Ograniczenie miarkowania odszkodowania do stosunków między osobami fizycznymi (art. 440 Kodeksu cywilnego) z punktu widzenia zasady równości wobec prawa

Limitation of the Compensation Moderating in Relations Between Natural Persons (Art. 440 of the Civil Code) from the Point of View of the Principle of Equality

The measure of compensation regulated by Article 440 of the Civil Code is a limitation of the principle of full compensation. This provision implies the possibility to limit the obligation to compensate for the damage if the principles of social co-existence require it. However, the application of Article 440 of the Civil Code is only possible in relations between natural persons. The provision therefore omits legal persons and “crippled” legal persons. This restriction raises questions from the point of view of the constitutional principle of equality before the law. The purpose of this article is to analyse the compatibility with the principle of equality before the law of the limitation of the mitigation of damages to relations between natural persons, to the exclusion of other private law subjects. The considerations in the article lead to the conclusion that the restriction of mitigation to relations between natural persons is unconstitutional.

Miarkowanie odszkodowania uregulowane w art. 440 k.c. stanowi limitację zasady pełnej kompensacji. Przepis ten zakłada możliwość ograniczenia obowiązku naprawienia szkody, jeżeli wymagają tego zasady współżycia społecznego. Stosowanie art. 440 k.c. jest jednak możliwe jedynie w stosunkach między osobami fizycznymi. Przepis ten pomija zatem osoby prawne i „ułomne” osoby prawne. Ograniczenie to wywołuje wątpliwości z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Celem przedmiotowego artykułu jest analiza zgodności z zasadą równości wobec prawa ograniczenia miarkowania odszkodowania do stosunków między osobami fizycznymi, z pominięciem pozostałych podmiotów prawa prywatnego. Rozważania zawarte w artykule prowadzą do wniosku o niekonstytucyjności ograniczenia miarkowania do stosunków między osobami fizycznymi.

REFERENCES:

• Antoszek T. [w:] Kodeks cywilny, t. II, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022, Legalis/el.
• Bagińska E, Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012, Legalis/el.
• Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el.
• Bosek L, Borysiak W. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, Legalis/el.
• Chajda M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023, Legalis/el.
• Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021, Legalis/el.
• Falski J., Ewolucja wykładni zasady równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000, nr 1.
• Garlicki L., Zubik M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016, Lex/el.
• Kubiak-Cyrul A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2023, Legalis/el.
• Przywora B., Czy art. 32 Konstytucji RP (zasada równości) może stanowić samodzielny wzorzec kontroli w sprawach inicjowanych skargą konstytucyjną. Przyczynek do dyskusji, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020, nr 7–8.
• Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2016.
• Safjan M. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020, Legalis/el.
• Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2022, Legalis/el.
• Tuleja T. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej. Polskiej, red. P. Tuleja, Warszawa 2021, Lex/el.
• Wilejczyk M., Teorie prawa deliktów, Warszawa 2021.
• Wojtyczek K., Ochrona godności człowieka, wolności i równości przy pomocy skargi konstytucyjnej w polskim systemie prawnym [w:] Godność człowieka jako kategoria prawna, red. K. Complak, Wrocław 2001.
• Zajadło J., Godność, wolność i równość w Konstytucji RP (szkic encyklopedyczny), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2012, t. XXVII.