ekonomiczne i prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego, red. M. Podstawka, Warszawa 2015.
• Kurowska T., Gospodarstwo rodzinne czy gospodarstwo rozwojowe. Dylematy wyboru [w:] Prawo rolne u progu Unii Europejskiej, red. S. Prutis, Białystok 1998.
• Lichorowicz A., Instrumenty oddziaływania na strukturę gruntową Polski w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004, nr 2.
• Lichorowicz A., Konstytucyjne podstawy ustroju rolnego RP (w świetle art. 23 Konstytucji) „Studia Iuridica Agraria” 2000, nr 1.
• Lichorowicz A., O instytucji rodzinnego gospodarstwa rolnego – de lege ferenda, „Rejent” 1996, nr 7–8. Lichorowicz A., Regulacja obrotu gruntami rolnymi według ustawy z 11 IV 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego na tle ustawodawstwa agrarnego Europy Zachodniej, „Studia Iuridica Agraria” 2005, t. IV.
• Lichorowicz A., Status prawny gospodarstw rodzinnych w ustawodawstwie krajów Europy Zachodniej, Białystok 2000.
• Litwiniuk P., Polski ustrój rolny w świetle art. 23 Konstytucji [w:] XV lat obowiązywania Konstytucji z 1997 r., red. M. Zubik, Warszawa 2012.
• Litwiniuk P., Umocowanie zasad prawa rolnego w Konstytucji RP, „Studia Iuridica Agraria” 2013, t. 11.
• Łabno A., Konstytucyjna koncepcja ustroju rolnego. Analiza na podstawie Konstytucji RP z 1997 roku i ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego [w:] Kwestia agrarna. Zagadnienia prawne i ekonomiczne, red. P. Litwiniuk, Warszawa 2016.
• Łobos D., Model gospodarstwa rodzinnego w ustawodawstwie Wspólnot Europejskich oraz w ustawodawstwach narodowych państw członkowskich Wspólnot Europejskich [w:] Prawo rolne u progu Unii Europejskiej, red. S. Prutis, Białystok 1998.
• Matys J., Nowa ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego – uwagi do projektu Polskiego Stronnictwa Ludowego, „Studia Iuridica Agraria” 2014, t. XII.
• Prutis S., Status prawny rodzinnego gospodarstwa rolnego w polskim prawie rolnym (ocena stanu regulacji) [w:] Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, red. P. Litwiniuk, Warszawa 2015.
• Skrzydło W., Grabowska S., Grabowski R., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskie. Komentarz Encyklopedyczny, Warszawa 2009.
• Stelmachowski A. [w:] System prawa prywatnego, t. III, Prawo rzeczowe, red. E. Gniewek, Warszawa 2013.
• Stelmachowski A., Polskie prawo rolne na tle ustawodawstwa Unii Europejskiej, Warszawa 2002.
• Zdziennicki B., Prawo rolne, red. P. Czechowski, Warszawa 2013.
• Zubik M., Gospodarstwo rodzinne – niedoceniona szansa współkształtowania konstytucyjnych podstaw ustroju rolnego poprzez sądownictwo konstytucyjne [w:] Prawne mechanizmy wspierania i ochrony rolnictwa rodzinnego w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej, red. P. Litwiniuk, Warszawa 2015.