O warunkach realizacji konstytucyjnej zasady pomocniczości w aspekcie horyzontalnym

On the Conditions for Implementing the Constitutional Principle of Subsidiarity in the Horizontal Aspect

The article addresses the issue of the conditions for implementing the subsidiarity principle in the horizontal aspect. The problem of required attitudes and actions on the part of public entities and citizens, based on a belief that authority does not by its very nature have absolute competence in matters concerning the definition and implementation of the public interest, is discussed against the background of the constitutional principle of subsidiarity. Actors of the citizens sector, having the will to be autonomous and to propose initiatives, are able to pursue the general interest well, which, however, requires meeting certain conditions. This paper emphasizes the issue of division of tasks between the public and civil sectors, which is to enable individuals and non-governmental structures created by them to participate in public decision-making. This issue constitutes the main research problem.

Artykuł poświęcony jest kwestii warunków realizacji zasady pomocniczości w aspekcie horyzontalnym. Na tle istoty konstytucyjnej zasady pomocniczości charakteryzowany jest problem wymaganych postaw i działań po stronie podmiotów publicznych, jak i obywateli oparty o uznanie, że władzy nie przysługuje – z samej jej natury – absolutna kompetencja w sprawach dotyczących określenia i realizacji interesu publicznego. Podmioty sektora obywatelskiego posiadając wolę autonomii i inicjatywy są w stanie dobrze realizować interes ogółu, co wymaga jednak spełnienia określonych warunków. Artykuł kładzie nacisk na kwestię podziału zadań pomiędzy sektor publiczny i obywatelski, który umożliwić ma jednostkom i stworzonym przez nie strukturom pozarządowym udział w podejmowaniu decyzji społecznych. Z zagadnienia tego uczyniono główny problem badawczy.

REFERENCES:

• Colombo A., The Principle of Subsidiarity and European Citizenship, Vita e Pensiero, Milan 2004.
• Dobkowski J., Subsydiarność horyzontalna (aspekty administracyjnoprawne) [w:] Administracja publiczna – aktualne wyzwania. Księga pamiątkowa prof. zw. dra hab. Ernesta Knosali, red. L. Zacharko, A. Matan, D. Gregorczyk, Katowice 2015.
• Finnis J., Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, tłum. K. Lossman, wstęp K. Motyka, Warszawa 2001.
• Jabłoński M. [w:] R. Balicki, M. Bernaczyk, O. Hołub-Kowalczyk, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, M. Kłopocka-Jasińska, A. Ławniczak, M. Masternak-Kubiak, A. Śledzińska-Simon, J. Węgrzyn, K. Wygoda, Konstytucja i prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2021.
• Klimkowski M., Polskie unormowania konstytucyjne względem zasady pomocniczości i jej rozwinięcie w ustawach zwykłych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 3.
• Konopacki S., Ponowoczesna subsydiarność, „Kultura Współczesna. Teorie. Interpretacje. Praktyka” 1997, nr 1.
• Korczak J., Konstytucyjne podstawy struktury i funkcji samorządu terytorialnego [w:] System Prawa Administracyjnego. Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, tom 2, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
• Krasnowolski A., Subsydiarność w prawie i w praktyce samorządowej, Warszawa 2012.
• Kruczkowski M., Zasada pomocniczości w prawie publicznym Włoch, „Zeszyty Prawnicze” 2014, nr 1 (41).
• Kulesza M., Zasada subsydiarności jako klucz do reform ustroju administracyjnego państw Europy Środkowej i Wschodniej (na przykładzie Polski) [w:] Subsydiarność, red. D. Milczarek, Warszawa 1998.
• Mijal P., Zasada pomocniczości jako wyznacznik roli prawotwórczej samorządu terytorialnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2 (18).
• Millon-Delsol Ch., Zasada pomocniczości, tłum. Cz. Porębski, Kraków 1995.
• Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2015.
• Mulé R., Walzenbach G., Introduction: two spaces of subsidiarity?, „Commonwealth & Comparative Politics” 2019, nr 57 (2).
• Pius XI, Encyklika Quadragesimo Anno z dnia 15 maja 1931 roku, tłum., wstęp i komentarz J. Piwowarczyk, Kielce 1946.
• Popławska E., Zasada pomocniczości (subsydiarności) w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2002, nr 1–2.
• Subsydiarność, red. D. Milczarek, Warszawa 1998.
• Saint-Ouen F., Podział władzy w demokracji europejskiej, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 6.
• Stankiewicz R., [w:] Prawo administracyjne, red. J. Jagielski, M. Wierzbowski, Warszawa 2022.
• Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2012.
• van de Donk W., ‘Subsidiarity as an experience and inspiration: The case for Regionomics in North Brabant’, „European View” 2019, 18 (1).
• Wacinkiewicz D., Horizontal dimension of subsidiarity in the activity of Polish local government, Proceedings of the 36th International Business Information Management Association, Granada 2020.
• Wacinkiewicz D., O samorządzie i o wspólnocie [w:] Administracja publiczna wobec procesów zmian w XXI wieku. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Korczaka, red. P. Lisowski, Wrocław 2024.
• Wiktorowska A., Prawne determinanty samodzielności gminy, Warszawa 2002.