Skarga konstytucyjna jako instrument ochrony praw wyborczych jednostki – uwagi na tle skarg konstytucyjnych rozpatrywanych przez Trybunał Konstytucyjny w latach 2012–2023

A Constitutional Complaint as an Instrument for Protecting Individual Electoral Rights – Comments in the Context of Constitutional Complaints Considered by the Constitutional Tribunal in 2012–2023

It seems that currently any attempt to undertake a substantive assessment of the activity of the Polish Constitutional Tribunal, especially after 2015, is doomed to the need to address the problem of the ongoing constitutional crisis in Poland. Nevertheless, the analysis of statistical data allows us to put forward the thesis that the “popularity” of the constitutional complaint as a means of protecting individual freedoms and rights – at least seemingly – has not been completely wasted even in these difficult conditions. It can be concluded that a constitutional complaint is not a commonly used instrument for the protection of an individual’s electoral rights. Nevertheless, given the constitutional problems raised in the constitutional complaints, the structure of this instrument of protection of the constitutional freedoms and rights of the individual prevents effective protection (ie. the possibility of restoring) the infringed electoral rights of the individual.

Jak się wydaje, obecnie każda próba podjęcia merytorycznej oceny działalności polskiego Trybunału Konstytucyjna, zwłaszcza tej po 2015 r., skazana jest na konieczność odniesienia się do problemu trwającego w Polsce kryzysu konstytucyjnego, który stwarza poważne zagrożenie dla ochrony praw człowieka, zasady praworządności oraz trójpodziału władzy. Niemniej analiza danych statystycznych pozwala na postawienie tezy, iż „popularność” skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony wolności i praw jednostki – przynajmniej pozornie – nie została całkowicie zaprzepaszczona nawet w tych trudnych warunkach. Mając na uwadze zarówno liczbę wpływających spraw, jak i liczbę wydanych przez Trybunał Konstytucyjny wyroków, można uznać, że skarga konstytucyjna nie jest powszechnie wykorzystywanym instrumentem ochrony praw wyborczych jednostki. Niemniej, zważywszy na problemy konstytucyjne poruszane we wniesionych skargach konstytucyjnych, konstrukcja tego instrumentu ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki uniemożliwia efektywną ochronę (czyli możliwość przywrócenia) naruszonych praw wyborczych jednostki.

REFERENCES:

• Jamróz L., Skarga konstytucyjna. Wstępne rozpoznanie, Białystok 2011.
• Jarosz-Żukowska S., Prawo do skargi konstytucyjnej – stan obecny i postulaty de lege ferenda [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
• Kłopocka-Jasińska M., Skarga konstytucyjna na orzeczenie sądu. Model możliwy do zastosowania w Polsce, Warszawa 2020.
• Króliczek P., Zakres podmiotowy polskiej skargi konstytucyjnej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2017, nr 1 (35).
• Matczak M., Zalasiński T., Preferowane kierunki zmian prowadzących do przywrócenia prawidłowego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, Analiza Fundacji im. Stefana Batorego, forumIdei, https://obserwatoriumdemokracji.pl/ustawa/preferowane-kierunki-zmian-prowadzacych-do-przywrocenia-prawidlowego-funkcjonowania-trybunalukonstytucyjnego-marcin-matczak-tomasz-zalasinski-analiza-fundacji-im-stefana-batorego-forumidei.
• Michalak A., Trybunał Konstytucyjny – filar czy dekoracja demokratycznego państwa prawa [w:] Współczesne problemy sądownictwa w Republice Czeskiej i w Rzeczypospolitej Polskiej, red. Z. Witkowski, J. Jirásek, K. Skotnicki, M. Serowaniec, Toruń 2017.
• Orłowski R., Skarga konstytucyjna a zarzuty dotyczące uchybień postępowania legislacyjnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 5 (63).
• Radwan-Röhrenshef M., Sześciło D., https://infowire.pl/generic/release/681143/polska2050-przedstawia-kompleksowy-plan-naprawy-trybunalu-konstytucyjnego-doruchu-dolacza-mecenas-jacek-trela.
• Sprawiedliwość konstytucyjna po kryzysie konstytucyjnym z 14 grudnia 2018 r. https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/panel/sesja-9-sprawiedliwo%C5%9B%C4%87-konstytucyjnapo-kryzysie-konstytucyjnym-blok.
• Wiczanowska H., The adequacy of constitutional complain as an extraordinary mean of human rights protection – comparison of the solutions of Poland and Germany, „Toruńskie Studia Międzynarodowe” 2018, no. 11.