Formalizacja uczestnictwa obywateli w życiu politycznym państwa wielonarodowego na początku XX wieku – przypadek monarchicznej konstytucyjnej Austrii

Formalization of Citizen’s Participation in the Political Life of a Multinational State at the Beginning of the 20th Century – the Case of Monarchical Constitutional Austria

The main research problem of the article is the issue of participation of citizens of a multinational state in public life and the process of obtaining formal legal guarantees from the institutions of the Habsburg state at the end of the 19th and beginning of the 20th century, together with legislative changes in the area of electoral law and the right of association. The author discusses the specificity of the legal and political solutions brought by the so-called The December Constitution and subsequent legislation regarding, among others, association. The author focused mainly on the legal aspects of the formulation of electoral law based on the legislation of that time and presents general conclusions pointing to the importance of the process of formalizing citizens’ participation in the politics of the monarchical constitutional Austria and the justification for establishing the so-called The December Constitution, institutions for the protection of public subjective rights.

Głównym problemem badawczym artykułu jest kwestia partycypacji obywateli wielonarodowego państwa w życiu publicznym oraz proces uzyskiwania gwarancji formalno-prawnych ze strony instytucji państwa habsburskiego na przełomie XIX i XX wieku, wraz ze zmianami legislacyjnymi w zakresie prawa wyborczego i prawa zrzeszania się. Autor omawia specyfikę rozwiązań prawnych i ustrojowych przyniesionych przez tzw. konstytucję grudniową i późniejsze ustawodawstwo dotyczące m.in. zrzeszania się. Autor skoncentrował się przede wszystkim na prawnych aspektach formułowania prawa wyborczego w oparciu o ówczesne ustawodawstwo i przedstawia ogólne wnioski wskazujące na znaczenie procesu formalizowania udziału obywateli w polityce monarchicznej konstytucyjnej Austrii oraz zasadność powołania na mocy tzw. konstytucji grudniowej instytucji ochrony publicznych praw podmiotowych.

REFERENCES:

• Dziadzio A., Cenzura prasy w Austrii 1862–1914. Studium prawno-historyczne, Kraków 2012.
• Forst-Battaglia J., Narodowość i język w monarchii austro-węgierskiej, „Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne” 2017, t. 3, nr 2.
• Godlewska E., Konstytucyjny wymiar ochrony praw mniejszości narodowych w Austrii, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 5.
• Hye H.P., Das politische System in der Habsburgermonarchie. Konstitutionalismus, Parlamentarismus und politische Partizipation, Praha 1998.
• Kaase M., Partizipation [w:] Wörterbuch Staat und Politik, red. D. Nohlen, München– Zurich 1995.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (geneza i system), Warszawa 2008.
• Komarnicki W., Ustrój państwowy Austro-Węgier: w oświetleniu historycznym i prawnym wraz z przekładem tekstu konstytucji, Warszawa 1918.
• Marsh A., Kaase M., Political Action. A theoretical perspective [w:] Political Action. Sage Publication, red. S.H. Barnes, M. Kaase, Princeton 1972.
• Monolatii I., Metropolia versus peripheria. Studia nad etno- i geopolityką dawnych Kresów Wschodnich i Rzeczypospolitej na przełomie XIX i XX wieku, Piotrków Trybunalski 2015.
• Parry G., Moyser G., Day N., Political participation and democracy in Britain, New York– Port Chester 1992.
• Parry G., The idea of political participation, Manchester 1972.
• Quellensammlung zur Österreichischen und deutschen Rechtsgeschichte vornehmlich für den Studiengebrauch, red. R. Hoke, I. Reiter, Wien–Köln–Weimar 1993.
• Stourzh G., Die Gleichberechtigung der Volksstämme als Verfassungsprinzip 1848–1918 [w:] Die Habsburgermonarchie 1848–1918, Bd. III, Die Völker des Reiches, red. A. Wandruszka, P. Urbanitsch, 2. Teilband, Wien 1980.
• Urbanitsch P., Vereine und politische Mobilisierung in Ciesleithanien, „Anuarul Institutului de Istorie „George Bariţiu” din Cluj-Napoca” 1994, nr 33.
• Verba S., Nie N., Participation in America: Political Democracy and Social Equality, New York 1972.
• Zöllner E., Perioden der österreichischen Geschichte und Wandelungen des österreichisch- -begriffes bis zum Ende der Habsburgermonarchie [w:] Die Habsburgermonarchie 1848–1918. Bd. III, Die Völker des Reiches, red. A. Wandruszka, P. Urbanitsch, 1. Teilband, Wien 1980.