Przesłanka zubożenia w nadpłacie podatku a wykładnia prokonstytucyjna – refleksje na tle uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. akt I GPS 1/11

The Premise of Impoverishment in Tax Overpayment vs. Pro-constitutional Interpretation – Reflections Against the Background of the Resolution of the Supreme Administrative Court, file ref. no. I GPS 1/11

This article undertakes an analysis of the correctness of the pro-constitutional interpretation presented in the resolution of the Supreme Administrative Court of June 22, 2011, file ref. no. I GPS 1/11. In the resolution in question, the Supreme Administrative Court, citing constitutional norms, came to the conviction that the right to a tax overpayment is limited by the premise of the taxpayer’s impoverishment. The considerations made therein were met with much criticism from representatives of the literature. And for many years there was also a dispute over the scope of being bound by it, which indirectly may also indicate the negative attitude of the judicature as to the interpretation contained therein. Within the scope of the article, I will express my position as to the correctness of this type of interpretation provided by the Supreme Administrative Court.

W niniejszym artykule podjęto się analizy prawidłowości przeprowadzenia wykładni prokonstytucyjnej zaprezentowanej w uchwale NSA z 22 czerwca 2011 r., o sygn. akt I GPS 1/11. W przedmiotowej uchwale NSA powołując się na normy konstytucyjne doszedł do przekonania, że prawo do nadpłaty podatkowej jest ograniczone przez przesłankę zubożenia podatnika. Rozważania w niej podjęte spotkały się z liczną krytyką ze strony przedstawicieli piśmiennictwa. A przez wiele lat występował również spór co do zakresu związania nią, co pośrednio może wskazywać również na negatywny stosunek judykatury co do interpretacji w niej zawartej. W ramach artykułu wyrażę swoje stanowisko co do poprawności tego rodzaju wykładni przedstawionej przez NSA.

REFERENCES:

• Banaszak B., Komentarz do art. 2 Konstytucji [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Wyd. 2, red. B. Banaszak, Warszawa 2012.
• Bielska-Brodziak A., Interpretacja tekstu prawnego na podstawie orzecznictwa podatkowego, Warszawa 2009.
• Bieniek B., Dychotomia instytucji nadpłaty w podatku akcyzowym – uwagi na tle orzecznictwa sądów administracyjnych, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2023, nr 4.
• Borkowski G., Jak rozumieć nadpłatę w podatku akcyzowym?, „Glosa” 2011, nr 4.
• Brzeziński B., Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Zubożenie podatnika akcyzy jako przesłanka zwrotu nadpłaty. Problemy metodologiczne postępowania dowodowego, „Przegląd Podatkowy” 2020, nr 3.
• Brzeziński B., Wykładnia prawa podatkowego, Gdańsk 2013.
• Chmiel A., Krok W., Dychotomia instytucji nadpłaty w podatku akcyzowym – uwagi na tle orzecznictwa sądów administracyjnych, „Przegląd Podatkowy” 2023, nr 11.
• Chmielarz-Grochal A., O możliwości kształtowania świadomości konstytucyjnej przez sądy administracyjne, „Archiwum filozofii prawa” 2022, nr 2.
• Filipczyk H., Zasady i reguły. Pewność prawa podatkowego a ślepa ulica konkretu, „Przegląd Prawa i Administracji”2017, nr 109.
• Gizicki M., Koncepcja bezpodstawnego wzbogacenia w orzecznictwie podatkowym [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego. Teoria i praktyka, t. 2, Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, red. J. Głuchowski, M. Kalinowski, K. Lasiński-Sulecki, W. Morawski, A. Nita, A. Olesińska, Warszawa 2019.
• Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010.
• Kiełbowski M., Zwrot nienależnie pobranej akcyzy. Glosa do uchwały siedmiu sędziów NSA z 13.09.2009 r. (I FPS 4/09), „Przegląd Podatkowy” 2010, nr 5.
• Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Nadpłata akcyzy. Uwagi dotyczące wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 10 lutego 2015 r., I SA/Bd 893/14, i zdania odrębnego sędzi Izabeli Najdy- Ossowskiej, „Przegląd Podatkowy” 2016, nr 3.
• Leszczyński L. Wykładnia systemowa przepisów prawa administracyjnego [w:] System prawa administracyjnego, t. 4, Wykładnia prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
• Morawski W., Zwrot podatku pobranego z naruszeniem prawa Unii Europejskiej – aspekt krajowy, „Przegląd Podatkowy” 2010, nr 5.
• Pachnik K., Glosa do uchwały NSA z dnia 22 czerwca 2011 r., I GSP 1/11, Lex/el.
• Popławski M., Uprawnienia podatkowe. Procedura dochodzenia należności podatkowych od Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2014.
• Radzikowski K., Zasada autonomii prawa podatkowego w świetle związków prawa podatkowego z prawem cywilnym (na przykładzie instytucji bezpodstawnego wzbogacenia) [w:] Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji prawnych, red. A. Franczak, A. Kaźmierczak, Warszawa 2019.
• Roszkiewicz J., Wykładnia in favorem libertatis jako wymóg konstytucyjny w świetle orzecznictwa, Warszawa 2023.
• Skwirowska J., Przesłanka zubożenia w nadpłacie podatku. Wątpliwości związane z zakresem związania uchwała NSA o sygn. I GPS 1/11, „Prawo i Więź” 2023, nr 2 (45).
• Trzciński J., Bezpośrednie stosowanie zasad naczelnych konstytucji przez sądy administracyjne, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2011, nr 3.
• Wójtowicz W., Podatki pośrednie a zjawisko przerzucalności podatku [w:] Regulacje prawno- podatkowe i rozwiązania finansowe. Pro publico bono. Księga jubileuszowa Profesora Jana Głuchowskiego, red. J. Głuchowski, Toruń 2002.