„Lipcowa” nowelizacja Kodeksu karnego. Nowa filozofia prawa i wątpliwości konstytucyjne

“July” Amendment of the Criminal Code. New Philosophy of Law and Constitutional Concerns

The Act of July 7, 2022 introduced a thorough reform of criminal law. The effect of these changes is a significant tightening of criminal repression, e.g. in the form of extending the possible sentence of imprisonment from one month to 15 years to a period from one month to 30 years, lowering the age of criminal responsibility in special cases to 14 years or the possibility of imposing a penalty life imprisonment without the possibility of conditional early release. The changes that appeared in the Penal Code can be considered the next stage in the political struggle through activities known as penal populism. However, these changes can be viewed as the result of adopting a philosophy of criminal law different from the previous one and adopting the assumptions of neoclassicism in criminal law. However, some of these changes raise serious constitutional questions.

Ustawą z 7 lipca 2022 r. dokonano gruntownej reformy prawa karnego. Efektem tych zmian jest znaczne zaostrzenie represji karnej, np. w postaci wydłużenia możliwej do orzekania kary pozbawienia wolności z okresu od miesiąca do 15 lat, na okres od miesiąca do 30 lat, obniżenia wieku odpowiedzialności karnej w szczególnych przypadkach do 14 lat czy możliwości orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia. Zmiany, które pojawiły się w Kodeksie karnym, można uznać za kolejny etap w walce politycznej poprzez działania określane mianem populizmu penalnego. Jednakże można na te zmiany spojrzeć jako na efekt przyjęcia odmiennej od dotychczasowej filozofii prawa karnego i przyjęcie założeń neoklasycyzmu w prawie karnym. Niektóre z tych zmian budzą jednak poważne wątpliwości konstytucyjne.

REFERENCES:

• Banasik K., Kara w ujęciu neoklasyków von Hirscha i van den Haaga [w:] Od szkoły klasycznej do neoklasycznej w prawie karnym, red. J. Widacki, Kraków 2016.
• Chlebowicz P., Przejawy populizmu penalnego w polskiej polityce kryminalnej, „Studia Prawnoustrojowe” 2009, nr 9.
• Daniluk P., O propozycji wprowadzenia do kodeksu karnego przepadku pojazdu mechanicznego (uwagi w związku z projektem z 16.09.2021 r.), „Państwo i Prawo” 2022, nr 3.
• Daśko N., „Nieredukowalne dożywocie” – kilka uwag na temat nowej instytucji zakazu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary dożywotniego pozbawienia wolności w polskim prawie karnym, „Toruńskie Studia Polsko-Włoskie” 2022, vol. 18.
• Kisiel J., Konstytucyjność algorytmicznego wymierzania kary w prawie karnym w Polsce, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2021, nr 3.
• Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994.
• Kochanowski J., Redukcja odpowiedzialności karnej: analiza i ocena założeń Kodeksu karnego z 1997 r. na tle innych polskich kodyfikacji karnych, Warszawa 2000.
• Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych, Warszawa 2005.
• Kulesza J., Niektóre problemy stosowania sankcji bezwzględnie oznaczonej, „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 11.
• Kulesza J., Zarys teorii kryminalizacji, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 11–12.
• Lipski T., Polityka karna w założeniach nowego Kodeksu karnego, „Rocznik Nauk Prawnych” 1998, t. VII.
• Marek A., Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, Warszawa 1999.
• Mącior W., Założenia polityki karnej w projekcie kodeksu karnego z 1995 r., „Przegląd Sądowy” 1996, nr 9.
• Sakowicz A., Sankcja bezwzględnie oznaczona (uwagi krytyczne na tle art. 148 § 2 k.k.), „Państwo i Prawo” 2006, nr 5.
• Stępień J., Populizm penalny. Definicja, przejawy, ocena, „Przegląd Legislacyjny” 2022, nr 3.
• Peno M., Sprawiedliwość kary w niesprawiedliwych społeczeństwach – uwagi o nurtach krytycznych w filozofii karania, „Studia Prawnoustrojowe” 2017, nr 35.
• Zoll A., Założenia polityki karnej w projekcie kodeksu karnego, „Państwo i Prawo” 1994, nr 5.
• Zygmunt M., Państwo demokratyczne w klauzuli limitacyjnej. Redundancja, aksjologiczna konieczność czy praktyczna potrzeba?, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023, nr 5.